Vikan - 09.11.1978, Blaðsíða 14

Fangi nr. 1.
Þetta byrjaði
í Breiðuvík
— Ég var sendur á Breiðuvíkurheimilið
þegar ég var 11 ára, og það má segja að það
sé upphafið að afbrotaferli mínum. Breiðu-
víkurheimilið var djöfullegur staður á þeim
tíma. Forstöðumaðurinn barði okkur í tíma
og ótíma, og það gekk svo langt að við ætl-
uðum að drepa hann. En það mistókst sem
betur fer — hann slapp rétt fyrir horn.
Þegar maður slapp þaðan var maður
orðinn kolvitlaus, og fór beint í afbrotin. Þá
lá leiðin á upptökuheimilið í Kópavogi,
sem í þá daga var allt önnur stofnun en hún
er í dag. Maður var einfaldlega lokaður inni
eins og í fangelsi. Núna er ég 21 árs og bú-
inn að taka út 40 mánuði í allt.
— í fyrraslappégafKvíabryggjuogfór
á bát. En Adam var ekki lengi í paradís —
ég náði því að vera frjáls í þrjár vikur. Ég
var eftirlýstur vegna 13 mánaða úttektar
sem ég átti eftir að afplána, og tekinn þegar
báturinn kom næst í land. Ég hafði ekkert
brotið af mér þessar þrjár vikur sem ég var
frjáls, og maður fær það oft á tilfinninguna
að maður fái ekki tækifæri til þess að
hætta. Það er erfitt þegar maður er með
mikið af ódæmdum málum á bakinu,
maður getur verið að burðast með þau allt
lífið. Það er ekki beint hvatning til þess að
byrja nýtt líf, að eiga alltaf von á því að
þurfa að fara að taka út fyrir einhverjar
löngu drýgðarsyndir.
— En núna langar mig til þess að hætta.
Ég hafði taugar til þess að standa í þessu
þegar ég var yngri. Mér var sama um allt.
En nú er ég orðinn eitt taugahrak. Þegar ég
var 18 ára leit ég út fyrir að vera 13, ég var
heldur seinþroska, núna er ég rúmlega tví-
Það er vistlegt i klefunum.
tugur og lít út fyrir að vera þrítugur. Svona
ferdvölin meðmig.
— Gamli félagsskapurinn er alltaf freist-
andi, ekki vegna þess að hann sé eitthvað
betri en annar, en maður hefur þörf fyrir
félaga og eftir að hafa verið á Litla-Hrauni
er ekkert auðvelt að eignast nýja. Helst er
að flytja út á land eða þá bara til útlanda.
— Oft ligg ég niðri í klefanum mínum
og hugsa um hvernig ég geti hefnt mín
þegar ég slepp út. Ég hefði aldrei gert neitt
af þessu sem ég er ákærður fyrir, ef ekki
hefði verið vegna vínsins. Þegar ég er
drukkinn verð ég allt annar maður, sem ég
þekki ekki í mér ódrukkinn.
— Ég tók aldrei pillur fyrr en ég kom
hingað. Ég vissi ekki einu sinni hvernig
valíum og librium litu út. Núna þekki ég
aftur á móti um 100 tegundir sem ég get
valið um þegar ég kem í bæinn aftur.
Maður hafði heyrt að þetta væri skóli i af-
brotum, og það er því miður satt. Oft hugsa
ég um það hvernig ég geti byrjað nýtt líf
þegar ég slepp út enn einu sinni, en það
ræðst alltaf á 4—5 fyrstu dögunum, og þá
er maður venjulega dauðadrukkinn, þannig
að ekki er von á góðu. Þetta er allt brenni-
víninu að kenna, ég á ósköp bágt með að
vera frjáls og ódrukkinn ...
EJ
Fangi nr. 2.
Með morðingjadóm
fyrir vitleysu!
— Ég kom hingað fyrst sem táningur,
hafði stolið bíl og brotist inn í sjoppu, í
sjálfu sér ósköp saklaust, en fékk þó 18
mánaða dóm. Unglingar í dag fá 5—6 mán-
aða dóm fyrir sams konar brot. í þá daga
var allt annað að vera á Litla-Hrauni, við-
byggingin var ekki komin í gagnið, þannig
að það voru 28 fangar í gamla húsinu. Ekk-
ert sjónvarp til þess að horfa á, og tíminn
fór mikið í föndur. Þá föndruðu menn einir
í klefum sínum, ekki í hóp eins og nú tíðk-
ast, og fengu mikið meira út úr því fyrir
bragðið. Þá voru sköpuð listaverk hérna.
Ég man eftir gömlu setustofunni, þar voru
allir veggir þaktir myndum eftir Sigurð Þor-
láksson, þann hinn sama sem seinna gat sér
gott orð fyrir að falsa myndir eftir Picasso.
Síðar var svo málað yfir þetta, og tel ég það
hafa verið mikla eyðileggingu. En þrátt
fyrir það hefur þessi staður nú skánað um
flest hin síðari ár, og þó sérstaklega eftir að
Helgi Gunnarsson tók við sem forstöðu-
maður. Fyrir hans daga fengum við aðeins
borgað fyrir klukkustundar vinnu á dag og
vorum í hálfgerðri kleppsvinnu allan tím-
ann.
— Nú er ég rétt rúmlega þrítugur og
búinn að afplána átta og hálft ár frá því að
ég byrjaði. Mér reiknast til, að ég sé búinn
að dvelja hérna að meðaltali í fimm mánuði
á ári frá því að ég var 16 ára. Þetta er víta-
hringur sem erfitt er að komast úr. Þó að
maður byrji að vinna heiðarlega vinnu,
springur maður alltaf á brennivíninu strax
við fyrstu útborgun. Síðan, þegar maður er
orðinn blankur, þá er svo miklu auðveldara
að falsa einn og einn tékk frekar en að
byrja að vinna aftur. Svona gengur þetta
koll af kolli, og þeir kalla okkur síbrota-
menn — í raun og veru erum við blankir
drykkjumenn.
— Mér finnst sárt að sjá unga stráka
koma hingað í fyrsta sinn fyrir einhverja
vitleysu gerða í fylliríi. Dvöl þeirra hér
getur hreinlega orðið til þess að þeir verði
hér meira eða minna allt lífið, eins og ég.
Um fertugt erum við svo búnir að taka út
morðingjadóm fyrir ítrekaða vitleysu í fylli-
ríi- EJ
Fangi nr. 3.
„Örlög mín gætu
eins verið örlög
þín"
— Fangelsisdvöl veldur ótvírætt and-
legri stöðnun — það skyldi athuga. Menn
lesa varla blöðin né hlusta á fréttir. Það
þarf að bæta aðstöðu fanga og hlúa betur
að þeim, skapa þeim aðstöðu til þess að
læra og sinna því sem þeir hafa áhuga á og
óska. Fangelsi ætti að byggja menn upp, í
stað þess að brjóta þá niður.
— Ég þrái frelsið, þrái að fara aftur út í
þjóðfélagið. Réttlætið er aðeins hugtak, og
þó ég meti ekki gáfur mínar á við gáfur
Sókratesar, þá tek ég innilokun minni með
heimspekilegri ró. Réttlætiskennd manna
ætti að vera meiri í dag en hún var á dögum
hans.
— Ég vissi það strax og ég komst til vits
og ára, að ekkert réttlæti er til, aðeins hug-
takið um það. Örlög mín gætu því eins
verið örlög þín. Og í auglýsingaglamri nú-
tímans er eins og maðurinn ósjálfrátt týni
sjálfum sér og hugsi ekki lengur sjálfstætt. í
öngþveiti dagsins lætur hann dagblaða-
pressuna mata sig á því hvað sé rétt og
hvað rangt, með þeirri afleiðingu að
margur óréttlátur dómur hefur þegar fallið.
En þeir sem dæma mig, munu einnig verða
dæmdir, og á hinsta degi mun koma í ljós
hver hefur sannleikann sín megin.
EJ
Fangi nr. 4.
Ég kvíði því að
sleppa ...
— Það er búið að koma því inn hjá fólki að
Litla-Hraun sé miklu verri staður en hann í
raun og veru er. Ég get ekki kvartað yfir
14 Vikan 45. tbl.