Vikan - 18.09.1980, Blaðsíða 42

Framhaldssaga
kirkjurnar aftur upp. Heydrich, þessar
blóðsúthellingar eru aö verða meira en
við ráðum við.”
„Rólegur,” sagði Heydrich. „Það eru
gyðingar sem eiga í hlut.”
Luther varð öskureiður. „Já! Sem
stjóma bönkunum, blöðunum, verð-
bréfamörkuðunum, kommúnistavélinni
rússnesku! Sem hvísla i eyrun á Roose-
velt!”
Heydrich hallaði sér áfram. „Taktu
mín orð fyrir því, doktor. Það lyftir
enginn fingri til varnar gyðingum.”
Eichmann kinkaði kolli til samþykkis.
Þetta virtist vera rétta stundin til að
liðsinna yfirmanni mínum. „Auk þess
höfum við sterkan, lagalegan grundvöll.
Við erum að taka af lífi — og það skiptir
engu hvernig við gerum það — óvini
ríkisins, njósnara, hryðjuverkamenn.
Slíkt er afsakanlegt í stríði.”
Nú var búið að þagga niður i Luther
um þetta mál og hann nefndi aðeins
nokkur minni háttar til viðbótar. 1
sumum löndum, þá aðallega í Noregi og
Danmörku, var vafasamt að ibúarnir
sýndu samstöðu með áætlun okkar. ltalir
voru heldur ekki sérlega samvinnuþýðir.
‘ Þeir ypptu öxlum og afsökuðu sig.
Mússolíni er ekki heill í þessum efnum.
Og jafnvel Franco — en hann er
auðvitað hlutlaus — hefur falið gyðinga,
leyft þeim að laumast inn i Spán. Hvar
sem SS hefur mætt sterkri andstöðu,
aðallega kristinna íbúa einhverra svæða,
þá hefur ekki verið eins kröftuglega
unnið að lausn gyðingavandans. Þegar
fram í sækir, sagði Luther sáttfús, ætti
þetta auðvitað ekki að vera neinum
vandkvæðum bundið í Balkanlöndunum
og Austur-Evrópu, þar sem gyðinga-
hatriðer talsvert.
Aðrir óbreyttir borgarar voru greini-
lega i uppnámi en þögðu þó. Enginn
virtist hafa neinu við þetta að bæta.
Loks varð Frank að orði að kenning
Heydrichs um að láta gyðingana „vinna”
þar til þeir dyttu niður væri alger vit-
leysa. Flestir gyðingar í Póllandi væru
svo langsoltnir og sjúkir að þeir gætu
engri vinnu sinnt.
„Þess vegna erum við að byggja nýjar
búðir,” sagði Eichmann mildilega.
„Já, og ég veit til hvers!” argaði
Frank.
Hann er sami ræfillinn og ég hitti í
Varsjá fyrir einu og hálfu ári. Annars
vegar lætur hann sig enn dreyma um
fegurð laganna, um hið afstæða hugtak
réttlæti. Hins vegar er hann ákveðinn í
því að sýnast engum okkar mitini
maður.
„Mundu hvað Foringinn sagði einu
sinni við lögfræðingahóp og þá líður þér
betur,” sagði Heydrich og brosti.
„Ég man það ekki,” urraði Frank.
Heydrich sneri sér að mér. „Dorf?”
Ég þekkti tilvitnunina. „Hér stend ég
með byssustingina mína og þarna þið
með lagabókstafinn ykkar. Við skulum
sjá hvaðsigrar.”
Þetta var ágætur endir á Gross-
Wannsee fundinum.
Síðar komum við fáeinir útvaldir
saman i einkaskrifstofu Heydrichs,
horfðum á logana leika sér i stórum arn-
inum, drukkum franskt koníak og reykt-
um.
Eichmann, Heydrich og ég sungum
gamla söngva og skáluðum, stóðum
fyrst á gólfinu, siðan á stólum, svo á
borði og risum hærra og hærra með
glösum okkar. Heydrich sagði að það
væri gamall norður-þýskur siður.
Yfirmaður minn dottaði við arininn
og við Eichmann ræddum ákvarðanirn-
ar sem teknar höfðu verið þá um daginn.
„Timamarkandi, gjörsamlega tíma-
markandi,” sagði Eichmann. „Heimur-
inn skilur takmark okkar ekki fyllilega.”
„Kannski kærir hann sig ekki um
það," sagði ég.
„Ó, okkur hefur tekist glæsilega að
breiða yfir það. Það trúir okkur enginn
og margir vilja ekki trúa okkur, ekki
einu sinni gyðingarnir.”
Ég hallaði mér fram. „Segðu mér,
Eichmann, sem gömlum vini, efastu
nokkurn tima? Aldrei?”
„Að sjálfsögðu ekki.” Hann hikaði
ekki einu sinni. „Við erum að fram-
kvæma vilja Foringjans. Við erum her-
menn. Hermenn hlýða.”
„En þetta hvernig Foringinn kemur
aldrei sjálfur á þessa fundi . . . hvernig
skipanir hans til Himmlers og Heydrichs
virðast, nú jæja, fara í kringum kjarna
málsins.”
„Það skiptir engu. Hann hefur sagt
þetta aftur og aftur. Hann ætlaði að
hengja alla gyðinga í Munich, sagði
hann 1922, og byrja svo á öðrum
borgum. Minnstu þess, Dorf, aðeinu lög
okkar, eina stjórnarskrá okkar, er vilji
Foringjans.”
Auðvitað hafði hann á réttu að
standa. „Hann veit þá líkast til af þessari
nýju stefnu.”
Eichmann tæmdi koníaksglasið.
„Hann hefur ekki áhuga á smáatriðun-
um. Hann stendur í striði á tveim víg-
stöðvum. En hann vill að verkið verði
unnið. Og hann mun kunna vel að meta
það. Þú veist hvað hann sagði fyrir
mörgum árum: „Það gerist ekkert innan
hreyfingar minnar án þess að ég viti af
því og samþykki það.” ”
Ég dáist að Eichmann. Hann hefur
skýran en óþjálfaðan huga og hann
kann að koma skipulagi á hlutina, eins
og góðum foringja ber. Hann hefur iðu-
lega sagt mér að hann finni ekki til
neinnar óbeitar á gyðingum. Frá sagn-
fræðilegum sjónarhóli finnst Eichmann
þeir meira að segja heillandi — stofn-
endur helstu trúarbragða heims,
frammámenn i vísindum, listum, alls
kyns menntum. Hann hreykti sér enn á
ný af tímanum sem hann eyddi í
Palestinu sem njósnari og hebresku-
kunnáttu sinni. („Erfitt tungumál,
Dorf,” sagði hann, „algjörlega yfirgengi-
legt málfræðikerfi.”)
Á sinn heillandi hátt beindi Eichmann
samtalinu nú að konu minni og börnum
sem hann mundi vel eftir siðan þann
dásamlega dag sem hann var gestgjafi
okkar í Vin. Fjölskyldu hans leið vel,
sagði hann, þrátt fyrir gremjulegan
vöruskort vegna stríðsins og einstaka
skemmdarverk.
Ég var í ljúfu skapi og ánægður og ég
sagði: „Það leikur enginn efi á því, Eich-
mann, að við vinnum þetta erfiða starf
fyrir fjölskyldur okkar, fyrir konur
okkar og börn. Þau veita okkur hugrekki
og styrk.”
Hann var mér sammála.
„Við erum skuldbundnir næstu kyn-
slóð Þýskalands. Ákvarðanirnar sem við
tökum i dag — þó þær virðist hræðilegar
— eru algert skilyrði fyrir hreinleika
kynstofns okkar, fyrir lífsskilyrðum vest-
rænnar siðmenningar.”
Seinni kynslóðir hafa ef til vill hvorki
styrkinn eða viljann að Ijúka verkinu.
Eða tækifærið. Ég hugsa um heimili
mitt, fjölskyldu mína, og ég veit að við
breytum rétt.
Við drukkum þögulir á skrifstofunni
og Heydrich svaf, örmagna eftir langan,
þreytandi dag.
Frásögn Rúdís
Enn flökkuðum við. Eftir að við
sluppum frá Babi Yar fréttum við að
flökkuhópar skæruliða væru á ferli í
skógum Úkrainu. Við vildum slást í einn
slikan.
Við heyrðum litið um Babi Yar.
Úkrainsku bændurnir — sem voru ekki
allir jafnruddafengnir og huglausir og
landsmenn þeirra sem tóku þátt í fjölda-
morðunum í skriðunni — ypptu öxlum
þegar við spurðum um það.
En atburðurinn var ekkert leyndar-
mál. Gömul og japlandi tannlaus bónda-
kona sagði Helenu að 140 bílhlössum af
fötum hefði verið dreift meðal fátækra
kristinna manna í Kiev og nágrenni.
„Frá gyðingunum,” sagði hún í sifellu.
„Frá gyðingunum.”
Einn kaldan morgun fór Helena að
skjálfa. Hún svaf í fangi mínu í hálfónýt-
um kofa sem einhver hafði skilið eftir
auðan þegar hann fór Guð veit hvert,
kannski genginn í Rauða herinn, kann-
ski var hann orðinn fangi. Það var kalt í
veðri og rakt. Ég hafði stolið nokkrum
teppum og við sváfum saman og reynd-
um að hafa yl hvort af öðru.
„Mér er kalt,” sagði hún. Það glamr-
aði í tönnum hennar.
„Komdu nær mér.”
„Það þýðir ekkert, Rúdí. Mér verður
aldrei framar heitt.”
Ég neri hendur hennar og úlnliði en
hún vildi ekki láta hressa sig upp eða
hlýja sér. „Ég get ekki hlaupið lengur,”
volaði hún. „Mér er kalt. Ég er svöng."
„Þér finnst að við hefðum átt að vera
kyrr í Prag.”
„Ég veit það ekki . . . ég veit það ekki.
Við hefðum að minnsta kosti fengið mat
þar. Ég var með íbúðina mína, átti
vini. ..”
„Vinir þínir eru allir komnir i vinnu-
búðir.”
„Ég er þér til byrði,” sagði hún. „Ég
græt of mikið.”
Ég leit á fátæklegar eigur okkar á
borðinu — málmbolla og -diska, skeiðar.
Svo tók ég bollann upp og þeytti honum
i arininn. „Djöfullinn. Djöfullinn."
Hún settist upp í rúminu og var farin
að gráta hástöfum. „Rúdí, þetta er von-
laust.”
Ég greip um hana og lyfti henni upp af
hálmdýnunni. „Nei. Nei. Þú hélst yfir
mér fyrirlestra um sionistalandið sem þú
og foreldrar þinir viljið gera í Palestinu,
úti í einhverri eyðimörk umkringdri af
aröbum. Heldurðu að þú komist þangað
með því að sitja á rassinum og grenja?
Með því að gefast upp fyrir öllum sem
ógna þér? Náunginn með skeggið sem
talaði um þetta — hvað hét hann aftur?”
Fávisi mín kom henni til að hlæja.
„Ó, Rúdí, þú ert klikkaður. Hann hét
Herzl.”
„Jæja, þessi draumur hans er víst lítils
virði ef gyðingarnir læra ekki að berjast.
Heldurðu að þú fáir þetta land þitt nema
þú drepir fólk? Eða án þess að margir
gyðingar verði drepnir?”
Hún skalf. „Fyrirgefðu. Ég man ekki
til þess að mér hafi nokkru sinni verið
svona kalt. Ég get ekki haft áhyggjur af |
Herzl þegar mér er svona kalt.”
Ég gróf í frœinni jörðinni fyrir utan [
kofann og fann fáeinar næpur sem
höfðu ekki verið hirtar haustið áður.
Þær voru frosnar og skemmdar en kann-
ski gat ég skorið af þeim æta bita. Lítill
gulur köttur elti mig aftur inn í kofann.
„Lokaðu augunum,” sagði ég við
Helenu. „Ég er með gjöf handa þér.”
42 Vikan 38. tbl.