Vikan - 23.06.1988, Side 31

Langar þig til að
beija bamið?
það hefur áhrif stafar það af því að of-
beldi fær barnið til að hegða sér rétt
vegna óttans við sársauka og reiði for-
eldranna. Það er betra að barnið hegði
sér rétt vegna þess að það elskar for-
eldra sína og vill geðjast þeim.
Ekki gera það! Dálkahöfundur um uppeldismál í Banda-
ríkjunum, dr. Benjamin Spock, segir að slíkt geti valdið
varanlegri gremju hjá tilfinninganæmu barni og geti
leitt til verulegra hegðunarvandamála hjá óþægu barni.
BARNAUPPELDI
Aðrar refsingar sem foreldrar gætu
notað er til dæmis að taka af barninu
uppáhaldsleikfangið í einn dag eða svo
eða einangra barn sem lætur ekki að
stjórn. Að senda barn upp í herbergi sitt í
ákveðinn tíma getur haft góð áhrif svo
lengi sem slíkt er notað á vinalegan hátt
og sem leið til þess að hjálpa barninu að
róast.
Nær allir foreldrar finna einhvern tím-
ann hjá sér þörf til að berja eða flengja
barn sitt, hvort sem þeir hafa trú á slíku
eða ekki. Til dæmis ef barnið brýtur verð-
mætan hlut, sem því hefur verið sagt að
snerta ekki, eða þegar 7 til 9 ára barn
hleypur út á götu og sleppur naumlega
frá því að verða fyrir bíl, eða þegar 11
ára gamalt barn er staðið að stuldi og
það reynir að Ijúga til að losna úr klíp-
unni.
Foreldrar eiga það yfirleitt til að refsa
börnum sínum á sama hátt og foreldrar
þeirra refsuðu þeim, hvort sem það var
með barsmíðum, tiltali eða afnámi for-
réttinda. Þannig flytjast þessar refsingar,
hvort sem þær eru góðar eða slæmar, frá
kynslóð til kynslóðar.
Dr Spock veltir því fyrir sér hvers
vegna líkamlegar refsingar eru svo al-
gengar sem raun ber vitni til að kenna
börnum muninn á réttu og röngu. Hann
segir að tvennt komi þar til. Hið fyrra er
einfaldlega sú trú að best sé að með-
höndla vissar tegundir óþekktar á þenn-
an hátt. Hið seinna á sér mun dýpri rætur
og felst í því hvernig foreldrar bregðast
við óþekktinni, sú reiði sem gripur foreldri
er barn þess er óþekkt, sérstaklega ef
ögrun felst í misgjörðinni eða afstöðu
barnsins. Áskorun barnsins á vald for-
eldrisins kallar fram felmtur:
flengja börn sín af því að þeir höfðu sjálfir
orðið fyrir barðinu á slíku er íhugunar-
verð af því að það vekur þá spurningu
hvort líkamlegar refsingar valdi einhverj-
um skaða,“ segir dr. Spock. „Það er
augljóst að ef elskandi foreldrar nota
slíka refsingu stöku sinnum getur það
vart skaðað, eftir allt. Milljónir af góðum
mönnum og konum hafa hlotið þannig
uppeldi. En ég tel að til séu betri leiðir til
að hafa áhrif á börn. Þegar líkamlegum
refsingum er beitt oft, sérstaklega af upp-
stökkum og ströngum foreldrum, marg-
faldast hin neikvæðu áhrif þeirra. Slíkt
ýtir undir það viðhorf hjá barninu að of-
beldi sé í raun ekki slæmt og að leysa
megi vandamál og deilur með því.“
Óttinn við sársaukann
eða óttinn við reiðina
Mikilvægasta röksemdin fyrir því að
nota ekki líkamlegt ofbeldi er sú að ef
„I mínum augum er besta leiðin til að
tryggja góða hegðun að foreldri sýni
barni sínu ást og virðingu frá byrjun og
gefi því gott fordæmi. Þegar foreldrar
öskra og slá koma þeir í veg fyrir að barn
þeirra vilji geðjast þeim, sem er barninu
eðlislægt, og um leið minnkar ást og virð-
ing barnsins. Til langs tíma litið gerir það
foreldrinu erfiðara fyrir að aga barn sitt
með hörku,“ segir dr. Spock.
„Þú telur kannski að þitt barn muni
aldrei bregðast við neinu sem er eins milt
og gott fordæmi eða kurteis beiðni ef það
hefur vanist harðari meðulum. En það
tekur ekki langan tíma að snúa barninu á
rétta braut. Ef óþekkt barnsins er stöðugt
meðhöndluð á þennan hátt lærist því
brátt að það kemst ekki upp með óþekkt-
ina til lengdar og það sem meira er; sam-
bandið milli barnsins og þín batnar mikið
og sú árátta að vera með óþekkt minnkar
að mun.“ □
Barnið gæti náð
undirtökunum
Ef foreldrið bregst ekki fljótt við og af
afli gæti barnið náð undirtökunum og
niðurstaðan orðið að foreldrið missi
eitthvað af valdi sínu til frambúðar. Dr.
Spock hefur ekki trú á því að barn eigi að
komast upp með slíkt, en hann telur að til
séu áhrifaríkar aðferðir til að fást við
vandann aðrar en líkamleg refsing.
Það sem sannfærði lækninn um þetta
var sú reynsla hans eftir áralanga ástund
lækninga að í mörgum fjölskyldum þar
sem ekki var beitt líkamlegum refsingum
voru börnin samt samvinnuþýð, kurteis
og nærgætin. í sumum þessara fjöl-
skyldna höfðu foreldrarnir ekki verið
beittir ofbeldi. í öðrum var þessu öfugt
farið, en þá mundu foreldrarnir að ofbeld-
ið hafði haft neikvæð áhrif.
„Viðbrögð þeirra foreldra sem ekki