Vikan - 06.04.1978, Blaðsíða 37

á nátthröfnum og morgunhönum
-manneskja,
rei giftast
Alltaf syfjuð á morgnana.
Hræðilega erfitt að vekja.
Festir ekki hugann við vinnu að
morgni dag.
Lifnar öll við á kvöldin og getur
unnið langt fram á nótt.
'skju
sig. Helst eru þaö B-manneskjurnar,
sem hafa áhuga á því að vita þaö, því
þeim gengur illa að vera í takt við
„eðlilegan vinnudag."
B-manneskjan á fætur
klukkan 6
Prófessor Tollak Sirnes heldur því
fram, að B-manneskjur aattu að leggja
sig í einn tima eftir hádegismat, fara
síðan ekki að sofa fyrr en um eitt eftir
miðnætti og fara á fætur klukkan sex á
morgnana. Á þeim tíma sofa þær ekki
mjög fast, og það er ekki erfiöara að
fara á fætur þá en þremur tímum síðar.
Kenningin er sú, að þaö sé ekki fyrr en
um klukkan sex á morgnana, sem B-
manneskjurnar sofna virkilega fast, og
á næstu klukkutímumeftir það getur
verið mjög erfitt að vekja þær.
,,Viö, sem erum B-manneskjur,
þurfum á A-manneskjum að halda, til
þess að hjálpa okkur,” segir hann og
vitnar í Freud, sem sagði eitt sinn: ,,Ef
þér fáið manneskju, sem á erfitt með að
vakna á morgnana, til þess að rísa úr
rekkju, þá hafið þér innt af hendi verk,
sem kemst næst því, sem gerist við vel
heppnaöa sálgreiningu."
Unntað breyta
ferlinum
En ekki eru allir sammála þessu. Þeir
eru til, sem halda því fram, að
sólarhringsferill manna fylgi vissum
efnaskiptum. Og þó aö einstaklingurinn
héldi til í herbergi, sem annað hvort
væri stööugt bjart eða dimmt, þá
myndu þessi sömu efnaskipti eiga sér
stað. Þetta bendir til þess, að
aöstæðurnar, sem skipta máli í mótun
hegðunarmynsturs, séu persónulegar
fyrir hvern og einn einstakling.
En það eru alltaf til undantekningar. í
því sambandi má benda á skýrslu um
tilraun, sem gerð var á Svalbarða á
þeim tíma, þegar dimmt var allan
sólarhringinn. Þar er klukkum breytt
þannig, að í staðinn fyrir, að sólarhring-
urinn sé 24 tímar, þá er hann bara 22
tímar. Og þar sannast, að til eru
einstaklingar, sem eftir viku hafa stillt
hin líkamlegu efnaskipti inn á 22 tíma
sólarhring. Þessi tveggja tlnría
mismunur hættir alveg að hafa áhrif á
þá. Þetta sýnir, að það er mögulegt að
venja sig á nýjan feril, ef haldiö er nógu
lengi áfram. En að sjálfsögðu gildir það
ekki um alla.
Reglusemi er
galdurinn
Ef við víkjum nú aftur að mismun-
inum á A- og B- manneskjum, þá getur
sá mismunur sjálfsagt valdið erfiö-
leikum á vinnustað. Sá sem á í erfiö-
leikum með að einbeita sér á morgn-
ana, getur átt I erfiðleikum með að
finna sig í vinnu frá 9-5. Og sá, sem
þykir best að vinna á morgnana, getur
átt í vandræðum með að venja sig
á næturvinnu. Og þar sem ekki
er alltaf hægt að fá vinnu, sem er
sniöin eftir líffræöilegum þörfum
manna, þá getur það verið nauðsynlegt
að breyta venjum sínum eftir þeim
vinnutíma, 'sem stendur til boða. Og
flestum ætti að takast það. Þá er bara
að vera þolinmóöur, stappa í sig stáiinu
og halda áfram, þó það geti stundum
verið erfitt. Þetta getur tekið margar
vikur, svo það er nauösynlegt að hata
ákveöna tímaáætlun, t.d. aö fara alltaf
aö sofa á sama tíma á kvöldin. Og þó
ekki sé mælt með þeirri lausn, þá hefur
sumum þótt nauðsynlegt að taka inn
svefntöflur fyrstu næturnar, á meðan
verið er að komast yfir fyrstu erfiðleik-
ana. En þá verður að gæta þess að fara
líka alltaf á fætur á sama tíma á
morgnana, hvort sem fólki líkar betur
eða ver. Reglusemi, það er galdurinn.
Og á einni til tveimur vikumaettiflestum
aö takast að venja sig á hið nýja
hegðunarmunstur.
14. TBL.VIKAN 37