Vikan - 04.02.1988, Side 36

og hún lét drengina sitja fyrir matnum eins
og hún gat. En það dugði ekki til. Strákarnir
voru líka sísoltnir. Hún sagði mér að Jóhann
hefði verið afleitur með það þegar hann var
krakki að læðast inn í herbergið hennar þeg-
ar hún svaf síðdegislúrinn sinn og stela lykl-
inum að búrinu úr svuntuvasa hennar og
ræna þeim mat sem í búrinu var að flnna
áður en hann skilaði lyklinum aftur í vasa
hennar. Hann hélt víst að hún tæki ekki eftir
þessu en hún gerði bara ekkert í því, vor-
kenndi krakkanum og fékk svo oft skammir
hjá Hallbergi.
- Hún kom með nokkrar bækur með sér
að vestan og svo var það hennar eina áhuga-
mál í lífinu að eignast fleiri bækur - og það
tókst henni. Það urðu kannski aldrei mjög
margar bækur en þær voru það þó í hennar
augum. Það dapurlega við þetta var að þeg-
ar hún ætlaði að fara að lesa þær þá varð
hún nær alveg blind á skömmum tíma.
Það var vani hennar að skoða eina bók á
hverju kvöldi áður en hún fór að sofa. Hún
var ekkert of vel læs enda sagðist hún aldrei
reyna að lesa neitt í bókinni, hún væri
þreytt, aðeins að skoða hana, svona velta
henni í hendi sér, strjúka létt og varlega
með sprungnum fingurgómum og láta sig
dreyma stutta stund. Það er ekki gott að
segja hvað flaug í gegnum huga hennar
þama á rúmstokknum á kvöldin; kannski
rifjaði hún upp fyrir sér gamla drauma og
þrár. Ef til vill var hún í nálægð við Guð á
þessum hljóðu náttmálastundum, fór með
bænir sínar og trúnaðarmál.
- Hvernig hófúst kynni ykkar Beggu
litlu? spurði ég Arnar.
— Við Jói Hallbergs vorum góðir kunn-
ingjar, hann var eiginlega eini pilturinn sem
ég hafði nokkur tengsl við, sagði hann. Það
fór ekki hjá því að maður veitti henni at-
hygli og hún var alltaf þarna, ætíð til reiðu
og sífellt að strita við eitthvað. Hún var svo
smávaxin að gólffatan varð að ámu í hönd-
unum á henni og álíka meðfærileg.
Það lá ekki Ijóst fyrir hve gömul Begga
var. Þegar hún kom í plássið reyndi hrepp-
stjórinn sem þá var að komast eftir fæð-
ingardegi og ári hjá henni en án árangurs.
Annaðhvort hreinlega vissi hún það ekki
eða hún vildi ekki skýra ffá því einhverra
hluta vegna. Það fór því svo að hann giskaði
á líklegt fæðingarár og gaf henni afmælisdag
17. júní, sem þá var reyndar ekki orðinn
hátíðisdagur en samt nægilega sérstæður til
þess að auðvelda henni að muna hann.
Begga andmælti ekki og það var ekki svo
nákvæm skrifflnnskan í þá daga.
Og svo varð Begga veik eitt vorið, í fyrsta
sinn að menn best vissu, og lagóist í rúmið.
Það steðjuðu mikil vandræði að Maríu ljós-
móður en þó vildi svo vel til að hún var ekki
alveg ein um ljósmóðurstörfin lengur. Guð-
björg dóttir þeirra Guðbjarts og Bjargar í
Móti var lærð ljósmóðir og settist að í
Lundavogi þá gift Björgúlfi syni Önnu í
Holti. Hún leysti vanda Maríu þann stutta
tíma sem Begga litla lá banaleguna.
Elías var ákaflega einmana og eirðarlaus
eftir að Begga veiktist. Að sjálfsögðu vissi
enginn hvað af því sem skeði komst í gegn-
um þokur huga hans.
— Það eru ósköp að sjá karlaumingjann,
36 VIKAN
sagði Björg í Móti á kaffistofúnni í frystihús-
inu. Hann situr langtímum saman niðri í
herberginu hjá Beggu og rær sér ffam og
aftur. Hann getur svosem ekki mikið sagt
fremur en fyrri daginn og hún er skelfing
ömurleg þessi þögn, nei hann segir ekki
mikið maðurinn, það var nú síður. Hann sat
ekki svona yfir henni Sigríði heitinrii og átti
hún þó að heita konan hans og hún hugsaði
svosem vcl um hann meðan henni entist líf
og heilsa.
Og hvað var það svo sem þjakaði Beggu
litlu?
Það vissi raunar enginn. Hún var bara
veik og lá í móki og cinu merkin um ein-
hverja rænu voru þegar Arnar kom til henn-
ar og las fyrir hana. Þá iá hún á bakinu með
opin augun og virtist hlusta með athygli.
Arnar sagði að það væri einhver sérstakur
hýrusvipur á andliti hennar þegar hann Ias
fyrir hana.
En hvað sagði læknirinn, gat hann ekkert
gert?
- Hann er nú hálfgert gaflað hann Hrólf-
ur læknir, sagði Björg. Það er eins og hon-
um sé ekki alltaf alveg sjálfrátt manninum.
Hann segist ekki vita hvað sé að henni en
hún sé mikið veik en þjáist ekki. Hún er út-
brunnin, segir hann, og ekki meir um það.
Hann vill ekki senda hana suður á sjúkrahús
til rannsóknar. Hann segir að aldraðir íbúar
hér eigi að deyja heima hjá sér og ekki
annað. Þetta er svosem enginn venjulegur
máti. Hann má ekkert vera að þessu, karl-
hlunkurinn, hann er allur í þessu fjárans
hrossastandi alla daga.
- Og ætlar hann ekki að senda blessaða
konuna suður? spurði Anna í Holti af ríkri
samúð.
- Veit ekki meir, sagði Björg og dró
seiminn. En hún er augsýnilega að fjara út,
blessaður fáráðurinn.
— Skelfingar kaldlyndi er þetta í fólþinu,
stundi Anna mæðulega.
Begga litla dó eina vornóttina og hvarf
inn í birtu eilífðarinnar.
Elías hafði farið á hverjum morgni niður í
herbergið hennar og setið hjá henni nokkra
stund. En þennan morgun leið langur tími.
María fór að undrast um hann. Þegar hún
kom niður í herbergi Beggu litlu sat Elías á
rúmstokknum og hélt í kalda og stirða hönd
hennar þar sem hún lá á bakinu með lokuð
augun. María sá strax að hún var dáin. Hún
reyndi að fá Elías með sér upp á loff en það
var ekki við það komandi. Honum varð ekki
um þokað.
Gamli maðurinn sat þarna á rúmstokkn-
um þangað til Hrólfúr læknir kom en þá
reis hann á fætur, brosti sinni skældu grettu
ffaman í lækninn og fór út. Hrólfúr var engu
nær um dánarorsökina. - Hún hefúr dáið
hljóðlaust og kvalalaust í svefninum, sagði
hann.
Aldraður íbúi Lundavogs hafði dáið
heima hjá sér.
Herberginu var læst og María geymdi lyk-
ilinn. Það var alveg eins búist við að Elías
myndi sækja í að komast inn. Elías hélt
áfram eirðarlausu rápi stnu um bæinn. Bros-
ið fylgdi honum og hann klappaði á kollinn
á bömunum sem hann átti leið ffamhjá rétt
eins og áður en hvem morgun ffam að jarð-
arförinni fór hann niður í kjallarann og stóð
lengi fyrir ffaman læstar dyrnar.
- Það er alveg skelfilegt að sjá hann
pabba standa þarna mállausan og niðurlút-
an, sagði María. Maður veit aldrei hvað hann
skilur og hvað ekki.
Það var margmenni við útför Beggu litlu.
Við vildum kveðja þennan fýrirferðarlitla
samferðamann okkar sem við höfðum aldrei
kynnst náið. Við þekktum ekki kenndir
hennar og drauma, enginn vissi hvers hún
ætlaðist til af lífinu. Hún kom til okkar fúll-
orðin kona úr fjarlægri sveit en hún minnt-
ist aldrei á líf sitt þar.
Athöfhin var látlaus en hátíðleg eins og
aðrar jarðarfarir hjá séra Þórarni. Hann flutti
ekki ræðu heldur las úr Biblíunni og fór að
lokum með bæn. Það var bjart óg fallcgt
vorveður en dálítið andkalt og við hneppt-
um að okkur yfirhöfhunum þar sem við.
stóðum úti við gröfina.
Elías hafði verið heldur ókyrr í kirkjunni,
skimað í allar áttir síbrosandi og lyft hægri
hendi af og til i kveðjuskyni til fólksins. En
nú hafði hann komið sér fýrir á grafarbarm-
inum og stóð þar hreyfingarlaus og starði
ofan í gröfina.
Ég stóð gegnt honum og sá því ffaman í
hann og nú brosti hann ekki lengur. Skakkt
andlitið lamað vinstra megin var dapurt og
þunglyndislegt. Þegar kistan var komin ofan
í gröfina sá ég að það streymdu tár niður
vanga hans.
Eftir athöfnina stóð hann kyrr á grafar-
barminum. Fólkið hafði gengið að gröfinni
og krossað yfir hana en hann hreyfði sig
ekki úr sporunum. Fólkið varð að sneiða
firamhjá honum. María tók undir handlegg
hans og ætlaði að fá hann með sér ffá gröf-
inni en hann hreyfðist ekki. Hún talaði til
hans en hann sýndi engin viðbrögð. Hann
grét hljóðlaust án ekka, tárin streymdu nið-
ur holdmiklar kinnamar. Hann hafði engin
tök á að tjá sig með orðum Cn tárin voru
vitni sorgarinnar.
Ég dokaði við þar sem ég stóð en hann
virtist ekki vita af mér. Eftir nokkra stund
heyrði ég að skurðgrafan sem stóð fýrir
neðan garðshliðið var ræst og ekið í áttina
að gröfinni. Grafarar og líkmenn voru óþarf-
ir því þá var farið að taka grafir og moka
ofan í með skurðgröfú. Ari Jóa stjórnaði
gröfúnni og stansaði þegar hann kom að
moldarhrúgunni. Elías hreyfði sig ekki. Ari
stöðvaði hreyfilinn og gekk til Elíasar.
— Viltu ekki fara heim með Maríu og
Hallbergi, Elías minn? sagði hann hlýlega.
Gamli maðurinn hreyfði sig ekki að heldur.
Þegar Ari hafði togað í hann nökkrum sinn-
um án árangurs féllust honum hendur um
stund. Þá var sem Elías áttaði sig skyndilega.
Hann lifnaði allur í andlitinu og það var eins
og kviknaði Ijós í augum hans sem urðu
björt og glampandi. Hann hrópaði hátt og
skýrt:
- Begga!
Svo varð allt eins og áður. Ljósið í augun-
um slökknaði og lömuð kinnin seig niður.
Hann staulaðist ffá gröfinni með tárvotar
kinnar og dró annan fótinn á eftir sér,
vinstri handleggurinn lafði máttlaus og slóst
til.
Eitt orð ...