Vikan - 06.03.1969, Blaðsíða 12

/---------------------------------- N
ANTON CHEKHOV var
uppi 1860—1904 og er einn
kunnasti leikrita- og smá-
sagnahöfundur Rússa.
Hann fæddist í bænum
Taganrog við Azovs-haf
17. janúar 1860. Faðir hans
var iðnaðarmaður og son-
ur þræls. Chekhov nam við
gagnfræðaskóla heimabæj-
ar síns, en 1879 hóf hann
læknisfræðinám í háskól-
anum í Moskvu og lauk
prófi 1884. Hann stundaði
læknisstörf mjög skamma
hríð, en helgaði ritstörf-
um æ meira af tíma sín-
um. Hann varð brátt vin-
sæll og eftirsóttur höfund-
ur hjá blöðum og tímarit-
um og skrifaði nær ein-
göngu léttar og smellnar
smásögur. 1886 voru gam-
ansögur Chekhovs gefnar
út í bók og naut hún mik-
illa vinsælda. Sagan, sem
hér birtist er einmitt ein
af þessum sögum.
1887 samdi hann fyrsta
leikrit sitt, Ivanov. 1890
ferðaðist hann til fanga-
eyjarinnar Sakhalin og
skrifaði bók um þá ferð,
sem hafði mikil áhrif í
baráttunni fyrir mannúð-
legri meðferð fanga. 1897
veiktist hann af berklum
og varð upp frá því að búa
mestan hluta ársins á
Krímskaga eða erlendis.
1896 var annað leikrit hans,
Mávurinn, frumsýnt í Len-
ingrad, en fékk slæma
dóma og litla aðsókn.
Tveimur árum síðar var
leikritið sýnt í Moskvu-
leikhúsinu undir stjórn
Stanislavskis og hlaut þá
ágætar undirtektir.
Upp frá því var Chekhov
í nánum tengslum við leik-
húsið í Moskvu. Næstu
þrjú leikrit hans, Vanja
frœndi (1899), Þrjár syst-
ur (1901) og Kirsuberja-
garðurinn (1904) voru öll
sýnd þar við mikinn orð-
stír. Þrjú hin síðastnefndu
hafa verið sýnd hér á landi.
1901 kvæntist Chekhov
leikkonunni Olgu Knipper.
Hann lézt 2. júlí 1904, að-
eins 44 ára gamall.
\_____________________________y
□
ÖRSTUTT GAMANSAGA
EFTIR
ANTON CHEKHOU
Reyniö bara að gera yð-
ur í hugarlund, lesari góð-
ur, hvílík kvöld þetta hafa
verið: Allt var orðið hljótt
nema næturgalinn og
hægur andvari bar að
eyrum manns dauft hljóð
í járnbrautarlest. Og svo
yndisleg og bústin, Ijós-
hærð kona, sem skalf í
kvöldgolunni af tómri ást-
leitni ....
Eg fór í sumarleyfi í maímánuði og fékk gjaldkera
fyrirtækisins til þess að láta mig hafa hundrað rúbl-
ur fyrirfram upp í kaupið mitt — til þess að geta lif-
að á minningunum í framtíðinni. Eg vildi lifa lífinu,
eins og sagt er, en vitið þér hvað átt er við, þegar
sagt er að lifa í orðsins fyilstu merkingu? Það er ekki
einskorðað við að fara í leikhús með ungri stúlku,
snæða kvöldverð á eftir og koma ekki heim fyrr en
í morgunsárið, að sjálfsögðu í sjöunda hirnni. Nei,
ef þér viljið lifa lífinu í raun og veru, þá skuluð þér
setjast upp í járnbrautarklefa og fara þangað, sem
loftið er mettað af angan sírenanna. Þar úti í guðs
grænni náttúrunni munuð þér kynnast því fyrst, hvað
lífið er í raun og veru. Hugsið yður bara: Utsýni yfir
blómlega skóga og niður sitrandi lækja.
Hugsið yður svo stefnumót, einu sinni eða tvisvar,
við kvenlega veru, sem er með barðastóran sumar-
hatt, hvíta svuntu og augun hennar eru á sífelldu
iði í unaðslegu andlitinu .... Jú, allt þetta dreymdi
mig um, þegar ég lagði af stað upp í sveit með hundr-
að rúblur í vasanum.
Samkvæmt ráðleggingu eins vinar míns leitaði ég
eftir lnisnæði hjá Soffíu Pavlovu Kninginu og hún
léði mér snoturt herbergi í húsi sínu. Þegar ég var
kominn til þessa litla bæjar og hafði fundið stóra,
hvíta húsið hennar, gekk ég upp breiðar terrassó-
tröppur, sem lágu upp í garðstofuna. Þar inni sat
ung og vndisleg kona og drakk te. Hún leit undr-
andi á mig, um leið og ég gekk inn.
— Hvers óskið þér, spurði hún.
— Ég er víst að villast .... ég ætlaði í hús Soffíu
Pavlovu, en . . . .
— En ég er einmitt Soffía Pavlova, svaraði hún.
Eg ætlaði varla að ná mér eftir undrunina, því að
hingað til hafa hugmyndir mínar um konur, sem
leigja út herbergi, verið bundnar við garnlar og gigt-
veikar kerlingar. En hér blasti við mér hrífandi kona.
Ég bar upp erindi mitt.
— Nei, en hvað það var skemintilegt, svaraði þessi
tælandi kvenvera. Viljið þér ekki fá yður sæti? Vin-
ur yðar hefur þegar skrifað mér. Má ekki bjóða yð-
ur te með rjóma eða sítrónum?
Það eru til konur (samkvæmt minni reynslu eru
þær oftast Ijóshærðar), sem maður þarf ekki að tala
við nema í örfáar mínútur, þar til þær trúa manni
fyrir sínum dýpstu leyndarmálum, rétt eins og maður
hafi þekkt þær frá blautu barnsbeini. Og Soffía
Pavlova var einmitt kona af þessari gerðinni. Jafn-
skjótt og ég hafði tæmt fyrsta teglasið, hafði ég
fengið að vita, að hún væri ógift, en lifði á vöxtum af
peningum, — að henni fannst óhugnanlegt að búa ein
í svona stóru lnisi, og að henni væri sönn ánægja
að leigja karlmanni stóru hornstofuna.
T stuttu máli sagt: A örskömmum tíma vorum við
Soffía Pavlova orðnir hinir beztu vinir.
— En heyrið þá, ég gíeymdi því mikilvægasta, kall-
aði ég. — Hversu mikið á ég að greiða yður fyrir hús-
næðið? Ég vil gjarnan búa hér í þrjár vikur — há-
degisverður að sjálfsögðu innifalinn, te og svo fram-
vegis ......
— Já, mikil ósköp. Við sjáum til með það. Þér
getið borgað mér eins lítið og þér viljið. Það er ekki
af fjárhagslegum ástæðum sem ég leigi herbergi út,
heldur bara félagsskaparins vegna. Eigum við að
segja tuttugu og fimm rúblur?
12 VTKAN 10 tbl-