Vikan - 29.05.1986, Blaðsíða 27

hörkunum í vetur tók ég eftir því að hitastill-
ingin er líka orðin sjálfvirk. Ég sagði Ragnheiði
Ástu frá þessu. Það finnst mér nú ekki mikið,
sagði Ragnheiður - því hún á þennan bíl - ég
held að rúðurnar séu orðnar sjálfvirkar líka
því ég hef tekið eftir því að þegar ég lít á rúð-
una mín megin þá sígur hún niður án þess ég
komi nokkurs staðar við.“
- Eitthvert skiptið sem ég hringdi hingað í
fyrri viku var mér sagt að þú værirað kenna.
„Já, ég kenni í Tónlistarskóla FÍH. Þar kenni
ég djasssögu og svona hitt og þetta viðvíkjandi
djassmúsík. Ég held að í minni deild sé sá sem
hefur mest gaman af þessu kennarinn sjálfur.
Honum finnst svakalega gaman að djassmúsík.
Skrifaði líka bók í fyrra um djass og hún hefur
selst furðu vel. Ég er reyndar kominn út á
dönsku líka - í fyrirlestrahefti Kaupmanna-
hafnarháskóla sem gefið var út í tengslum við
Norræna djassráðstefnu.
Annars eru ráðstefnur eitthvað það leiðinleg-
asta á byggðu bóli. Fræðingunum tekst þar að
gera einfalda hluti flókna. Þeir tala um „jaz-
zens problemer", eins og það séu einhver
próblem í þessu! Þetta er impúlsíf músík, músík
svo gáfaðra músíkanta að þeir þurfa aldrei að
hugsa. Eina próblemið er hjá þeim sem ekkert
geta - en það bara kemur djassmúsík ekkert
við.“
- Hvernig fékkstu þennan ofuráhuga á djass-
inum?
„Bara datt ofan í hann af sjálfsdáðum. Ég
var þrettán ára þegar ég rambaði á þetta. Mig
langaði rosalega til að leggja fyrir mig músík-
ina, enda er ég búinn að pakka upp enn á ný
og byrjaður að þenja mig á trompetinn. Ég
held ég vildi helst af öllu vera trompetisti í
djassbandi og ef ekki í djassbandi þá í dans-
hljómsveit - og ef ekki fyrsti trompet þá bara
þriðji."
- Hvað varð til þess að þú lagðir ekki músík-
ina fyrir þig?
„Það kom til að ég er vel ættaður íslending-
ur úr Þingeyjarsýslu og Reykjavík og það var
talið rétt að láta mig læra til munns og handa,
fara í Háskólann og verða læknir eða lög-
fræðingur, eða jafnvel viðskiptafræðingur. Ég
prófaði að innrita mig í nokkrar deildir og end-
aði fyrir tíu fimmtán árum í sagnfræði, ís-
lensku og ensku. Ég hef alltaf verið að stunda
Háskólanám en það hefur ekki gengið. Ég get
ekkert lært og gat heldur aldrei lært á hljóð-
færi. Er sennilega haldinn blindu sem háir
einstaka hljóðfæraleikurum. Ég hef aldrei get-
að lært að lesa nótur þó ég viti hvað þær heita
og svoleiðis. Öðrum er það mikill léttir að þurfa
ekki að standa í því að lesa nótur - það er
þeim sem kunna að spila.“
- En nú hefur þú samið mikið af tónlist?
„Ég hef ekki samið neina tónlist og hef aldr-
ei nokkurn tíma komið nálægt neinu því sem
heitir tónlist."
- Hvað viltu kalla það?
„Ég kalla það músík. Ég ber of mikla virð-
ingu fyrir því sem heitir list til þess að bendla
sjálfan mig við það og í öðru lagi þá er þetta
orðið svo víðáttumikið orð að það er ekki hægt
að brúka það lengur.
Ég tala um djassmúsík og held að aðeins á
einum stað í bókinni minni - sem er 250 eða
300 síður - hafi ég neyðst til að nota orðið tón-
list.
Og því síður að ég hafi gerst tónskáld og
samið tónlist, það er eins og hvur annar þvætt-
ingur. Jerry Bock, sá sem samdi lögin í Fiðlar-
anum á þakinu, kom hérna einu sinni og
kanarnir héldu partí úti á Neshaga þar sem
þeir eru með áróðursmiðstöðina sína. Stúlka
úr sendiráðinu kynnti mig fyrir Jerry Bock og
gat þess að ég væri composer eins og hann. Svo
sveif hún á braut og ég sagði: Jerry, Fm no
goddamn composer, just a lousy tunesmith. Þá
leit hann flóttalega í kringum sig og hvíslaði:
Me too, but dont tell nobody.“Jón Múli hlær
hjartanlega þegar hann rifjar þetta upp og
bætir svo við alvarlegur í bragði: „Mér er svo
grefilli illa við allt þetta listapíp. Svona tala
djassmenn um hlutina, þeir allra bestu verða
skrítnir í framan þegar á að bendla þá við list.“
- Þú varst í Lúðrasveit verkalýðsins?
„Já, frá upphafi. Ég hætti að spila í Lúðra-
sveit verkalýðsins fyrir fimmtán árum því það
tók orðið alltof mikinn tíma.
Við stofnuðum Lúðrasveit verkalýðsins 1953
en ég var farinn að gaufa í þessu löngu áður.
Byrjaði að blása á trompet í Lúðrasveit Reykja-
víkur þegar ég var um fermingu. Albert Klahn
kom til Lúðrasveitarinnar 1934 og þá var aug-
lýst eftir strákum til að læra og ég fór í það.
Strax eftir einn vetur vorum við látnir spila
með Lúðrasveitinni. Ég spurði Albert Klahn
hvað hann meinti með því - við kunnum næst-
um ekki neitt. Þá opinberaði kallinn fyrir mér
leyndardóma lúðrasveitanna. Það gerir ekkert
til, sagði hann, þið eruð sex eða átta strákar
til viðbótar við okkur hina og þið eruð með
pússaða lúðrana og það er sko flott að hafa
stóra lúðrasveit.
Ég hætti í fýlu á öðru vori. Þá var marserað
1. maí og við gengum niður á Austurvöll. Bekkj-
arsystkini mín stóðu á tröppunum þar sem nú
heitir Kreml, til að fagna mér innilega þegar
ég kæmi stormandi í fullum skrúða. En Austur-
völlur var illa þýfður og heldurðu ekki að
stærsta þúfan hafi akkúrat verið þar sem ég
gekk og einmitt þar sem ég átti að brillera lá
ég kylliflatur á maganum," segir Jón og skelli-
hlær. „Já, þetta var einhver mesti ósigur minn
í lífinu. Bekkjarbræður mínir ætluðu alveg að
rifna úr hlátri og gera það enn þann dag í dag
þegar þeir minnast þessa. Þessi hrösun stöðv-
aði mig næstum alveg en það gerði útslagið
þegar átti að setja mig á hlemmana - málmgjöll-
in - skömmu síðar, mig sem hafði pússað og
gljáfægt homið. Þá hætti ég endanlega í Lúðra-
sveit Reykjavíkur.“
- Þú og Jónas bróðir þinn gerðuð mikið að
því að semja söngleiki saman. Ertu að semja
mikið núna?
„Ég sem aldrei nokkurn skapaðan hlut en
stundum dettur mér einhver vitleysa í hug.
Það byrjaði svoleiðis að við Jónas vorum að
bauka saman í útvarpsþáttum fyrir fjörutíu
árum. Þá datt okkur í hug að gera það sem
heitir leikrit og það varð Deleríum Búbónis.
Músíkin í svokölluðum revíum, sem þá voru
vinsælar hér, var yfirleitt stolin af útlendingum
og mér fannst þá skömminni skárra að reyna
að berja eitthvað saman sjálfur."
- Hvert af stykkjunum ykkar heldurðu nú
mest upp á?
„Ég veit það ekki, þetta er nú voðalega ófull-
komið margt af þessu. Þetta var hamagangur
og læti og venjulega hittumst við aldrei meðan
við stóðum í þessu. Jónas var oftast úti á landi
og ég skrifaði þá og sendi honum það sem mér
fannst að ætti að vera, hann strikaði það út
og setti það sem honum fannst að ætti að vera
og svona gekk þetta þangað til við komumst
að einhverju samkomulagi.
Eitt sumarfrí fór ég austur á Norðfjörð og
vann á síldarplani. Það var æðislegt púl fyrir
skrifstofublók en skemmtilegt. Jónas var kenn-
ari svo að síðasta hálfa mánuðinn sátum við
hvor í sinni kennslustofunni í Bamaskólanum
í Neskaupstað og börðumst við Jámhausinn.
Ég held að Jónas hafi ekki gert neitt nema
þykjast vera að yrkja eitthvað því ég var búinn
að berja saman sönglagapíp, en ég sat og skrif-
aði handrit. Svo liðu tveir þrír mánuðir og þá
sendi hann mér handritið suður og var búinn
að strika út, sérstaklega það sem mér þótti
vænt um. Jónas kom svo hingað suður með þá
hugmynd að Jámhausinn skyldi fara í Þjóð-
leikhúsið. Þá bað ég um frest og sagði: Lofaðu
mér að skrifa það einu sinni enn. En hann
hafði þá þegar fengið Baldvin Halldórsson til
að vera leikstjóra og Guðlaug Rósinkrans til
að fallast á að sýna þetta á hátíðarsýningu á
fimmtán ára afmæli Þjóðleikhússins. Það þótti
mér sniðugt því maður er svo fáfengilegur -
eins og þú veist þá er það sérstaklega ánægju-
legt fyrir alla vitleysinga að koma fram opin-
berlega og láta klappa fyrir sér á fínum stöðum.
Ég var annars alveg gallharður þegar Þjóð-
leikhúsið var annars vegar og þvargaði lengi
við þjóðleikhússtjóra um hvað ætti að borga
okkur. Því leyndardómurinn á bak við þetta
er sá að hafa eitthvað upp úr því. Að lokum
gafst Guðlaugur Rósinkrans upp fyrir þessari
einbeittu sókn en sagði: Ég er alveg hissa á
ykkur að vera nokkuð að minnast á þessa
hluti, ef ég gæti gert svona nokkuð þá myndi
ég gera það fyrir ekki neitt.
Guðlaugur fattaði ekki fídusinn í þessu en
þetta er ekkert nýtt með leikritahöfunda. Ég
hef það fyrir satt að þegar Vilhjálmur Shake-
speare var búinn að skrifa nógu mikið af
leikritum sem gengu og hann var orðinn efiiað-
ur, þá hætti hann og skrifaði ekki orð eftir
það, þótt hann væri ekki nema fertugur. Hann
brúkaði peningana til að kaupa aftur búgarð-
inn sem pabbi hans hafði tapað í spilum og
fylliríi - Vilhjálm langaði svo heim. Leikritun-
arsnilld Shakespeares byggist því eiginlega öll
á heimþrá!" Jón glottir og virðist vera að at-
huga hvort ég trúi þessari Shakespeare-kenn-
ingu hans en heldur svo áfram þar sem frá var
horfið.
„Þetta var á þeim árum sem Jónas var í pólit-
ík og eftir Járnhausinn vorum við báðir jafn-
fegnir að vera lausir hvor við annan. Við höfum
oft rætt um að taka upp þráðinn aftur en hann
vill þetta og ég vil hitt. Nú er hann frægur
höfundur út af fyrir sig og ég hef hann grunað-
an um að hafa komist að því einhvem tíma á
lífsleiðinni að hann gæti haft helmingi meira
upp úr sér ef hann væri bara einn og laus við
að skipta fiftífiftí við mig. Það gildir kannski
sama um hann og Shakespeare, kannski hann
langi heim - en ég veit eiginlega ekki hvert .—
hann ætti að fara,“ segir Jón kíminn.
- Hvar er Múli?
„Múli er í Aðaldal en við höfum aldrei átt
heima þar.“
- En þú heitir eftir þessum Múla, er það ekki?
„Það er nú ekki alveg rétt. Afi minn, Jón í |
Múla, bjó í Múla í Aðaldal í Suður-Þingeyjar-;
sýslu þegar sonur hans, faðir minn, Ámi frá
22. TBL VIKAN 27