Vikan - 17.12.1970, Blaðsíða 10

LIFANDI GRAFINN í TVÖ ÁR
í síðasta blaði sagði i'rá vist Papillons hjá
Guajira-Indíánum á landamærum Kolombíu
og Venesúelu, en þar lifði hann í tvíkvæni.
Heimþrá til siðmenningarinnar knúði hann
um síðir á faraldsfót á ný, en þá gekk ekki
betur en svo, að nunnur nokkrar sviku hann
í hendur kólombískra yfirvalda. Var hann
um hríð geymdur í dauniliri dýflissu neðan-
jarðar, en siðan var hann framseldur Frökk-
um. Hefst frásögnin nú á komu Papillons til
eyjarinnar Saint-Joseph rétt hjá Djöflaey,
en í refsingarskyni fyrir flóttann dæmdu
landar hans hann til tveggja ára einangrun-
arvistar þar.
Á Saint-Joseph hefur móttökunefndin
raðað sér upp. Þar i flokki eru tveir fang-
elsisstjórar — annar fyrir eyna alla og hinn
fyrir einangrunarvistina. Ekki einn einasti
fangi sést úti við. Þegar við göngum í fylk-
ingu inn um stóra járnhliðið les ég orðin
EINANGRUNARFANGELSI TIL ÖGUNAR
og skil að hér muni ekki vægilega tekið á
mönnum. Fyrir innan þetta hlið og múr-
veggina fjóra verður fyrst fyrir augum okk-
ar ein bygging ekki stór, og á henni orðið
,,Stjórn“, síðan þrjár aðrar, merktar stöf-
unum A, B og C. Við erum reknir inn í
stjórnarbygginguna. Þar er okkur öllum
nítján raðað upp, og yfirmaður einangrun-
ardeildar talar til okkar:
Fangar, þetta er eins og þið vitið fang-
elsi ætlað til að refsa mönnum, sem þegar
hafa verið dæmdir til þrælkunarvinnu.
Þetta er ekki betrunarhús. Við vitum að þið
eruð óforbetranlegir með öllu. En við reyn-
um að aga ykkur sómasamlega. Hér gildir
ekkert nema reglugerðin og að halda kjafti.
Hér skal ríkja alger þögn. Það er áhættu-
samt að morsa. Komist það upp, þýðir það
mjög harða refsingu. Og tilkynnið ekki
veikindi, nema eitthvað þeim mun alvar-
legra gangi að ykkur. Annars verður ykkur
refsað. Annað var það ekki. Jú! Það er
harðbannað að reykja. Standið rétt! Leitiði
á þeim og svo til klefanna, gakk! Setjið ekki
Charriére, Clousiot og Maturette í sömu
byggingu. Herra Santori, þér eruð persónu-
lega ábyrgur fyrir þessu.
Tíu mínútum síðar sit ég innilokaður í
klefa mínum, númer 234 í byggingu A.
Clousiot er í B og Maturette í C. Við kvödd-
umst með augunum. Jafnskjótt og inn kom
skildum við að við urðum að hegða okkur
í samræmi við reglugerðina ómannúðlegu,
ef við áttum að hafa nokkra von um að
komast lifandi út aftur. líg sé þá hverfa,
félaga mína frá flóttanum langa, þessa
stoltu og hugrökku félaga, sem fylgt höfðu
mér svo frækilega og aldrei barmað sér eða
iðrazt þess, sem þeir höfðu tekið sér fyrir
hendur ásamt mér. Hjartað dregst saman.
Eftir að hafa barizt hlið við hlið í fjórtán
mánuði fyrir frelsi okkar erum við tengd-
ir óslítanlgeum vináttuböndum.
Myrkvaklefi.
Eg skoða klefann, sem mér hefur verið
steypt í. Aldrei hefði ég trúað því eða látið
mér detta í hug að land sem mitt, Frakk-
land, formóðir frelsishreyfinga alls heims-
ins, föðurland mannúðlegra borgararétt-
inda, gæti haft á sínum vegum svo villi-
mannlegan refsistað sem Saint-Joseph er
með sinni einangrunarvist. Jafnvel ekki í
afkima slíkum sem franska Gvæana er.
Hugsið ykkur hundrað og fimmtíu smá-
klefa í þéttri röð. Veggir þeirra eru mjög
þykkir og eftir því sterkir, dyrnar þröngar
og á harðlæstri hurð lúka og gægjugat.
Fyrir ofan hverja lúku er máluð setningin:
„Bannað að opna dyr þessar nema eftir
skipun frá hærri stöðum". Til vinstri er
lágur trébálkur með höfðalagi úr tré, sams
konar og í fangelsinu í Caen. Hægt er að
leggja bálkinn upp að múrnum og festa
hann þar. Þar að auki er í klefanum teppi,
í dimmasta horninu steinsteypt upphækkun
sem átti að heita stóll, kústur, matarskál
og trésleif. Undir langri rifu með járnum-
gerð er þarfatunna úr málmi. Hún er fest
við rifuna með keðju. (Hægt er að draga
hana út til að tæma hana og inn til að nota
hana).
Þakið er þrjá metra frá gólfi og er úr.
járnstöngum, sem að gildleika jafnast á við
sporvagnsteina og eru hafðir þvers og
kruss svo að ómögulegt er að koma nokkr-
um stórum hlut út eða inn. Þak sjálfrar
byggingarinnar er sjö metra yfir grindun-
um. Yfir klefunum, sem eru í tvöfaldri röð,
er varðgangur, tveggja metra breiður og
varinn járngrindum. Tveir varðmenn ganga
þar stöðugt fram og aftur, mætast í miðju
og snúa við. Það hefur óhugnanleg áhrif.
Veikur biarmi af dagsljósi seytlar inn um
grindurnar, en niðri við gólf er kolamyrk-
ur jafnvel um miðian dag. Ég geng fram og
aftur meðan ég bíð blístursmerkisins, sem
þýðir að fella megi bálkinn. Hvaðan merk-
ið kemur veit ég ekki. Bæði fangar og varð-
menn ganga á skóm með þófasólum, til að
deyfa skóhlióðið. É'g hugsa: „Hérna á 234 á
Henri Charriére, kallaður Papillon, að sitja
í tvö ár, það er að segja sjö hundruð og
þrjátíu daga, og reyna að komast hjá því
að geggjast. Það er hlutverk hans að sýna
og sanna að einangrunarvistin kafni undir
nafni sínu Mannætan."
Einn, tveir, þrír, fjórir, snúið við. Varð-
maðurinn er nýgenginn yfir mitt þak. Eg
he-'^i hann ekki koma en ég sé hann. Upp-
undir efra þakinu, meira en sex metrum
vfir mér. er kveikt ljós. Varðgangurinn er
lýstur upp, en myrkur er í klefunum. Eg
held áfram að ganga um gólf, kvarnirnar
aftur farnar að starfa. Sofið þið vært lög-
mannarottur sem dæmduð mie. sofið rótt
því ée er viss um að ef þið vissuð hvert þið
senduð mig mynduð bið harðneita að þið
hefðuð átt þátt í að dæma mig til slíkrar
refsingar. Það verður mjög erfitt að stand-
ast þeyta með aðstoð ímyndunaraflsins.
Næstum ómögulegt. En sjálfsagt er þó
skárra en ekkert að beina ímyndunaraflinu
að einhverju, sem er ekki of dapurlegt.
Alveg rétt, blístur kveður við til merkis
um að maður megi fella bálkinn. Ég heyri
drynjandi raust:
Nýsveinar, þetta þýðir að þið megið
fella bálkinn, ef þið viljið.
Ég legg aðeins orðin „ef þið viljið“ á
minnið. Og held áfram að ganga um gólf í
búrinu, tel skrefin. Eitt, tvö, þrjú, fjögur,
fimm. Ég ber höfuðið hátt, hef hendurnar
fyrir aftan bak, hef nákvæmlega jafnlangt
á milli skrefa, gang þannig fram og tilbaka
eins og svefngengill. Eftir fimmta skrefið
sé ég ekki einu sinni veginn, en strýkst þó
við hann þegar ég sný mér við. Þannig held
ég óþreytandi áfram þessari maraþongöngu,
sem gengin er án marks eða skeiðklukku.
Stórmyndarleg þúsundfætla.
Já, Papi, Mannætan er svo sannarlega
ekkert til að spauga með. Skuggi varð-
mannsins, sem fellur á múrinn, hefur óhugn-
anleg áhrif. Ekki er betra að sjá hann sjálf-
an upp í gegnum grindurnar. Manni líður
þá eins og hlébarða veiddum í gryfju, en
veiðimaðurinn gefandi honum gætur. Þetta
vekur hjá mér skelfingu sem tekur mig
nokkra mánuði að venjast.
Hvert ár hefur þrjú hundruð sextíu og
fimm daga, tvö ár sjö hundruð og þrjátíu ef
ekki verður hlaupár. Ég brosi að hugsun-
inni. Þú veizt að það verða annaðhvort sjö
hundruð og þrjátíu dagar eða sjö hundruð
þrjátíu og einn, svo að það ætti að koma út
á eitt. Hvers vegna það? Það er ekki hið
sama. Einn dagur auka þýðir tuttugu og
fjóra tíma í viðbót. Og tuttugu og fjórar
klukkustundir eru langur tími. Þó eru sjö
hundruð og þrjátíu dagar á tuttugu og fjóra
tíma hver margfaldlega lengri tími. Hversu
margir klukkutímar verða það? Þoli ég að
reikna það út? Hvers vegna ekki? Jú, víst
er það hægt. Látum okkur sjá! Hundrað
dagar, það gerir tvö þúsund og fjögur hundr-
uð klukkustundir. Margfaldað með sjö — og
það er auðvelt — verða það sextán þúsund
og átta hundruð tímar, og þar við bætast
þrjátíu dagarnir sem á vantar, sinnum tutt-
ugu og fjórir, það verða sjö hundruð og
tuttugu tímar. Heildarútkoma: Sextán þús-
und og átta hundruð plús sjö hundruð og
tuttugu tímar. Bezti herra Papillon, þér haf-
ið seytján þúsund fimm hundruð og tuttugu
tíma að drepa í þessu búri með sléttum
veggjum, hæfilegu til að geyma í villidýr.
Hversu margar mínútur verð ég að þreyja
hér? Það gæti verið áhugavert að reyna að
reikna það út! Bezt að ganga ekki of langt
í neinu! Með einhverju varð að fylla út
þessa daga, klukkustundir, mínútur, fylla
þetta út með einhverju. Hver skyldi vera í
klefanum til hægri við mig, eða til vinstri?
Eða á bakvið? Og skyldi nokkur þessara
10 VIKAN 51tbl