Vikan - 18.09.1980, Blaðsíða 43

Sasha frændi og aðrir félagar i and-
spyrnuhreyfingu gyðinga heyra
raddir frá yfirgefinni byggingu.
Hún gerði það. Ég setti köttinn í
kjöltu hennar.
„Hreinræktaður úkrainskur síams-
persneskur köttur. Handa þér.”
,.Ó, Rúdí. hann er jafnveikburða og
soltinn og við."
„Lærðu af honum. Hann er köttur.
Hann bjargar sér.” Ég gaf henni næpu-
bita. „Smakkaðu á þessu. Fullt af víta-
mínum.”
Hún kom bitanum ekki niður og
byrjaði að kúgast.
„Imyndaðu þér að þetta sé heitt rúnn-
stykki. Heit eplakaka. Mmmmm. Og ný-
lagað kaffi. Rjóma og sykur?”
Ég kom henni til að hlæja. Hún gerði
sér upp reiði og henti í mig næpunni.
Ég tuggði mína og velti vöngum.
„Hér erum við niðurkomin, ekta Berlin-
arfjölskylda. Mamma, pabbi og kisa. En
við komum aldrei til með að búa í Berlin,
Helena.”
„Ekki Prag heldur. Við förum til
Eretz lsrael."
Hún gekk aftur fyrir mig og lagði
handleggina um háls mér. „Það skiptir
ekki máli,” sagði hún. „Hvar sem þú erl
verðég hamingjusöm."
„Ég sömuleiðis.”
„Og börnin okkar."
Ég strauk langsoltnum kettinum.
„Þau munu aldrei trúa sögunum sem
við segjum þeim. Á flótta frá Prag til
Ungverjalands, Rússlands.”
Helena hló. „Þau skulu rétt reyna!
Það er eins gott fyrir þau að trúa hverju
orði."
Ég tók hana í faðminn. „Ég sé son
minn fyrir mér, Helena. Litinn nagg
með tékknesku augun þín og hræðilega
tékkneska hreiminn þinn og svo gerir
hann grín að mér. „Pabbi, þú ert fullur
af knockwurst!””
Hún hló aftur en það var bara til að
leyna eymd sinni. Veslings viðkvæma
stúlkan. Ég hvatti hana til að strjúka
með mér. Hún hafði oft verið full efa-
semda. Hún hafði lifað ágætu lífi i Prag
áður en Þjóðverjarnir komu. Það var
erfitt fyrir hana að fara þaðan. Ég fann
til sektarkenndar fyrir að hafa talið hana
á þetta. En ég var þess fullviss að ann-
arra kosta var ekki völ.
Nú horfði ég á hana þar sem hún
strauk litla kettinum. Grönn og auðsærð
stúlka með hjartalaga andlit, Ijómandi
augu og dökkbrúnt hár. Og innra með
mér sauð bræðin yfir því hvernig nasist-
arnir myrtu fólk eins og Helenu — hik
laust, án nokkurra efasemda eða sam-
viskubits. Hvað gat hafa skapað þessi
skrimsl?
Þessa stundina virtist mér ógnin, sem
yfir okkur vofði, og skelfingarnar, sem
við urðum vitni að hjá Babi Yar og
viðar, gera það að verkum að við urðum
að elska hvort annað, máttum ekki særa
hvort annað, urðum ævinlega að vera
hreinskilin og blíð. Helena skildi þetta
lika.
Ég sá það I augum hennar, fann það í
andvörpum hennar og lágværum
stunum og í tregðu hennar að sleppa
mér þegar við elskuðumst i hlöðum, yfir-
gefnum húsum, á ökrunum.
Kötturinn stökk niður af borðinu,
mjálmaði, teygði úr sér og gekk að opn-
um kofadyrunum eins og eitthvað vekti
athygli hans.
Ég heyrði hljóðað utan. Lágt fótatak,
einhver straukst við limgerðið. Útlegðin
hafði skerpt heyrn mina og næmi fyrir
þessum hljóðum. Flóttafólk? En hvers
konar? Úkrainskur skæruliðahópur hafði
visað okkur frá. Enga gyðinga, sögðu
þeir. Og bættu við að við værum heppin
að þeir skytu okkur ekki á staðnum.
Einhver sparkaði upp hurðinni, beið.
Ég dró hnifinn úr beltinu og gekk
aftur á bak upp að einum kofaveggnum.
Ég benti Helenu að vera fyrir aftan mig.
„Hver er þarna inni?” spurði karl
mannsrödd.
En hann beið. Hann kom ekki inn. Ég
hvíslaði að Helenu: „Farðu undir rúm.”
„Það þýðir ekkert, Rúdí. Gefumst
upp.”
Röddin heyrðist aftur: „Komið út.
Hafið hendur fyrir ofan höfuðið. Við
erum fimmtiu hérna úti, allir vopnaðir.”
Maðurinn sem talaði kom í gættina.
Hann var i grófgerðum vetrarklæðnaði,
sínu úr hverri áttinni, ekki beinlínis ein-
kennisbúningi hermanns en einhverju
sem minnti á hann. Hann var með loð-
húfu, í gömlum Rauða hers jakka og
flókastígvélum. Um axlir hans voru tvö
skotfærabelti. Hann beindi Rauða hers
riffli að mér.
„Rúdí, þetta þýðir ekkert,” kjökraði
Helena. „Leggðu frá þér hnífinn.”
„Hún hefur á réttu að standa. Hentu
honum. Út, bæði tvö. Spennið greipar á
höfðinu.”
Við gerðum það. Hann færði sig frá
svo við kæmumst framhjá honum. Mér
flaug í hug að stökkva á hann en það
voru aðrir fyrir utan, að minnsta kosti
tveir sem ég kom auga á, karl og kona í
ámóta sundurlausum hálfgildings ein-
kennisbúningi. Þó undarlegt megi
virðast voru þau ekki vopnuð.
Maðurinn með riffilinn talaði rúss-
nesku við Helenu. Hann virtist vera á
fimmtugsaldri, órakaður og hrukkótlur.
Þrenningin stóð andspænis okkur í
dauðum garði horfna bóndans.
„Ein andskotans byssa," sagði ég við
Helenu. „Ég hefði átt að stökkva á hann
og taka hana af honum.”
„Ætlarðu að reyna það núna?" spurði
hann.
„Nei, en kannski seinna. Hvar eru
skæruliðarnir þínir fimmtíu?”
„Þeir koma þegar ég þarf á þeim að
halda.”
Það varð andartaks þögn meðan við
skoðuðum hvert annað og gerðum
okkur loks grein fyrir því að öll fimm
voru gyðingar!
„Hver eruð þið?" spurði roskni
maðurinn. „Ekki Ijúga.” Hann starði á
Helenu. „Viltu heldur að ég tali jidd-
ísku?”
„Við erum gyðingar,” svaraði hún.
„Á flótta. Hann er þýskur gyðingur og
ég er frá Prag.”
Unga konan hneppti frá hálsmálinu á
jakkanum sínum og sýndi okkur Davíðs-
stjörnu sem hún hafði um hálsinn.
„Shalom,” sagði hún lágt.
„Shalom,”sagði Helena.
Ég var ennþá hikandi að ganga nær
þeim, svo tortrygginn var ég orðinn. En
Helena hikaði ekki. Hún féll i faðm
stúlkunnar og grét af gleði. Roskni
maðurinn lét riffilinn síga og rétti fram
höndina. Ég endurgalt handtak hans og
svo föðmuðumst við lika og ungi maður
inn faðmaði mig lika innilega og kyssti
mig blygðunarlaust. „Ég trúi þessu
ekki,” sagði ég. „Gyðingar með byssur."
„Fáar byssur," sagði unga konan
hlæjandi. Hún hét Nadya. Hún var
mjög dökk yfirlitum og hafði styrkt og
greindarlegt augnaráð. „Fimmtíu vopn-
38. tbl. Vlkan 43