Vikan - 15.06.1972, Blaðsíða 36

DALURINN MINN
í STÆKKAÐRI MYND
Framhald af bls. 27.
Skaganum. Þá var ég komin
undir fertugt.
— Hve lengi varstu meö
Dalalif?
— Ætli ég hafi ekki verið sex-sjö
ár með það. Þetta var auðvitað
aukaverk meðöðru. Ég var alltaf
að fara frá til að skrifa einhvers-
staðar, þar sem enginn var nærri
mér. Herbergin voru nú ekki
mörg, en ég fór oft fram i búr og
skrifaði þar. Og svo langaði mig
náttúrlega að koma þessu á
prent, en það veit ég að ég hefði
aldrei getað af sjálfsdáðun, ég
var svo hlédræg og kjarklaus. En
bróðursonur minn, sem þá var i
Reykjavik, fór með þetta suður.
Hann gekk á milli útgefendanna
en það vildi enginn lita við þessu,
eftir ómenntaða kellingu sem
ekki hafði neitt heyrst eftir fyrr.
Þangað til Gunnar minn
blessaður i Leiftri tók það, þá var
hann I tsafold. Siðan hefur hann
gefið þær allar út. Siðan hefur
komið bók á hverju ári.
— Hvað eru þær orðnar
margar?
— Ég held þær séu orðnar
tuttugu og fimm eða sex, ég man
það ekki alveg nákvæmlega.
—- Tengdadóttirin var svo önnur
sagan i röðinni?
— Svo kom tengdadóttirin i
þremur bindum, já. Ég hafði nú
eiginlega enga sveit fyrir mér
þar, bara það sem mér fannst ég
sjá svona i huganum.
— Hverja af sögum þinum ertu
sjálf ánægðust með?
— Ég held að Dalalif sé best.
— Hvernig hagar þú þínum
vinnubrögðum, þegar þú skrifar?
Nú hefurðu væntanlega meiri
tima en áður.
— Núna hef ég góðan tima, þvi
að ég er alein hérumbil allan
daginn i húsinu.. Og ég hef nú
raunar haft ósköp góðan tima allt
siðan ég flutti úr sveitinni. Ég er
alltaf hér fyrir sunnan á veturna,
siðan ég varð ekkja, og hef ósköp
góðan tima hér líka. Ég grip
alltaf i þetta stund og stund, en
helst má enginn vera nærri mér.
Það er eins og ég fari þá inn I
annan heim og sé þar hjá þessu
fólki, sem ég skrifa um.
— Hafðirðu ákveðnar persónur
sem fyrirmyndir, þegar þú
skrifaðir Dalalif?
— Nei, engar. Þetta myndaðist
bara i kollinum á manni. Mér
finnst maður varla hafa leyfi til
þess, að taka raunverulegt fólk og
nota það sem persónur i skáld-
sögu,
— Sérðu persónur þinar ljós-
lifandi fyrir þér?
— Alveg hreint eins og ég horfi
á þig núna. Og landslagið allt.
Jájá. 1 mörgum sögunum likist
það landslaginu austan við
Skagafjörðinn. Ein eða tvær
likjast Skaganum. Nema ég
teygði nú held ég ennþá meira úr
honum i sögunni heldur en hann
er nú i raun og veru, þótt langur
sé. Ég nefndi hann Húnanes.
— Hverjar af sögupersónum
þinum eru þér hjartfólgnastar?
— Mér þykir ákaflega vænt um
þær, hérumbil allar.
— Hefur þér ekki dottið i hug að
skrifa sögu úr þéttbýli?
— Nei, það ferst mér nú held ég
ver. En það kemur fyrir að ég
verð að skrifa eitthvað úr þvi
umhverfi. Það kemur fyrir svo-
litið hér i Reykjavik. Ég hélt það
væri nú klaufalegt, en það segir
nú að það sé ekki. En best lætur
mér að skrifa um þá tiö, meðan
puðað var með orfinu og ljánum
og eldað i hlóðunum og þetta
nokkuð. Það er alltaf rikast i
huganum.
— Hefur þér aldrei dottið i hug
að skrifa skáldsögur upp úr
fornsögum?
— Nei, það held ég mér dy tti nú
aldrei i hug. Nei, það held ég sé
eitthvað saman við þær sögur.
Usss! Það held ég sé aðallega
skáldsögur, ég skil nú ekki I öðru.
Ég get aldrei komið þvi inn i huga
minn hvernig þessir fyrstu land-
námsmenn hér á íslandi hafa
getað lifaö. Ég skil ekki i öðru en
einhverjar skepnur hafi verið
fyrir á landinu, þegar þeir komu.
Annars hefðu þeir ekki getað
búið. Varla hafa þeir getað flutt
svo mikiö inn af búpeningi með
sér. Og ekki vantaði það að nógir
voru til að éta hjá þeim, þrælarnir
og vinnufólkið.
i r*ÍUi OU líuiíi Oii/iú iy i t.
áhrifum frá einhverjum
rithöfundum öðrum?
— Nei, ég held ég skrifi ekkert
likt neinum öðrum. Églasmikið,
en það hefur mikið dregið úr þvi,
núna þegar ég er búin að tapa
sjón á öðru auganu. Og það sem
ég las voru skáldsögurnar, alltaf
hreint. 1 bernsku náði maður ekki
i neitt nema fornsögurnar,
ís1endingasögurnar og
Noregskonungasögurnar, um
annað var ekki að velja. Ég held
að fyrsta skáldsagan sem ég las
hafi verið litil saga eftir Torfhildi
Holm, sem hét Högni og
Ingibjörg. Mikið lifandis ósköp
öfundaði ég þessa manneskju að
geta skrifað þetta og komið þessu
i bók. En þetta breyttist, þegar
við komum inn á Höfðaströndina,
þarvarsvo mikið bókafélag. Það
var nú meiri gullnáman að
komast i það.
— Hefurðu ferðast mikið?
— Það er nú litið. Það_ er helst
núna, siðan börnin min fluttu
hingað suður. Þá fór ég fyrst að
fara hingað til höfuðstaðarins.
Annárs hef ég ferðast ósköp litið.
Þessi saptján ár sem ég var á
Skaganum fór ég ekki nema
tvisvar sinnum inn á Sauðárkrók.
Þá sérðu það, hvort útslátturinn
hefur verið mikill. önnur voru
ekki ferðalögin, nema gangandi
milli næstu bæja.
— Var talsvert um böll og
skemmtanir I þá daga i sveitinni?
• — Já, það var veric að skralla,
já, já.
— Nú er Stiflan komin undir
vatn.
— Já, já, auminginn hún er
alveg að hverfa. Tveir bæir uppi-
standandi núna, sem er búið i.
Hún hefur tapað ósköp miklu.
Þeir fengu þarna rafmagn og
sima, en þá var eins og væri bara
sigað á þá hundum, þvi að allir
stukku i burtu. Eftir að vera
búnir að hanga án þessa i öll þessi
ár. Það gerði nú Siglufjörður,
óskaplega mikið. Þetta var svo
mikið lúxuslif þar, i sildinni.
— Hvernig kanntu við þig I
Reykjavik?
— Ég kann ágætlega við mig.
Mér leiöist mest að ég sé aldrei
fjöllin. Þetta eru ekki nokkur
fjöll, sem ég sé hér. Ekki heldur i
Grindavik, ég er þar oft. Já, þar
áégson. Þarersama fjallaleysið
þar.
— Er þer ekki eitthvað sérstak-
lega minnisstætt, frá þvi þú varst
barn?
— Ojú, það er . náttúrlega
margt, sem maður man. Margt
sem maður gruflar upp. I
sambandi viö samferðafólkið,
sem óðum er að tinast i burtu.
Viö vorum tiu fermingarsystkini,
en nú erum við þrjú eftir á
bakkanum og biðum. Svona er
það.
— Þú sérð persónur þinar ljós-
lifandi fyrir þér. Ertu kannski
skyggn?
— Nei, ég hef aldrei nokkurn
tima séð nokkurn hlut svoleiðis.
Ég trúi exki á huldufólk eða neitt
svoleiðis. Ég held að það hafi
bara verið hugmyndasmið fólks.
Það var svo mikil trúin. Ég held
ég muni það. Það var þarna
hólaflasi niðri við ána, fyrir
neðan Lund. Þetta voru kallaðir
Alfhólar. Einn hóllinn var alveg
sérstakur og var kallaður Kirkju-
hóll. Og hann var nú bara i laginu
ekkert ólikur kirkju, lágur að
ofan, reisti sig svolitið að framan.
Þarna sátum við krakkarnir
lömbin i kringum þennan hól, það
var þarna lækur hjá og grænt i
kringum lækinn. Og svo vorum
við alltaf uppi á hólnum að leika
okkur, grofum i hann holur og
bárum þangað upp steina neðan
frá ánni. Það voru óskaplega
fallegir steinar þar. Við settum
þá i holurnar, þær voru kisturnar
okkar. Og einu sinni, þegar ég
var þarna ein og eitthvað að
bauka, þá heyrist mér ég heyra
hurð skellt undir fótunum á mér.
Ég varð svo hrædd að ég hentist i
hendingskasti ofan af hólnum. Þá
hélt ég að huldukónan hefði verið
að ganga um. Mér finnst ég
heyra.dynkinn ennþá.
— Það er vist ekki ofmælt að
landið hafi tekið gagngerum
breytingum á þinni æfi. Hvernig
list þér á?
— Breytingarnar eru svo
miklar, að maður á erfitt með að
imynda sér að þetta sé sami
heimurinn. Og þó maður komi út
i sveit, þá er þessi kaupstaðasiður
orðinn alveg eins þar, með
mataræði og alla skapaða hluti.
Fólkið sefur ekki lengur I rúmum,
það sofa allir svona i bekkjum,
alveg eins og i kaupstöðunum.
— Hvaða áhrif heldurðu að
breytingarnar hafi haft á fólkið?
Hefur það batnað eða versnað?
—Ætli það sé bara ekki ósköp
líkt og það var. Þetta er bara
orðinn svo mikill fjöldinn á
fólkinu. Og unglingarnir, þeir
verða eitthvað að fá sér til að
gera, og þá kemur skemmdar-
fýsnin til. Og svo eru þeir alltaf
að lesa sögur. Og horfa á sjón-
varpið. Það held ég sé nú ekki bót
að þvi. Það er æsandi fyrir börnin
að sjá þessar hryðjuverka-
myndir. Alltaf þessi skot og
eltingar. Ég hef gaman af að
horfa á ýmislegt i sjónvarpinu, til
dæmis þegar samtöl eiga sér
stað, en þessar hryðjumyndir,
það get ég ekki horft á.
— En nú lásu börnin forn-
sögurnar i gamla daga, og ekki
vantar hryðjuverkin þar.
— Jújú. Og þá held ég
strákarnir væru meö pott-
hlemmana og prik að pota hver i
annan. Eins var það á Króknum,
ég sá það alltaf þegar strákarnir
höfðu verið á biómyndasýningu
þar sem bardagar höfðu verið.
Þá voru þeir komnir með hlemma
og prik.
— Krókurinn hefur stækkað
mikið siðan þú fluttist þangað?
— Já, húsunum hefur fjölgað
heil ósköp. En mannfólkinu
fjölgar ekki að sama skapi. Þeir
hafa bara rýmra um sig.
36 VIKAN 24. TBL.