Vikan - 25.07.1974, Side 12

PASKAUPPREISNIN
Frelsisbarátta íra var löng og ströng og
kostaði oft blóðug átök. Páskauppreisnin
1916 er vafalaust hvað kunnust þessara
átaka. Hér er sagt litils háttar frá þess-
um undanfara stofnunar irska lýðveldis-
ins.
Snemma á morgnana er loftiö
hreint og tært i Dublin og morg-
unandvarinn bærir greinar
trjánna meöfram O’Connell
Street, aöalgötu borgarinnar.
Heföum viö veriö þar á ferli fyrir
tveimur árum, heföum viö getaö
klifraö upp á Nelsons pillar. En
þaö er ekki hægt lengur. lrar eru
nefnilega sérfræöingar I aö fara
meö sprengjur og þetta minnis-
merki var sprengt i loft upp fyrir
tveimur árum.
í Dublin er náttilran alltaf á
næsta leyti. Klettarnir Howt oa
Dalkey úöast alltaf i regnskúrun-
um frá Atlantshafinu og bónda-
bæir eru jafnvel inni I borginni
sjálfri.
O’Connel Street — þessi heims-
fræga gata...
I noröurhluta Dublin voru áöur
— og ekki fyrir svo mjög mörgum
árum — fátækrahverfin, þar sem
skáld eins og Sean O’Casey og
Brendan Behan fæddust. Þar
skrifaöi Behan Gisl og þar var
lýst yfir stofnun Irska lýöveldis-
ins I og meö páskauppreisninni
1916.
Þaö var gert á tröppum aöal-
pósthússins.
Pósthús, sem smám saman
hefur oröiö þjóöartákn og þar
sem menn eins og O’Connell, Pa-
draig Pearse, Eamon de Valera
og margir fleiri hófu táknræna
uppreisn gegn Englendingum.
Uppreisn, sem fyrirfram var
dæmd til aö mistakast.
Til þess voru margar ástæöur
og I stuttri grein er ekki hægt aö
minnast á nema fáar þeirra.
En þessir fáu og hugrökku Irar
vildu sýna frelsiskröfur þjóöar-
innar og þeim heppnaöist þaö.
Þeim tókst þaö ekki sizt vegna
grimmdarlegra og vanhugsaöra
refsinga Englendinga, sem þeir
gripu til gegn uppreisnarmönn-
unum eftir aö uppreisnin haföi
veriö bæld niöur.
Frelsisneistinn haföi alltaf veriö
til staöar, en eftir aftöku sextán
forystumanna uppreisnarmanna
— de Pearse haföi særzt I átökun-
um og var skotinn til bana sitj-
andi i stól — brann hann skirar en
nokkru sinni fyrr.
Alls staöar I heiminum eru til
pósthús og glæsilega búin aöal-
pósthús, en þaö er aöeins eitt,
sem hefur öölazt nafn i sögunni og
oröiö þekkt um allan heim sem
tákn heillar þjóöar. Þetta pósthús
stendur viö O’Connell Street.
Samiima listamaöur teiknaöi
þessa mynd af átökunum I póst-
húsinu i Dublin.
Gatan hefur breytt um svip siö-
an áriö 1916. Mikill hluti hennar
var nefnilega eyöilagöur i páska-
uppreisninni.
Nú eru þar kvikmyndahús,
mátsölustaöir, barir og fleira
þess háttar.
En pósthúsiö er þess viröi aö
þvi sé veitt athygli og þaö hefur
veriö endurbyggt af mikilli kost-
gæfni. Inni I afgreiöslusalnum
stendur stytta af keltnesku hetj-
unni Cuchulain og á stallinn hafa
veriö grafin nöfn leiötoganna, sem
böröust á páskunum 1916.
Ósjálfrátt hvarflar aö manni
frásögnin af irska þorpsprestin-
um, sem talaöi þessi orö um Ir-
12 VIKAN 30. TBL.