Vikan - 19.03.1970, Blaðsíða 11

Afturhaldssamir stjórnmálamenn
skipulögðu ofsóknirnar á hendur
íbóum í von um að tryggja eigin
valdaaðstöSu norðanlands. Það
misheppnaðist, en enn í dagverður
ekki séð fyrir endann á afleiðing-
um þeirra hryllingsverka.
fyrir sig eða orðið undir beinni
stjórn Breta áfram.
Fljótlega sýndi sig að þetta
fyrirkomulag kom norðlenzku
stjórnmálamönnunum og emir-
unum vel, en var ekki að sama
skapi heppilegt fyrir landsfólk-
ið í heild. Norðurlandið var
nærri eins fjölmennt og hin
svæðin tvö samanlögð, og með
tilstyrk áhrifa sinna, sem stóðu
á gömlum merg, gátu yfirstétt-
ir þess ráðskað að vild með hinn
ómenntaða og sljóa múhameðska
múg, sem var undir þær gefinn.
Sér til brjóstvarnar í „lýðræðis-
ríkinu“ Nígeríu höfðu emírarnir
komið sér upp stjórnmálaflokki,
er þekktastur er undir skamm-
stöfuninni NPC. Var flokkur
þessi eins og vænta mátti mjög
afturhaldssamur, gífurlega spillt-
ur og barðist ekki fyrir öðru en
að halda Norður-Nígeríu sem
mest aðgreindri frá suðurhlutan-
um. Flokkur þessi hafði engan
áhuga á að afla sér fylgis utan
norðurlandsins, en allt öðru máli
gegndi um tvo aðalflokka sunn-
lendinga, Action Group, sem
hafði mest fylgi meðal Jorúba í
vesturlandinu og NCNC, sem
átti mest ítök meðal fbóa. Fyrr-
nefndi flokkurinn lagði áherzlu
á að hinir ýmsu þjóðflokkar og
landshlutar hefðu sjálfsstjórn, en
svndi þó miðstjórninni fullan
trúnað. en NCNC hallaðist að
því að miðstjórnin yrði sem
sterkust á kostnað heimastjórn-
anna. Flokkur þessi naut forustu
Nnandi Azikiwe, sem er íbói
og fyrsti raunverulegi sjálfstæð-
isfrömuður Nígeríumanna. Það
er þannig eftirtektarvert að
íbóar, sem síðar urðu til að
segja sig úr lögum við sam-
bandsríkið, voru bæði fyrir og
eftir að landið varð sjálfstætt sá
af stærri þjóðflokkum þess, er
mest mælti með því að það yrði
sem þéttust og sterkust heild.
Mátti það kallast eðlilegt, þar eð
Ibóar bjuggu þá allra Nígeríu-
manna mest utan sinnar heima-
byggðar.
í kosningum fyrir allt landið,
sem fram fóru rétt fyrir sjálf-
stæðistökuna, varð NPC lang-
stærsti flokkur þingsins, en
vantaði þó mikið á að ná meiri-
hluta í því. Samanlagðir höfðu
NCNC og Action Group meiri-
hluta, en fyrrnefndur rígur milli
Jorúba og íbóa ásamt mörgu
fleira, sem of langt yrði hér upp
að telja, gerði að verkum að þeir
slepptu því tækifæri sem þeir
höfðu til að mynda saman fyrstu
stiórn frjálsrar Nígeríu, eins og
eðlilegast og kannski heppileg-
ast hefði verið. Niðurstaðan
varð sú að NPC og NCNC gengu
til stjórnarsamstarfs. Sú sam-
stevpa var aldrei lukkuleg og
soillti einkum síðarnefnda
flokknum, sem hafði verið all-
róttækur og jafnvel sósíalískur
fyrir frelsistökuna, en tók nú að
breyta um svip til að geðjast
hinum afturhaldssama samstarfs-
flokki. Action Group, sem laut
forustu Jorúba að nafni Awo-
lowo, var í stjórnarandstöðu og
gerðist sem slíkur æ róttækari,
enda góður jarðvegur fyrir slíkt
meðal efnaminni stétta, sem
stjórnin varð fljót til að sjá fyr-
ir óánægjuefnum. Annar leið-
togi Action Group, sá er Akin-
tola hét, var þó á móti þessari
róttækni. Hann var foringi
stöndugra kaupsýslu- og at-
hafnamanna innan flokksins,
sem vildu umfram allt komast
í stjórn, og þá helzt í félagi við
norðlendinga. í öllu þessu brauki
fór opinber spilling vaxandi,
ófyrirleitnir stjórnmálaskúmar
söfnuðu auðæfum og bitlingum
og jafnframt óvild almennings.
Því verður hins vegar ekki
neitað að framfarir héldu áfram
í landinu. ítök íbóa á hinum
ýmsu sviðum þjóðlífsins hrað-
uxu áfram, svo að segja má að
á þessum árum yrðu þeir
fremstir allra þjóðflokka lands-
ins í flestum greinum. Efalaust
hefur aðstaða þeirra í stjórninni
átt sinn þátt í því, ásamt marg-
nefndum dugnaði þeirra.
Deilurnar innan Action Group
leiddu til þess að Akintola klauf
sig úr flokknum og myndaði
eigin flokk, NNDP, sem tók upp
nána samvinnu við NPC og náði
með tilstyrk hans völdum í
Vestur-Nígeríu. Þetta bandalag
íhaldsaflanna í landinu varð
auðvitað ekki til að bæta upp á
ástandið; opinber spilling tröll-
reið nú hverju húsi og nígerískt
lýðræði, sem aldrei hafði verið
upp á mjög marga fiska, hvarf
með öllu. NCNC var smám sam-
an bolað frá áhrifum og leið-
togum Action Group stimgið í
tukthús. Stefna stjórnmála-
manna NPC og NNDP gekk
fyrst og fremst út á að auðga
þá sjálfa, en hagur almennings
og ríkisins í heild fór versn-
andi.
Auðvitað bauð öllum góðum
manneskjum í landinu við þessu
ástandi, og þar á meðal voru
flestir liðsforingjar í hernum,
sem voru yfirleitt vel mannaðir
og róttækir, gagnstætt því sem
algengast er um kollega þeirra
í öðrum löndum. íbóar voru þar
komnir í fremstu röð eins og
annarsstaðar; þrír af hverjum
fjórum nígerískum liðsforingjum
um þetta leyti voru af þeim
þjóðflokki, en hins vegar var
þorri óbreyttra liðsmanna að
norðan. Þannig var um helm-
ingur allra dátanna Hásar og
margir hinna Tívar, en sá þjóð-
flokkur býr suðaustan til í norð-
urlandsfylkinu og líkist íbóum
um samfélagsskipan og fleiri.
Hins vegar var tiltölulega fátt
Framhald á bls. 47
)reytti í engu viðhorfi þeirra stór-
nótmælagöngu í Rómaborg. Flóttakona af íbóaþjóð með barn sitt.
Á Sao Tomé voru miklar birgðir matvæla, bar á meðal af skreið, sem bjarg-
að hefðu getað lífum ótölulegs fjölda Bíöfrumanna ef þær hefðu verið
fluttar á vettvang jafnskjótt og stríðinu lauk. En stjórn Gowons stöðvaði
þá flutninga.