Vikan - 11.06.1981, Blaðsíða 10

Miðborg Amsterdam. 1. Ríkislista-
safnið. 2. Konungshöllin. 3. Hús
únnu Frank. 4. Dýragarðurinn og
sædýrasafnið.
flata Hollandi á þessum árum. Þeir voru
umburðarlyndari í mannlegum efnum
en margar aðrar þjóðir (og eru kannski
enn) og til að mynda telja sumir að
verslun hafi blómgast i Hollandi einmitt
vegna þess að þeir gerðu gyðinga ekki
burtræka úr landi sinu eða lögðu
verulegar hömlur á frelsi þeirra eins og
margar aðrir þjóðir á þeim tima.
lóku Hollcndingar við af miklum krafii
og voru forysluþjóð í ntargar aldir unt
ntargt. I>cir sinntu vöruflutningum um
fjarlægustu höf og sóttu sér bæði auðæfi
og frægð fyrir. I’cir veiddu lika Itval og
annað nyrst i höfurn cn mest munaði um
tilþrif þcirra i öðrum álfum. er þeir
gcrðust nýlcnduvcldi. Þeir áttu ntiklar
nýlcndur I Asiu og munaði þar mest um
þær eyjar scm nú niynda Indónesíu.
Þótt gimsieinar og önnur djásn
liafi jafnan vakið ntikla athygli. svo og
ýritiss konar skrautvefnaður. var það
visl kryddið scnt ntunaði ntest um i
vcrslun Hollendinga á I7.-I9. öldinni.
Það er ekki vist að menn gcri scr grcin
l'yrir mikilvægi krydds á umliðnum
öldum. Ef mcnn hafa i liuga aðgeyntslu
tækni hcfur fleygt mjög frant á þcssari
öld og hinni seinustu fara þeir |ió
kannski að skilja hvers vegna krydd var
mikilvægara I mat áður fyrr en nú. Það
þurfli ncfnilega margt bragðiðaðfela.
Hollendingar sent siglingaþjóð.
Hollendingar sem verslunarþjóð.
Hollendingar sem nýlenduþjóð og
Hollendingar sem hvalveiðiþjóð. Þetta
var ásýnd Hollands á umliðnum öldunt.
Og í krafti auðs og efnahagslegs
öryggis var listin lika blómleg — verald
leg list. María ntey vék fyrir auðugum
kaupmönnum sem vinsælasta mynd
efnið. svo notast sé við alhæfingar sem
hljóta að fylgja grein sem þessari. Og
Hollendingarnir Rembrandt. Van Eyck
og Vermeet Itafa gert hollenska list
heimsþekkta.
Verslun blómgaöist vissulega I litla
Andstæður í Amsterdam
Fortíðin er sannarlega ekki langt
undan ef menn fara til Hollands. Gömul
hús. gömul list, allt er innan seilingar.
En umferðin er nútimans. Amster-
dambúar eru taldir hinir mestu
umferðarfantar. þrátt fyrir mikla
hjólreiðamenningu þar i borg og mikla
notkun þeirra samgöngutækja. Hvítu
reiðhjólin voru einmitt táknið sem færði
provo-unum óvæntan sigur í borgar-
stjórnarkosningum seint á sjöunda
áratug þessarar aldar. Þeir boðuðu
einnig frelsi sem til skamms tíma þótti
-hafa fært Amsterdam ólukku eina þvi
ekki var mikið um alvarleg viðurlög við
eiturlyfjaneyslu. Þetta varð til þess að
Amsterdam varð paradís hippa og eitur-
lyfjaliðs úr ýmsum heimshornum.
Ástandið mun hafa skánað á seinustu
árum og enn eru til menn trúir frelsis-
hugsjónunum.
Ferðalangur I Amsterdam getur
fundið nánast hvað sem hann sækist
eftir. Hann er I safnaparadis og fegurð
borgarinnar er viðbrugðið. Það er ekki
að ósekju að Amsterdam er kölluð
Feneyjar norðursins þvi síkin setja
mikinnsvipáborgina.
Blómskrúð er þar i mesta lagi eins og
annars staðar i Hollandi. Mannlíf er i
blóma og dauðar byggingar eru hreint
ekki dauðar þvi Hollendingar sinna vel
sinum gömlu húsum og sjá i hendi sér
hvað þau geta gert borg aðlaðandi. Það
hafa ferðamenn úr ótal heimshlutum
séð líka.
Austur-lndiufólk er fjölmennt i
Hollandi og eru það meðal annars leifar
af nýlenduveldi þeirra. Þóttekki hafiallt
gengið skakkafallalaust í kynþátta-
málum rnun óhætt að fullyrða að
sambýli ólíkra kynþátta hefur gengið
mun betur i Hollandi en viöa annars
staðar og sannar það að vandamálin eru
alls ekki óhjákvæmilegur fylgifiskur þar
sent fólk af ólíkum uppruna á sér sama
stað.
lO Vikan 24. tbl.