Vikan - 17.07.1986, Blaðsíða 30

LEIÐIN TIL BETRA LIFS
TEXTI: SIGRÚN Á. MARKÚSDÓTTIR
MYND: VALDÍS ÓSKARSDÓTT/R
Sá er missir heilsu glatar sinni mestu ger-
semi. Sjálfur er hann ekki glataður. Allt i
kringum okkur er fólk sem hefur upp á eigin
spýtur ráðið niðurlögum erfiðra sjúkdóma.
Þetta tekst því með breyttum lífsháttum. Síð-
ustu ár hefur færst í vöxt að fullfrískt fólk taki
upp hollt líferni því menn læra af mistökum
annarra. Við skiptum ekki um lífsstíl á einni
nóttu. Það er langtímamarkmið, þrotlaus vinna
sem krefst mikils viljastyrks. Einstaklingurinn
verður að sigrast á sjálfum sér og umhverfi sínu.
Þó stendur hann ekki einn í þessari baráttu.
Alls staðar er fólk í sömu sporum.
Elfa-Björk Gunnarsdóttir, framkvæmdastjóri
Rikisútvarpsins, missti heilsuna 19 ára gömul,
lá á spítala og tafðist frá námi í tvö ár. „Maður
lætur ekki út úr sér að maður sé þakklátur
fyrir að verða veikur en hinu er ekki að leyna
að ég hef kynnst mörgu stórkostlegu sem ég
hefði farið á mis við hefði ég ekki orðið veik.
Ég fór inn á brautir sem ég hefði seint farið inn
á sem fullhraust manneskja," segir Elfa-Björk.
Að sjálfsögðu hefur þetta oft á tíðum verið
mjög erfitt. Ég tók þá stefnu að velja og mætti
mótbyr sem aðrir verða ekki fyrir sem fljóta
með straumnum en ekkert er eins stórkostlegt
og að sigrast á slíkum erfiðleikum og standa
sterkari á eftir.“
Læknum tókst að gefa Elfu-Björk bata. Hún
taldist heilbrigð en var alls ekki hraust. Starfs-
orka hennar og þrek voru skert. Með þrotlausri
baráttu árum saman hefur Elfa-Björk náð ótrú-
legum árangri. Þetta tókst henni með því að
breyta um lífsvenjur. „I tengslum við þetta,“
segir hún, „kynntist ég Vigni Andréssyni
iþróttakennara. Hann kenndi mér að slaka á.
Það var það fyrsta sem ég lærði um slökun og
síðan kenndi hann mér djúpöndun. Þegar ég
var stödd í Danmörku fékk ég áhuga á jóga
og síðan hef ég stundað það.“
Hún heldur áfram: „Slökun er eitt það besta
meðal sem til er. Hvíld er nauðsynleg til að
halda heilsu. Með því að slaka á finnum við
leið til jafnvægis og betri einbeitingar. Því
miður er alltof algengt að menn noti róandi
pillur til þess að slaka á. Og jafnalgengt er að
menn neyti örvandi lyfja, til dæmis kaffis, þeg-
ar líkaminn þarf virkilega á hvíld að halda.
Við það taka menn af varasjóðnum og einhvern
tíma hefnir það sín, sé það gert of oft eða of
mikið. Það er mikilvægt að varðveita hæfileik-
ann til að hlýða kallinu um hvíld þegar við
vitum að við erum búin að fá nóg.“
Elfa-Björk bjó í mörg ár í Svíþjóð. „Þar
kynntist ég hugkyrrð. Eg þorði nú aldrei að
fara á námskeið í þessum fræðum. Ég hafði
ekki þá þekkingu að geta greint loddara frá
fræðingum í þessari grein. Svo ég las mér til
um efnið. En þetta tvennt, slökun og jóga,
hjálpaði mér yfir erfiðan hjalla. Mér leið hæri-
lega en var þó aldrei fullfrísk."
Já, eitthvað vantaði á að Elfa-Björk næði
fullri heilsu. Af hennar hálfu var viljinn að
sönnu fyrir hendi en það var ekki nóg. „Ég
vissi hreint ekki hvar pottur lá brotinn. Ég
gerði allt hvað ég gat til þess að ná langþráðu
takmarki. Nú, ég gerði mér grein fyrir að lík-
ami okkar byggist upp á þvi sem við borðum
og það skiptir máli hvað það er og hvernig það
er framreitt. Stundum getur þetta skipt sköpum
um heilsu eða vanheilsu. Og þar sem við berum
að hluta ábyrgð á líðan okkar getum við haft
mikil áhrif þar á með breyttu fæðuvali." Elfa-
Björk þreifaði fyrir sér á þessari braut. „Þetta
var oft á tíðum ótrúlega erfitt. Læknar gátu
ekkert hjálpað mér því samkvæmt þeirra skil-
greiningu var ég hraust. Ég reyndi að finna
mataræði sem hentaði mér og las mýmargar
bækur um ýmiss konar stefnur í þessum málum.
Þar komu fram gagnstæðar skoðanir og það
gerði mig ráðvillta. Ég var þó ekki á því að
gefast upp enda býr í mér mikil löngun til lífs-
ins og hún rak mig áfram til þess að finna
lausn.“
Og loks gerðist kraftaverkið.
„I mars 1984 ákvað ég að fara á námskeið
til Þuríðar Hermannsdóttur, en hún er einn af
frumkvöðlum makróbíótískrar fæðu á Islandi.
Þetta var um helgi og veðrið var mjög gott. A
leiðinni til hennar hugsaði ég sem svo að betra
hefði verið að fara út og njóta góða veðursins.
En það var eitthvað sem rak mig áfram. Á þessu
námskeiði fékk ég örlitla innsýn í makróbíót-
íska fæðu, svo mikla að þegar ég var stödd í
London nokkru seinna heimsótti ég aðalmið-
stöð makróbíótískra fræða þar i borg. Ég varð
þar fyrir einhverri stórkostlegustu reynslu sem
ég hef upplifað. Ég var sjúkdómsgreind og fékk
ráðgjöf um fæðuval. Þessu mataræði hef ég að
mestu fylgt síðan og mér hefur ekki liðið betur
í tuttugu ár.“ Elfa-Björk segir að það taki lang-
an tíma að venjast nýju mataræði. „Maður fer
ekki beint frá „husmannskost" yfir á makrób-
íótíska fæðu. Nei, af slíku geta menn orðið
fárveikir. Best er að þetta sé hæg þróun og að
menn breyti mataræði sínu smátt og smátt. Það
bragðast best sem maður er vanur að borða en
það er ótrúlegt hvað maður er fljótur að taka
upp nýja hætti og venja sig af ýmsu sem manni
þykir gott. Nú hef ég verið á makróbíótísku
fæði í tvö ár og finnst mér ég hafa lært talsvert
í þessum efnum, en auðvitað á ég margt ólært.
Makróbíótísk matargerð býður upp á óteljandi
möguleika."
Ég spurði hana hvort ekki tæki langan tíma
að útbúa þennan mat. Elfa-Björk kvað svo ekki
vera. „Þetta tekur svipaðan tíma og að búa til
góðan, venjulegan mat.“
Á Islandi er nú þónokkur fjöldi manna sem
neytir makróbíótískrar fæðu. Sumir eru komnir
lengra á veg en Elfa-Björk en aðrir skemmra.
Áhugamenn um makróhíótíska fæðu stofnuðu
samtökin Makró-líf í mars síðastliðnum og var
Elfa-Björk meðal stofnenda. „Hér á landi hafa
þessi mál vakið mikla athygli," segir hún, „og
ijöldi þeirra sem mættu á stofnfundinn fór fram
úr öllum vonum,“ segir Elfa-Björk .
Þá hefur Elfa-Björk um þriggja ára skeið
starfað með Heilsuhringnum og er hún gjald-
keri félagsins. „Heilsuhringurinn var stofnaður
1978 segir hún og aðalhvatamaðurinn að stofn-
un hans var Marteinn Skaftfells kennari.
Markmið Heilsuhringsins er að efla heilsu og
vellíðan manna með allhliða heilsurækt. Sam-
tökin starfa ekki eftir ákveðinni stefnu heldur
geta allir sem láta sig varða heilsu og holla
lífsháttu starfað innan vébanda Heilsuhrings-
ins. Sérstaka áherslu leggja samtökin á að skipa
sér í varðstöðu um sjálfsagðan rétt borgara að
velja sér á opnum markaði hvers kyns fæðu sem
þeir hyggja sér hollasta.
Það eru kringum þúsund félagar í Heilsu-
hringnum. Þetta er afskaplega mislitur hópur
bæði varðandi aldur og ástæður. Margir félag-
ar fengu áhuga á þessum málum af því að þeir
eða einhverjir nákomnir þeim misstu heilsuna.
En í samtökunum starfar einnig fullhraust fólk
sem hefur áhuga á hollu líferni og vellíðan."
Heilsuhringurinn gefur út tímaritið „Holl
efni og heilsurækt'* og jafngildir áskrift að blað-
inu félagsaðild. „í tímaritinu," segir Elfa-Björk,
„er fjallað um heilsuvernd. Þar birtast greinar
um íjörefni og fæðubætiefni, ýmsar stefnur í
fæðuvali, líkamsrækt og náttúrulækningar
ýmiss konar. Því miður háir fjárskortur Heilsu-
hringnum og hingað til hefur starfsemin fyrst
og fremst snúist um útgáfu tímaritsins. Að sjálf-
sögðu er það draumur flestra félaga að glæða
starfið en hingað til höfum við ekki haft bol-
magn til þess. Það væri stórkostlegt ef við
gætum komið upp miðstöð fyrir samtökin. I
slíkri miðstöð mætti halda reglubundnar sam-
komur, fræðslufundi og erindi ásamt námskeið-
um af ýmsu tagi. Og umfram allt efldust tengsl
milli félaga til muna. Menn gætu miðlað af
þekkingu sinni og veitt hver öðrum styrk.“
Frásögn Elfu-Bjarkar Gunnarsdóttur sannar
að leiðin til bættrar heilsu og betra lífs er oft
á tíðum þyrnum stráð. Þær stundir komu oft
er hún var að því komin að missa kjarkinn og
trúna. En hún gafst ekki upp. Það þakkar hún
jákvæðri lífssýn og ómetanlegri aðstoð móður
sinnar því miklu máli skiptir að samstaða sé á
heimili þegar haldið er út á þessa braut. „Sterk
og jákvæð hugsun er nauðsynleg þegar barist
er við erfiðleika og hugarorkan er svo öflug
að hún ber okkur hálfa leið til þeirrar heilsu
sem við öll þráum en þeir þó mest sem hafa
einhvern tíma misst hana.“
30 VI KAN 29. TBL