Vikan - 26.03.1987, Qupperneq 55

- Mansfield, segi ég. - Aldrei í lífinu hef
ég orðið jafnglaður að fyrirhitta gamlan vin.
- Hvað áttu við? segir Mansfield. - Ég er
enginn gamall vinur þinn. Ég er ekki einu sinni
nýr vinur þinn, Hammer. Ertu í alvöru kval-
inn?
- Hræðilega, segi ég. - Vertu svo góður að
koma mér til læknis. Við þetta hlær hann aft-
ur, ha, ha, ha, og segir: - Hammer, alla mína
starfsævi hef ég verið að vonast til að fá að
horfa upp á leiklistargagnrýnanda þjást og
þú hefur enga hugmynd um hversu mikla
ánægju þú ert nú að veita mér og mér finnst
það ekki nema mátulegt á þig að þú kveljist
með ópum og óhljóðum og öðru tiltæku. Ég
er hér aðnjótandi forréttinda sem hver leikari
myndi gefa trilljón dollara fyrir að fá að njóta.
- Heyrðu nú, Mansfield, segi ég. - Vertu
svo vænn að hætta þessu spaugi og farðu með
mig eitthvað. Ég er mjög þjáður.
- Ha, ha, ha, ha, hlær Mansfield Sothern.
- Hammer, ég get ekki komið þér til læknis
því það lítur út fyrir að Þýskararnir séu komn-
ir á milli okkar og umráðasvæðis okkar. Ég
er hræddur um að þeir hafi kálað því sem
eftir var af herdeildinni minni. Það var bara
fyrir heppni að ég komst undan og sjá, ég
rekst á þig. Ég held að það séu engir óvinir
í grenndinni rétt þetta augnablikið - svo ég
ætla að tosa þér inn í þessa byggingu þarna
en það er ekki af því að ég hafi samúð með
þér heldur einungis vegna þess að ég vil hafa
þig hjá mér og horfa á þig þjást.
Svo tekur hann mig í fangið og ber mig
þar inn sem virðast vera rústir af gamalli krá
þó hvorki sé lengur á henni þak né gluggar
eða dyr og veggirnir virðist óstöðugir eftir of
margar sprengingar. Hann setur mig niður á
gólfið, þvær sár mín með vatni úr brúsanum
sínum og setur súlfaduft á, veður elginn linnu-
laust á meðan.
- Hammer, segir hann, manstu kvöldið
þegar ég lék Hamlet og þú slóst mig kaldan?
Þú ert nefnilega engu meira kvalinn en ég var
þá. Ég dó tíu þúsund sinnum þegar ég las
gagnrýnina þina. í ofanálag snerir þú svo hug
ungfrú Cooper frá mér þvi hún heldur að þú
sért mikill gagnrýnandi og þegar þú segir að
ég sé vondur Hamlet þá trúir hún því og slít-
ur trúlofun okkar. Hún segist ekki geta
afborið tilhugsunina um að vera gift vondum
Hamlet. Hammer, segir hann, er ég vondur
Hamlet? _ .
- Mansfield, segi ég, ég iðrast þess að hafa
valdið þér hugarangri.
- Ég heiti herra Sothern þegar þú átt í hlut,
segir Mansfield. - Hammer, segir hann, ég
heyri sagt að þú hafir einungis séð tvo þætti
af þessari sýningu minni.
Það er satt, segi ég. - Ég þurfti að flýta
mér til baka á skrifstofuna að skrifa leik-
dóminn.
- Hvernig dirfistu, segir hann, að dæma
hæfileika listamanns af svo lítilli kynningu?
Fékk afbrýðisemi þín út af ungfrú Channelle
Cooper þig til að gleyma að þú ert mannleg
vera? Gerði hún úr þér híenu eða eru bara
allir gagnrýnendur í eðli sínu híenur eins og
mig grunar?
- Mansfield, segi ég, þó ég viðurkenni að
bera hlýjan hug, já og raunar ást, í bijósti til
ungfrú Channelle Cooper þá leyfi ég tilfinn-
ingum mínum aldrei að hafa áhrif á starf
mitt. Þegar ég fullyrði að þú sért vondur
Hamlet er það heilög sannfæring mín og nú,
sem ég líð píslir fordæmdra, fullyrði ég það
enn og aftur.
- Hammer, segir Mansfield Sothem, hlust-
aðu nú á mig og leggðu þig vel eftir, þvi nú
ætla ég að fara með greftrunaratriðið úr Ham-
let - sem þú aldrei sást - og þú getur þá sagt
mér á eftir hvort Barrymore, Leslie Howard
eða Maurice Evans hafi nokkru sinni flutt það
betur.
Og heldurðu ekki að hann taki svo upp
stóran stein af gólfinu, geri sig til og taki að
þyija.
„Æ, veslings Jórik; ég þekkti hann, Hóras;
taumlaus galgopi og fyndinn svo af bar; hann
hefur borið mig á bakinu þúsund sinnum; og
nú hryllir mig við að hugsa til þess, ég fæ
velgju af því. Hér héngu varimar, sem ég hef
kysst, ég veit ekki hvað oft. Hvar eru nú háðs-
glósurnar? ærslin? söngvarnir? öll þau leiftur
af spaugi sem vöktu þrumandi hlátrasköll
kringum borðið: Er ekki eitt eftir til að hæð-
ast að þínu eigin glotti? eilíf munnherkja?
Gakktu nú til dyngju frúarinnar, og seg henni,
að þótt hún maki sig þumlungs þykkum farða,
þá eigi hún þenna fríðleik í vændum; komdu
henni til að hlæja að því. Heyrðu Hóras, segðu
mér eitt."
Nú gerir Mansfield hlé og lítur á mig og
segir: - Svona nú, Hammer. Þú ert Hóras.
Láttu mig fá stikkorðin.
Ég reyni að muna hvað það er sem Hóras
segir á þessum stað í leikritinu og loks segi
ég: - Hvað þá?
- Nei, nei, segir Mansfield. - Ekki „hvað
þá“ heldur „hvað er það". Og svo leyfir þú
þér að finna að við mig.
- Allt í lagi, Mansfield, segi ég. - Hvað er
það, herra? Og Mansfield segir: „Heldur þú
að Alexander hafi borið þennan svip í gröf-
inni?"
„Einmitt þennan," segi ég.
„Og þennan þef? Svei," segir Mansfield og
grýtir um leið steinunum í gólfið en í sama
bili heyri ég annan hávaða og lít í kringum
mig. Sé ég þá ekki í dyragættinni tvo þýska
liðsforingja, rykuga upp fyrir haus, og annar
þeirra segir á ensku sem svo:
- Hvað er hér um að vera?
Mér er eins og nærri má geta nokkuð brugð-
ið að sjá þessa náunga en Mansfield Sothem
virðist ekki veita þeim eftirtekt og heldur
áfram að þylja hárri röddu.
- Hann er leikari í borgaralegu lífi, segi ég
við Þjóðverjann. - Hann er rétt í þessu að
kynna mér túlkun sína á Hamlet.
„Lítið skal leggjast fyrir oss kappana, Hór-
as,“ segir Mansfield Sothern. „Því skyldi ekki
ímyndunin elta hið göfuga duft Alexand-
ers. ..“
„Þangað til það finnst rekið í sponsgat,"
botnar Þjóðverjinn og Mansfield lítur á hann
og se.gir:
„Þamgað til hún finnur það“ ekki „það
finnst. “
- Ein'mitt, segir Þjóðverjinn. - Jæja, en þið
eruð hér með teknir höndum. Ég sendi undir
eins nokkra hermenn að sækja ykkur. Gerið
enga tilr.aun til að flýja héðan því að við erum
búnir að .umkringja bæinn og þið yrðuð skotn-
ir.
Því næst hverfa náungamir tveir á brott
og Mansfield hættir strax að þylja og segir:
- Við sku.lum hundskast héðan. Það er að
verða dimrnt úti og ég held að okkur kynni
að takast að flýja. Ertu ennþá sæmilega illa
haldinn, Hammer?
- Já, segi tíg. - Og ég er ófær um að ganga
svo mikið sem eitt hænufet.
Mansfield hlær þá og tekur mig aftur upp,
svo léttilega sem ég væri ekki annað en vind-
belgur og ber mig þar út sem bakdymar
mundu hafa verið. En áður en við höldum út
á bersvæðið leggst hann á grúfu á jörðina og
segir mér að slkríða upp á bakið á sér, krækja
handleggjunum utan um hálsinn á sér og
halda fast, hvað ég geri. Síðan tekur hann að
skriða áfram eins og skjaldbaka og ég er skel-
in á henni.
Auðvitað miðar okkur hægt og allt í kring-
um okkur i miyrkrinu heyrum við menn vera
að tala samani á þýsku.
Með nokkuirra metra millibili verður Mans-
field að nemai staðar til að hvíla sig og ég
velti mér af baki hans þangað til hann er tilbú-
inn að leggja í hann aftur og í einum slíkum
áningarstað hvíslar hann: - Hammer, þjáistu
enn?
- Já, segi é;g.
- Gott, segir Mansfield og heldur áfram
að skríða.
Ég veit ekki hversu lengi hann skreiðist
svona áfram með mig í farteskinu því ég er
farinn að verða dálítið vankaður þama en ég
rrian eftir að hann hvíslar fyrir munni sér si-
svona:
„Sú mold, sem fyrr á heimsins hástól sat,
heftir nú vetrar-næðing innum gat.“
Nú, jæja. Mansfield skríður og skríður uns
hann skríður með sjálfan sig og mig beint í
fangið á okkar mönnum og það næsta sem
ég veit til mín er að ég ranka við mér á sjúkra-
húsi og hver situr þar við hlið mér nema
Mansfield Sothern og er hann sér að ég er
vaknaður segir hann við mig sem svo:
„Hóras, ég dey.“
- Mansfield, segi ég, viltu hlífa mér við öllu
spaugi og lofa mér að þakka þér fyrir að
bjarga lífi mínu.
- Hammer, segir hann, ánægjan er öll mín
"megin. Meðan ég var að skríða með þig (og
mér er sagt að þetta sé nýtt heimsmet í því
að skríða með annan mann á bakinu) jók
mér afl sú tilhugsun að á baki mínu hefði ég
13. TBL VIKAN 55