Vikan - 09.07.1970, Blaðsíða 20

DREKAEÐLURNAR
LIFANDI STEINGERVINGAR
il sinn fegri livað stærðina snertir. —
Stærsta drekaeðlan á Komodo, sem
mælzt hefur, er 10 fet og tveir þuml-
ungar og vó 365 pund. Þetta var karl-
dýr og ekki eru allar drekaeðlurnar
svona stórar fullvaxnar. 9 fet mun þó
vera nokkuð algeng stærð hjá fullorðn-
um karleðlum, en kveneðlurnar eru
talsvert minni. Eðlan gengur alveg á
fjórum fótum og dregur kviðinn ekki
við jörðu. Þær eru léttar og liðugar á
ungaaldri, klifra auðveldlega í trjám,
en eftir þvi sem aldurinn færist yfir
verður skrokkþunginn meiri og stirð-
leikinn eykst. Drekaeðlan er hrúnlcit á
að líta úr fjarska, en þegar nær er kom-
ið kemur í Ijós, að alls staðar á milli
dökkra Iireislurraða á skráp Iiennar sér
í gult. Á ungum eðlum er guli liturinn
mjög skær, en dofnar með aldrinum.
Hreisturraðirnar mynda samfellda
hrynju ofan á liaus dýrsins, rófan er
rösklega þriðjungur af lengd þess, fæt-
urnir eru sverir og með afar sterkum
tám og öflugum klóm. Tungan er löng,
þykk og klofin og getur dýrið teygt
hana fram úr gininu, en það er nærri
því fet að lengd á fullvöxnu karldýri.
Augun eru sögð lítil og illgirnisleg.
Kvikmyndatökumaður sá, sem tók
myndirnar, sem hirtast á þessum síð-
um, hætti sér nær þeim en nokkur ann-
ar. Hann sagði á eftir, að ef eldur liefði
logað úr augum, nösum og gini dreka-
eðlunnar, væri þar ljóslifandi komin
einhver ófreskjan úr hinum gömlu sög-
um miðaldanna í mannkynssögunni.
Drekaeðlurnar eru miklar kjötætur.
Ungar eðlur lifa á gekkó-eðlum, snák-
um, fuglseggjum, smáum og stórum
skordýrum og hræjum, hvar sem til
þeirra næst. Fullorðnar drekaeðlur lifa
að mestu á hræjum. Þær eta hræ af
geitum, villisvínum, hjartardýrum og
vatnabuffulum og virðast helzt éta
hræin, þegar þau eru farin að úklna.
Helzt þarf að vera komin mikil ýldu-
lykt af hræjunum til þess að drekaeðl-
urnar éti af mikilli græðgi. Það er til-
komumikil sjón að sjá drekaeðlu éta
af græðgi. Hún slítur stór kjötflykki af
béinunum og á augabragði hverfa þau
ótuggin niður í maga hennar.
Kvikmyndatökumaðurinn, sem
minnzt var á hér áðan, lýsir atferli
drekaeðlanna við hræát sitt á þessa leið:
„Fj'rst rannsakaði eðlan matinn vand-
lega með tungunni, sem er klofin og
virtist hæði bragð- og snerti-skynfæri.
Tennurnar eru broddóttar og minna á
tennur í sög og nú sleit hún stykki úr
hræinu, og kyngdi þeim litt tuggnum
með húð, hári, beinapörtum og maðk-
ar flutu með. Þannig hélt liún áfram,
unz hún hafði fengið nægju sína og þá
hafði 'slétzt úr skráphrukkunum á kviði
hennar. Að lokinni máltíð eru eðlurn-
ar mjög rólegar og lausar við allar til-
hneigingar til árásar. En þær éta ákaf-
lega mikið og verða gildvaxnar með
aldrinum. Hálfvaxin drekaeðla er 5 fet
á lengd og 30 punda þung, en fullvax-
in er hún alll að helmingi lengri og 10
sinnum þyngri. Eitt sinn hengdi ég
geitarskrokk á trjágrein við rjóður, þar
sem ákjósanlegur staður var til að fylgj-
ast mcð hátterni þeirra. Þarna hékk
skrokkurinn ósnertur 2 sólarhringa og
engin eðla virtist kæra sig um að
smakka á honum, fyrr en komin var
svo mikil ýldulykt, að ég þoldi vart við
í 50 skrefa fjarlægð. Þá vaknaði matar-
lystin hjá eðlunum. Þær minnstu komu
fyrst, en stóru eðlurnar seinna og þá
forðuðu þær minni sér. Þær minnstu
átu með miklum hraða og virtust vita,
að þess þyrfti með, þvi annars fengjn
þær ekki neitt.
Á Komodo úir og grúir af skordýr-
um og skriðdýrum. Flugur, margs kon-
ar kóngulær, höggormar og baneitrað-
ar cohraslöngur eru alls staðar. Eitrað-
ar slöngutegundir synda i sjónum
20 VIKAN
28. tbl.
ásamt mannætuliákörlum og jafnvel
krahhar eru vísir til að grípa í fætur
manns, ef vazlað er í fjörunni. En svo
virðist, sem tilvera drekaeðlanna bygg-
isl á lífi stærri landdýra á eyjunum,
enda er þeim hctra að alls engin stærri
rándýr eða hræætur skuli vera þar til
staðar. Fyrir lcemur, að vciðiþjófar
drepa vatnabuffalana og dádýrin,
hverra hræ eðlurnar éta mest og hvern-
ig færi, ef þeir sneru sér að því að veiða
drekaeðlurnar sjálfar? Það er svo mik-
ið lán, að skrápur þeirra skuli vera
óhæfur til iðnaðar.“
Drekaeðlurnar gera sér híhýli í ár-
hökkum og hafast við í þeim um
þurrkatímann lil þess að geta þá verið
i námunda við vatn. Þetta eru holur
cð agöng rélt mátuleg lil að liggja í og
grafa þau þær með framfótum sínum
og klóm. Þær grafa sér einnig aðra bú-
staði hærra uppi um rigningartimann,
en þá koma ofl geysimikil flóð, svo að
ár og lækir flæða yfir hakka sina. Sið-
an skipta þær um dvalarstaði eftir árs-
tíðum til þess að vera þar sem hæfileg-
ur raki er. Það er þeim brýn nauðsyn
vegna húðarinnar, sem ekki má verða
of þurr.
Ekki er enn vilað til hlítar hve gaml-
ar drekaeðlurnar verða i heimkynnum
sínum, en þær þrífast mjög illa i dýra-
görðum vegna sníkla, sem ásækja þær
og drepa eflir örfá ár. Sumi gizka á, að
þær verði tvítugar, en skipulegar al-
huganir á aldri þeirra hafa enn ekki
farið fram um langan tíma, svo að ekk-
eti verður fullyrt um þetta.
Það má sannarlega teljast furðulegt,
að þessar drekaeðlur skuli vera til og
hulinn leyndardómur, livernig þær hafa
staðizt tímans tönn. Þótt þær hafi nú
verið friðlýstar og veiðibanni sé strang-
leg afylgt eftir, þá er þessum eftiiiegu-
kindum frá 150 milljón ára gömlu alls-
herjarríki skriðdýranna, hætta búin.
Leiðangur vísindamanna leggur af stað til Kom
odo til að rannsaka drekaeðlurnar.
Nú eru drekaeðlurnar á Komodo friðlýstar, en þó er hætta á að þær deyi út.
ömlum miðaldasögnum.
Drekaeðlurnar eru alveg eins í útliti og risaeðlurnar, en miklu minni.
28. tbi. VIKAN 21