Vikan - 16.07.1970, Blaðsíða 28

þá merkt. Lady Campbell
vildi endilega kaupa. El-
myr var óskaplega blank-
ur, hann hafði aðeins verið
í tíu mínútur að gera teikn-
inguna, Lady Campbell var
svo sannarlega vinur hans,
en hann var of fátækur til
að hafa efni á að hugsa um
annað en húsaleiguna, sem
fallin var í gjalddaga. Þau
urðu sammála um fjörutíu
pund sterling. Elmyr varð
sárþjáður af mórölskum
timburmönnum, en þeir
liðu hjá þegar Lady Camp-
bell kom aftur eftir nokkra
mánuði og játaði eigið sam-
vizkubit. Hún hafði farið
með Picassoteikninguna til
listaverkasala, sem keypti
hana fyrir hundrað og
fimmtíu pund. — Fyrir-
gefðu elsku Elmyr, sagði
frúin. — Viltu ekki koma
og borða með mér á Ritz?
Þannig kom freistarinn
inn í líf Elmyrs. Hann var
alltaf peningalaus, og hér
var möguleiki sem var
næstum ótrúlega einfaldur.
Hann friðaði samvizkuna
með því að minna sjólfan
sig á að kennari hans Léger
hefði viðurkennt fyrir vin-
um sínum að hafa í æsku
falsað Corot til að fá fyrir
mat. Og hafði Vlaminck
ekki gert nokkur eintök af
Cézanne þegar hann var
sem fátækastur? Því var að
minnsta kosti hvíslað með-
al listamanna í París. Og
því vildi Elmyr trúa. Hann
fór að teikna Picasso-
myndir í stílnum frá 1925.
í fyrstu var hann dauð-
hræddur um að upp um
hann kæmist, en sá ótti var
ástæðulaus. Það gekk eins
og í lygasögu, bæði að gera
myndirnar og selja þær.
Jafnskjótt og hann hafði
efnast eitthvað með þessu
móti fór hann aftur að
mála eigin myndir af and-
litum og landslagi, en af
þeim seldist ekki ein ein-
asta. Elmyr de Hory átti
sér ekki undankomu auð-
ið.
Til að skilia hvað síðan
skeði er ekki úr vegi að
líta á iistamann þennan
sem ungan yfirstéttar-
mann. Fiölskylda hans átti
miklar jarðeignir í TTng-
veriaiandi. Móðir hans var
af flugríkri bankastióra-
fjölskyldu af Gyðingaætt-
um, og faðirinn var á milli-
striðsárunum ambassador
Ungverialands í Tyrklandi
og í tveimur rómansk-
amerískum ríkjum. Sonur-
inn ólst upp í Ungveria-
landi, og foreldrarnir
skildu þegar hann var sex-
tán ára. Til þessa hafði
hann lifað í óhófi og eftir-
læti sem einkabarn ríkra
Picasso eftir Elmyr
foreldra, alist upp með
barnapíum og kennslukon-
um af ýmsum þjóðernum,
hvað leiddi til að hann tal-
aði fimm tungumál reip-
rennandi, ekkert þó lýta-
laust. Móðir hans giftist í
annað sinn miklu yngri
manni. Hún hafði aldrei
haft mikinn áhuga á syni
sínum, sem varð að full-
nægja þörf sinni fyrir móð-
urást hjá barnfóstrunum.
Líf hans var hið dæmi-
gerða líf miðevrópskra há-
stéttarmanna á þeim árum:
þjónustufólk á hverjum
fingri, hestar, ferðir til Bi-
arritz og Karlsbad.
Sextán ára gamall tók
Elmyr upp sjálfstæðara líf.
Hann hafði sýnt merki um
listgáfur, var snotur dreng-
ur og lenti fljótlega í kunn-
ingsskap við kynvillinga.
Móðurinni þótti ekki nema
gott að losna við hann og
leyfði honum góðfúslega að
fara í listnám til Múnchen.
Þar hlaut hann ágæta und-
irstöðumenntun og hélt
áfram til Parísar, þar sem
hann nam hjá Léger. Hon-
um tókst að koma lands-
lagsmynd eftir sig á aðal-
sýninguna um haustið
1926. Það var stór stund í
lífi Elmyrs. Myndin eftir
hann hékk í sama sal og
verk Vlamincks.
í París var hann til 1932,
fjölskyldan hélt honum
uppi, og frístundunum
varði hann í listamanna-
hópunum á Dome og Ro-
tonde. Þriðji áratugurinn
var stórveldistíð Montpar-
nasse. Þá var Heming-
way þar, og Gertrud Stein,
Peggy Guggenheim, Fuj-
ita, Man Ray, Valéry, Joyce
og allir málararnir. Elmyr
hitti allt þetta fólk og mál-
aði, en án nokkurs veru-
legs listamannlegs áhuga.
Peningaáhyggjur þurfti
hann ekki að hafa þá. Hann
lifði flott.
Svo kom stríðið. Þegar
eftir að Þjóðverjar lögðu
undir sig Austurríki fór El-
myr til Ungverjalands.
Nokkru síðar var hann
handtekinn og settur í ein-
angrunarfangabúðir í
Transsylvaníu. Hann var
gersneyddur öllum póli-
tískum meiningum, en
hafði þótt fullnáinn kunn-
ingi bresks fréttaritara í
Búdapest og hafði auk þess
verið langdvölum í Frakk-
landi. Hvorttvegg’a dugði
til að gera hann tortryggi-
legan í augum stjórnar
Horthys. Þarna í Karpata-
fiöllunum, föðurlandi sjálfs
Drakúla. var ískalt, en El-
myr var lagið að hjara.
Hann kom sér í vinskap
við fangabúðastjórann og
málaði af honum andlits-
mynd. Hann var að því svo
mánuðum skipti, enda var
Mátve
bústaður stjórans sá eini í
búðunum, sem var sæmi-
lega upphitaður.
Hann var látinn laus, en
handtekinn aftur og sendur
í búðir í Þýzkalandi. Þar
fótbraut Gestapo hann í yf-
irheyrslu og lenti hann þá
í sjúkrahúsi skammt frá
Berlín. Þegar hann var far-
inn að hökta á hækjum tók
hann eitt sinn eftir að