Vikan - 17.07.1986, Síða 28

Herkastali Hjálpræðishersins árið 1928.Til
hægri á myndinni sést í gamla Uppsalahúsið.
Foringjar Hjálpræðishersins.
af rithöfundum okkar orðið til þess að hæðast
að hernum. Ekki kvað þó alltaf við jafnnötur-
legan tón í garð hersins. Frostaveturinn mikla
á Isafirði, þegar allir bátar lágu frosnir inni
og fiskveiðar stöðvuðust, urðu bátaeigendur
ásáttir um að gefa Samverjanum, sem var líkn-
arfélag innan hersins, fimmtíu krónur af
hverjum bát ef ísa leysti fyrir ákveðinn dag.
Skömmu áður en fresturinn rann út hvarf ísinn
og Samverjanum áskotnaðist umtalsvert fé sem
notað var í þágu bágstaddra barna og gamal-
menna.
Þeir sem hafa áhuga á að ganga í Hjálpræðis-
herinn þurfa að sækja samkomur, taka trú og
biðja um inngöngu. Eftir þriggja mánaða
reynslutíma er hægt að vígjast í herinn og verða
félagar að vera bindindismenn á áfengi og tó-
bak. Fyrir brot á reglum hersins geta hermenn
átt á hættu að verða reknir og munu dæmi
þess. Þeir sem vilja gerast foringjar þurfa að
ganga í skóla í tvö ár og fá að því loknu titil-
inn lautenant. íslendingar hafa aðallega farið
á skólann í Osló en í Noregi hefur starf Hjálp-
ræðishersins einmitt verið mjög blómlegt.
Námið á foringjaskólanum er aðallega fólgið
í kennslu í samkomu- og ræðuhöldum. Einnig
er biblían lesin, svo og kirkjusaga, hersaga og
tungumál. Þeir sem síðan vilja verða kafteinar
þurfa að stunda fimm ára nám í bréfaskóla eft-
ir foringjaskólann. Hafi þeir eftir tiu ár sýnt
hæfileika í starfi geta þeir fengið titilinn maj-
or. Áður fyrr var síðan hægt að hljóta titilinn
brigader eftir þrjátíu til þrjátíu og fimm ára
veru í hernum, en nú er það fallið úr. Herkona
hlýtur ætíð sjálfkrafa sömu tign og eigin-
maðurinn og getur hækkað og lækkað í tign
eftir því hvar maðurinn er staddur í stiganum.
Hermenn og undirforingjar starfa kauplaust en
foringjar og yfirmenn eru á launum hjá hern-
um. Þeir skipta gjarnan um svæði, dvelja í
nokkur ár á hverjum stað. Hér er til dæmis
mikið af Norðmönnum og svo aftur eitthvað
af íslendingum í Noregi.
ALÞJÓÐAHÖFÐINGINN KONA
ræða söngva og hallelújahróp. Byssuskotin úr
landi hafa áreiðanlega verið undirtektir her-
manna með amenhrópum. Þessir atburðir áttu
sér stað á Vestfjörðum. Eins og sjá má af þessu,
tekur herinn upp tungutak hermanna í venju-
legum hernaði til að lýsa starfsemi sinni. Þarna
er talað um stórskotaliðsárásir, tangarsóknir,
að ógleymdum skæruliðaárásum, sem Islend-
ingar þekkja frá samkomum í kvikmyndahús-
um víða um land. Syndarinn liggur undir
stöðugum skotárásum. Hermennirnir sitja um
hann eins og leyniskyttur með bænum sínum.“
Skjaldarmerki Hjálpræðishersins ber orðin
„blóð og eldur“ sem tákna blóð Jesú Krists og
eld heilags anda.
GLATT HJARTA
Eitt af því sem einkennir hermenn er glað-
lyndi og bjartsýni enda eru þeirra helstu
einkunnarorð „Glatt hjarta veitir góða heilsu-
bót en dapurt geð skrælir beinin". Og í því
sambandi er hér lítil saga. Um aldamótin síð-
ustu var starfandi í Reykjavík mjög duglegur
yfirmaður sem hét Hjalmar Hansen. Hann var
ákaflega strangur við foringjana og sendi þá
stundum út í allt að því opinn dauðann. Einu
sinni sendi hann konu sína og lautenant henn-
ar austur yfir Hellisheiði á hestum og skyldi
förinni heitið til Eyrarbakka. Þær eru rétt
komnar upp á heiðina þegar á skellur blind-
bylur og þær villast. Komust þær samt um síðir
illa hraktar að Kolviðarhóli og fengu þar gist-
ingu. Á frú Hjalmars Hansen ekki að hafa
komið dúr á auga alla nóttina fyrir skellihlátri
sem stafaði af ofsakæti yfir því að hafa heimst
úr helju, en hún hafði talið fullvíst að þær
myndu farast. Þessi kona var á sínum tíma
kölluð Lofotens-apostel sem kom til af starfi
hennar meðal fiskimanna í Lofoten. Hún var
ein þeirra sem unnu við líknarstörf og sýndu
hetjulund með því að annast þá sem sýkst höfðu
af taugaveiki.
HERINN OG TÍSKUBYLGJUR
Herkastali Hjálpræöishersins eins og hann
líturútídag. Ekki sérlengurí gamla Uppsalahúsið.
Aðalstöðvar Hjálpræðishersins eru í Lund-
únum. Æðsti yfirmaður hersins er alþjóðahöfð-
ingi og á þessu sumri verður áströlsk kona vígð
til starfsins. Er það í annað skipti sem kona
gegnir þessu starfi. Hin fyrri var engin önnur
en dóttir stofnandans, Williams Booth.
Hernum er skipt í umdæmi og deildir. Þann-
ig eru ísland, Færeyjar og Noregur eitt
umdæmi. Undir Islandsdeildina heyra síðan
flokkar í Reykjavík, á ísafirði og Akureyri, svo
og tveir flokkar í Færeyjum, í Þórshöfn og
Vogi. Áður fyrr voru á hverju sumri haldin
ársþing í Reykjavík fyrir Island en eftir að sam-
göngutækni varð betri fara margir til Noregs.
Hermenn nota gjarnan líkingamál sem utan-
aðkomandi gæti þótt torráðið. I íslenska
Herópinu 1898 getur að líta eftirfarandi máls-
grein: „Seinna um kvöldið lét kafteinninn þeyta
flugeldum og skjóta fallbyssuskotum og var
þeim kveðjum svarað með byssuskotum úr
landi." Þegar Hjálpræðisherinn varð áttatíu
ára á íslandi árið 1975 var lagt svo út af áður-
greindri málsgrein í Herópinu: „Menn skulu
ekki halda, að hér hafi verið um velvopnaða
menn að ræða á veraldlega vísu. Þegar sagt
er, að þeytt hafi verið flugeldum og skotið fall-
byssuskotum, er líklegast, að um hafi verið að
Hjálpræðisherinn hefur aldrei náð jafnmik-
illi útbreiðslu hér og til dæmis í Noregi. Telja
aðstandendur hersins hér sennilega ástæðu
vera þá að íslendingum hafi gengið illa að sam-
laga sig herforminu. Einnig hafi búningurinn
haft fráhrindandi áhrif. Herbúningurinn veiti
hins vegar öryggi við störf erlendis, þar sem
herfólk starfar mikið í skuggahverfum, því eng-
inn vilji gera herkonu neitt mein.
Starf Hjálpræðishersins var hér meira og
fjölmennara á árum áður og helsta blómaskeið
hans hér var á árunum um og upp úr 1930.
Síðan hefur aðsóknin smám saman farið þverr-
andi. Um önnur trúarsamtök er mjög svipaða
sögu að segja. Ástæðurnar má vafalaust rekja
til örra þjóðfélagsbreytinga. I allri velmegun-
inni virðist fólk hafa minni þörf fyrir Guð
almáttugan. Þá hefur herinn ekki heldur end-
urnýjað starfsgrundvöll sinn í takt við tímann,
sem önnur trúarsamtök verða reyndar ekki
ásökuð um heldur. En kannski er ekki öll nótt
úti enn, sérstaklega þegar haft er í huga hversu
ginnkeyptir íslendingar hafa ætíð verið fyrir
„bylgjum", hvort svo sem þær koma frá hægri,
vinstri eða vídeóinu. I kjölfar trúbylgjunnar
gæti væntanlega sá tími farið í hönd að við
fengjum að sjá Hjálpræðisherinn blómstra á ný.
28 VIKAN 29. TBL