Vikan - 16.09.1976, Qupperneq 36

SMASAGA EFTIR
WILLIAM P. McGIVERN
Konur hafa
alltaf síð-
asta oröið
Hann sat í nœsta lestarklefa og heyrði,
þegar morðið var framið.
Að vísu varð honum það ekki Ijóst
fyrr en síðar, hvað gerst hafði.
Hann hafði sína eigin kenningu
um það, hver morðinginn vceri, en
sannanirnar voru í veikara lagi...
Austurlandahraðlestin hefur
klukkustundar viðkomu, eða rúm-
lega það, á júgóslavnesku landa-
mærunum við Trieste Tollskoðun-
in er oftast hreint formsatriði, en það
tekur fólkið alltaf langan tíma að
skipta gjaldeyrinum. .
Adam James vissi þetta og
geispaði, þegar lestin hemlaði í
Sesana. Honum leiddist ekki beint,
en óskaði, að hann væri kominn
aftur t:l vinnu sinnar í Belgrad. Það
kom rnóða á rúðuna, og hann
þurrkaði hana með hendinni. Úti
fyrir var ekki mikið að sjá —
tollverðirnir biðu reiðubúnir að fara
upp í lestina, og lágir ásar bak við
þyrpingu timburhúsa lokuðu útsýn-
inu. Þetta var eyðilcgt að sjá.
Kofarnir stóðu þétt, eins og þeir
reyndu að hafa hita hver af öðrum í
þcssu leiðinlega veðri.
Tollvörður barði á dyrnar, og
honum fylgdi kaldur gustur, þegar
hann kom inn. Hann var brosandi
og rösklegur, og það leið ekki á
löngu, áður en hann fór aftur og
hneigði sig kurtcislega í kvcðju-
skyni. Sá sem skipti gjaldeyrinum
var jafn vinsamlegur, en gaf sér
betri tíma. Að lokum fór hann líka,
og Adam kveikti í pípunni og
sökkti sér aftur niður í ferða-
lesefnið, sem var heldur leiðinleg,
en áreiðanleg bök um júgóslavnesk
stjórnmál.
Hann fékk ckki lengi að vera í
friði. Maður og kona í næsta klefa
löluðu hátt og reiðilega hvort í
kapp við annað. Hann lokaði
bókinni andvarpandi. Svona hafði
þetta gengið næstum stanslaust
síðan í Trieste, og rifrildið í
nágrannaklefanum var svo háva-rt,
að hann gat ekki útilokað það. Þau
töluðu serbísku eða króatísku, og
Adam skildí hvorugt. En b'stð svo
sem málið snerist uni var ekki ha’gt
að misskilja heiftina í raddblæ
þcirra.
Þau konut í lestina í Trieste, og
Adam tók eftir þeim þá. Konan var
áberandi falleg, með sólgult hár,
bjarta húð og langa, granna fætur
eins og á dansmcy. Adam giskaði á,
að hún va-ri um þrítugt Hún var
glæsilega og áberandi klædd. Mað-
urinn var hár og þrektnn, eilítið
rauðbirkinn. Frakkinn var glæsileg-
ur. hatturinn barðastór, og Adarn
fannst silfurbúinn stafurinn eiga vel
við Buxurnar voru stlfptcssaðar og
lcgghlífarnar snjóhvítar yfir gljá-
fægðum, svörtum skom.
Adam tók samstundis cftir því,
að það var eitthvað þvingað við
þessar manneskjur. Þau töluðust
ekki við, meðan þau biðu á
brautarpallinum cftir lestinni, cn
einhvcr órói og friðleysi sýndi, að
þau áttu ýmislegt vantalað og að
þau biðu cftir hentugu tækifæri til
að tala út.
Því miður fyrir mig, hugsaði
Adam, finnst þeim rétti tlminn
kominn, þegar þau eru ein í
klefanum. Til að byrja með hafði
hann ekki haft áhuga á þessari
orðasennu, en eftir því sem tónninn
varð harðari og raddirnar háværari,
varð þetta æ meira truflandi og
þreytandi.
Það var barið á dyrnar, og
lestarvörðurinn kom inn. Þetta var
smágerður, lltill maður, mcð mjótt
yfirvararskegg og bros á vör.
— Hér er vegabréfið yðar, sagði
hann og rétti Adam litlu grænu
bókina með gyllingunni framan á.
— Allt I lagi. Nú ónáðar enginn
yðurfyrren við komum til Belgrad.
— Þökk fyrir, en mér finnst ég
ekki hafa orðið fyrir ónæði hingað
til, sagði Adam.
Lestarvörðurinn horfði undrandi
á hann. — Það er óvenjulegt að
heyra þetta frá amerlkana. Flestir
eru — hvað skal segja all ákaflyndir.
Ykkur skortir þolinmæði.
— O — ameríkanar erun nú varla
allir sama marki brenndir, sagði
Adam brosandi. — Ekki frekar en
englendingar, frakkar og júgó-
slavar, svo eitthvað sé nefnt.
— Ég held, að þér hafið ekki rétt
fyrir yður I þvl. Júgóslavi ber
svipmót síns lands, er rólegur og
þolinmóður. Þannig eruð þið
ameríkanarnir ekki. Þið verðið frek-
ar æstir og gangist upp I hlutunum
af ákafa. Það getur verið kostur, en
hcfur slna galla.
— Það er víst citthvað til I þessu,
sagði Adam. Hann hafði verið
fréttaritari erlendis I fimmtán ár, og
I stuttu máli var starf hans fólgið I
að komast að því, hvað fólk hugsaði
og hvers vegna. Hann hafði áhuga á
skoðunum lestarvarðarins. Rifrildið
I næsta klcfa jókst aftur, og Adam
bcnti um leið og hann spurði
sposkur: — Eru þau þarnu inni
ameríkanar?
Nei fjarri því.
— Þau virðast þó nokkuð æst.
Lestarvörðurinn virtist taka þetta
óstinnt upp, en brosti svo aftur. —
Jæja, það gerir ekkert til þótt þér
spyrjið. Þetta eru tveir júgóslavar,
herra og frú Duvec. Hún er
dansmær og hann leikari, I.cstar-
vörðurinn stóð kyrr um stund og
hlustaði á samræðurnar. — Þarna
hcyrið þér hvernig listamanns-
skapið cr, sagði hann. — En nú
verð ég að halda áfram. Ég vona, að
ég hafi ekki ónáðað yður mcð
skrafinu?
— Ekki á nokkurn hátt. Ef þér
hcfðuð tíma, ættuð þér að llta inn
og spjalla aftur við mig.
— Það geri ég gjarnan, ef ég hcfi
tíma.
Lcstarvörðurinn fór, og Adam
opnað bókina aftur. Hann hafði
lesið einn kafla, þegar lestin seig af
stað, og Adam andvarpaði fegin-
samlega. Sesane var að baki. Þau
mundu fara um Zagreb slðar um
daginn og koma til Belgrad næsta
morgun. Honum hefði getað liðið
mjög vel, cf ekki hefði verið þetta
rifrildi I klefanum við hliðina.
Þau þarna inni sóttu aftur I sig
vcðrið eftir nokkurra mlnútna kær-
komna þögn. Konuröddin var nú
skærari, og maðurinn hreint og
beint öskraði á hana. Svona héldu
þau áfram um stund, og svo heyrði
Adam hurðina fram á ganginn
opnaða. Maðurinn mælti nokkur
kröftug lokaorð og skellti hurðinni
aftur eins og þeim til áréttingar.
Adam heyrði manninn ganga
þungum skrefum framhjá klefan-
um, og fótatakið dé) út I átt að
matarvagninum.
— Það var og, hugsaði Adam,
loksins fær maður frið. Það var ekki
hægt að Ijúka rifrildi á áhrifameiri
hátt, en skella aftur hurð. Nú var
orðið hljótt, en þótt merkilegt mætti
virðast, — þá hafði hann nú enga
löngur til að lesa. Hann ákvað að fá
sér að borða og Ijúka við bókina
síðar. En þá vcrða þau sjálfsagt farin
að rlfast aftur, hugsaði hann.
Hann þvoði sér I framan, greiddi
hárið og gekk gcgnum vagnana
fram I matarvagninn. Tveir þriðja-
farrýmisvagnar voru tengdir við
svefnvaginn, og þcir voru þéttsetnir
hermönnum, sem sátu þyngslalegir
og hreyfingarlausir í ísköldum
trekki.
Ekki var hægt að velja sér rétti af
matseðli I matarvagni Austurlanda-
hraðlestarinnar. Matseðillinn var
súpa, kálfasteik og grænmeti og
rósavín með. í ábæti var sveskju-
grautur og að lokum sætt og sterkt
tyrkneskt kaffi.
Maðurinn I glæsilega frakkanum,
Duvec, hafði sest innst I matar-
vagninn og var að svolgra I sig
súpúna — hratt og friðleysislega.
Andlitsdrættirnir báru vott um
sjálfsánægju, og Adam hugsaði
með sér, að honum hefði greinilega
létt við að segja konu sinni mein-
ingu slna. Duvec hafði hneppt
frakkanum alveg upp í háls, og
öðru hverju lagði hann frá sér
skeiðina og néri saman höndum
eins og honum væri kalt. En það var
alls ekki kalt I matarvagninum.
Adam var bara í jakka og leið vel.
Nokkrum mínútum síðar kom
lestarvörðurinn í dyrnar. Hann var
fölur og virtist I uppnámi. Hann
leit I kringum sig augnablik og gekk
síðan til Duvec, beygði sig niður og
hvíslaði einhverju að honum.
Duvec rcis svo snögglega upp, að
hann velti næstum borðinu. Hann
opnaði og lokaði munninum án
þess að koma upp hljóði.
— Þér verðið að koma með mér,
sagði lestarvörðurinn rólega.
Þeir gengu rösklega út úr matar-
vagninum, og forvitnisleg augu
fólksins cltu þá. Adam sat og starði
niður á dúkinn, en gat svo ekki á sér
setið, og án þcss að hann áttaði sig á