Vikan - 16.08.1979, Blaðsíða 7

karlmenn ekki. í öðrum samfélögum er
þessu á annan veg farið. Þár er álitið eðli-
legra að karlmenn séu tilfinninganæmari
en kvenfólk og láti það i ljósi. Dæmi eru
um að karlmennirnir eingöngu láti í ljósi
ánægju sína með falleg klæði og ýmiss
konar punt á meðan kvenmenn halda sig
við málefnalega hluti.
Það hefur einkennt uppeldi á vesturlönd-
um að börnum er kennt að hafa hemil á til-
finningum sínum og tala ekki mikið um
þær. Þetta hefur haft í för með sér að fólk á
erfitt með að sýna tilfinningar sínar og tala
um þær og veldur það oft erfiðleikum.
Margir erfiðleikar, bæði einstaklinga og
fjölskyldna, stafa einatt af því að fólk á erf-
itt með að tjá sig og tala um tilfinningar
sínar.
Að opna sig
Börnum er eðlilegt að láta álit sitt i ljósi
og sýna tilfinningar í því sambandi. Það er
fyrst þegar fullorðnir byrja að segja við
börnin „svona segir maður ekki”, „það er
ljótt að tala svona”, „að heyra til þín barn”
o.s.frv. að böm byrja að loka fyrir og læra
hvað þau mega og mega ekki láta i ljósi
samkvæmt óskráðum lögum.
Allir skynja ákveðin tilfinningaáhrif inn-
an sinnar fjölskyldu. Sumar fjölskyldur eru
opnari en aðrar og tala meira um tilfinn-
ingar en aðrar. Reynsla einstaklingsins frá
fjölskyldunni á þessu sviði fylgir honum
áfram og hefur áhrif á hegðun hans gagn-
vart eigin fjölskyldu síðar meir. Að sýna og
tala um tilfinningar erfist því að vissu
marki frá kynslóð til kynslóðar. Hvort sem
einstaklingnum geðjast að því eða ekki
endurspeglar hann alltaf að einhverju leyti
það uppeldi sem hann hefur fengið, í þeirri
fjölskyldu sem hann hugsanlega stofnar til
sjálfur. Hinsvegar er alltaf hægt að hafa
áhrif á einstaklinginn og breyta honum.
Þess vegna getur fólk t.d. lært að láta betur
í ljós tilfinningar sínar, tala um þær og
opna sig. Og það er staðreynd að mörgum
líður betur ef þeir geta það.
Að leyna tilfinningum
fyrir öðrum
Fólk reynir gjarnan að leyna tilfinning-
um sínum fyrir öðru fólki. Það eru fyrst og
fremst neikvæðar og óþægilegar tilfinning-
ar sem menn reyna að leyna.
Það er öllum eðlilegt að reiðast. Samt
sem áður er reiði ein þeirra tilfinninga sem
fólk reynir að leyna. Lítil böm láta það í
ljós um leið ef þau verða reið. Mörgum for-
eldrum þykir óþægilegt að verða vitm að
því er börn sýna af sér í reiðiköstum.
En margir foreldrar álíta líka að þeir
megi aldrei reiðast börnum sínum. Þeir
halda að réttara sé að þykjast skilja barnið
og vera gott við það. Flest börn eru snilling-
ar í því að komast að því hvað eru ekta og
hvað óekta tilfinningar. Ef foreldrar eru í
rauninni reiðir, en láta sem svo sé ekki, er
mögulegt að barnið viti það og reyni allt
með hegðun sinni til að framkalla eðlileg
viðbrögð.
Foreldrar reyna oft að leyna öðrum til-
finningum en reiði fyrir börnum. Flestum
þykir t.d. mjög óþægilegt þegar börn verða
vitni að því að foreldrarnir séu leiðir yfir
einhverju. Ef annað foreldrið hefur grátið
er mjög algengt að því sé reynt að leyna og
viðkomandi reyni að líta glaðlega út í gegn-
um tárin þegar barnið sér til. Börnum er
kennt að það sé ekki æskilegt að gráta
nema þegar maður er lítill. Stelpum er að
vísu leyft að gráta lengur en strákum en
það á við um bæði kynin að eftir vissan
aldur er grátur álitinn óæskilegur nema
undir ákveðnum kringumstæðum.
Það gefur öryggi að þora að sýna öðrum
tilfinningar sínar. Þetta á ekki síst við um
viðbrögð fullorðinna gagnvart börnum. En
fullorðnir sem hafa verið aldir upp við það
að.leyna tilfinningum sínum geta líka lært
mikið af börnunum og þeirra viðbrögðum.
33. tbl. Vikan 7