Vikan - 29.09.1988, Blaðsíða 31

framar. Við verðum að virða þessar fóst-
urfrumur, en það er ekki jafn nauðsynlegt
með sæðisfrumur. Þar að auki er engin
hugmynd um töf í tengslum við geymslu á
sæði. Fryst fóstur er meira en egg sem
sæðisfruma hefur runnið inn í. Það verður
að leggja allt kapp á að réttur þess til þess
að verða ef til vill að barni sé virtur.
Þú meinar að á þessu stigi sé nú þegar
til barn, sem verður að vernda?
- Einmitt. Það gerir það nauðsynlegt að
skilgreina ábyrgðina mjög nákvæmlega.
Þegar talað er um banka verða þetta að
vera skammtímabankar. Annað hvort er
fóstrið notað, eða ekki. Ef ekki, þá sé því
eytt.
Mun fóstur„gjöf‘ heppnast?
— Möguleikarnir á þungun eru 15% við
hverja innsetningu.
Verða fóstur innsett af handaltófi hjá
móttakanda?
— Nei, eins og gengur með sæðisfrumu-
gjöf þá verður reynt að velja fóstur sem
nálgast líkamlegt útlit foreldranna. Við at-
hugum manngerðina: hæð, hörundslit,
augnlit, háralit. Við athugum einnig blóð-
flokkinn og litningakort gefendanna.
Munu foreldrar geta vaiið sér fóstur eft-
ir smekk?
— Ails ekki. Við göngumst ekki inn á
þess konar samninga. Ástæðan fyrir því að
við skoðum fóstrið er tii að flrra tilvonandi
barn vandræðum. Við tökum týpu foreldr-
anna, reynum að nálgast hana til þess að
þau hafni ekki barninu. Við spyrjum ekki
móttakendurna ráða og ef þeir vilja fá barn
með eitthvert sérstakt einkenni, þá getum
við ekki orðið við þeirri beiðni.
Hvers vegna þurfti að bæta þessu við
venjulegar fósturinnsetningar?
— Tæknin felst í því að ná í egg úr gef-
anda, sem við frjóvgum með sæði eigin-
manns konu sem hefur óvirka eggjastokka.
Hún er þiggjandinn. Hún fær frjóvgað egg-
ið og við gefúm henni hormóna sem koma
í stað þeirra sem eggjastokkar hennar
hefðu framleitt væru þeir virkir.
Þegar hafa orðið slíkar fæðingar í ísrael.
Þetta er mjög falleg tækni. Ætluð konum
með ónothæfa eggjastokka, konum sem
fara á breytingaskeiðið óeðlilega snemma
eða þeim sem hafa lokaða eggjaleiðara, nú
eða konum sem hafa óeðiiiega litninga.
Ég hef þegar rætt við fleiri tugi hjóna,
sem vilja þessa þjónustu. Hver hjón þekkja
vinkonu eða systur, sem er reiðubúin að
gefa egg. Nokkrir tugir hafa staðist prófan-
ir, það er að segja vissar læknisfræðilegar
og sálfræðitegar kröfur.
Skilyrðin eru þau sömu og hjá sæðis-
gefanda. Eggjagjöfin verður að vera endur-
gjaldslaus og undir nafnieynd. Gefandinn
verður að eiga eins mörg börn og hann
óskar að eiga.
Það þýðir að kona sem vildi gefa óff jórri
systur sinni egg gæti það ekki?
— Þessi kona mun gefa egg, sem systirin
mun ekki nota. En gjöfin þýðir að systir
hennar getur fengið egg úr annarri konu.
Siðgæðisnefhdin okkar hér á spítaianum
er hlynnt nafnleynd. Sjálfur er ég í vafa. Ég
hlíti reglunni án þess að vera sannfærður
um að rétt sé að banna persónulegar
eggjagjafir.
Nokkur hjón, reyndar minnihluti, geta
ekki hugsað sér gjöfina án þess að hún sé
frá manneskju tengdri þeim. Bæði hjónin,
gefendur og þiggjendur, þekkjast, og vilja
hafa þetta sín á milli og opinbert. Að skapa
eins konar stórfjölskyldu þar sem barnið
veit að líflfræðilega móðir þess er frænka
þess — hversvegna neita þeim um það?
Félagsfræðileg dæmi þess að börn séu
gefin án þess að leynd hvíli yfir því eru alls
ekki óþekkt. í Maghreb kemur fyrir að gift
systir eignist barn með eiginmanni sínum
og gefi það giftri systur sinni sem getur
ekki átt börn.
Persónulega þekki ég a.m.k. tvö börn
sem eru upp alin á þennan hátt og það
gengur vel. Þau fengu að vita sannleikann
á unglingsárum. Þetta eru aðeins tvö
dæmi. En það er spurningin hver sé hver í
sambandi við barnið sem angrar mig.
Hvert sem persónulegt álit mitt er þá
byrjum við með nafnleyndar fyrirkomu-
laginu, þar sem flest hjón eru því fylgjandi.
Nafnleynd er örugglega góð lausn þegar
þetta er framkvæmt í stórum stíl. Hún
kemur í veg fyrir kaup og sölu, einfaldar
ferilinn og kemur í veg fyrir að útaf hon-
um beri.
Eruð þið einir um að gefa frjóvguð egg í
Frakklandi?
— Nei, það held ég ekki. Fólk byrjaði á
þessu í nokkrum einkaspítölum í París og
úti á landi án þess að spyrja sig spurninga.
Reynt verður að velja
fóstur sem nólgast
líkamlegt útlit
foreldranna.
Við viljum stunda þessar gjafir efflir
nákvæmum reglum.
En eruð þið þá ekki eins og brennuvargar
sem hrópa „Eldur! Eldur!“. Þið kallið á sið-
ferðilega íhugun, en eruð sjálfir valdir að
þeirri tækni sem veldur vandanum og
haldið áfram að nota hana!
— Við förum nú ekki eins hratt í þetta
eins og þú segir. Það eru sex ár síðan við
hófum frystingu með Jaques Testard. Við
hættum í eitt ár vegna þess að siðgæðis-
nefndin bað okkur um það, en það kom
engin tilkynning frá þeim eftir það. Við
hugsuðum þá ráð okkar sjálfir og hófúm
þetta að nýju eftir ráðstefnuna um Réttinn
og fjölgunina sem skipulögð var í janúar
1985 og var okkar staðbundna siðgæðis-
nefnd.
Við erum ekki að leika lærisveina
galdramannsins. Þvert á móti er margt
sem við höfúm stöðvað eða sem við neit-
um að gera tilraunir með.
Viltu dæmi? Að sprauta sæði beint inn í
eggin til þess að sneiða fram hjá vissri
ófrjósemi karla, vegna þess að við vitum
ekki hverjar afleiðingar það hefúr að
þvinga sæði af verri gæðum inn í egg. Við
höfnum þessari leið þótt hún gæti verið
svar við vissri tegund ófrjósemi karla.
Við erum endalaust að haftia leiðum. Til
dæmis að frjóvga hamsturegg með sæði úr
karlmanni og láta það þroskast, eða frjóvga
egg úr konu inni í eggjaleiðara kanínu. AU-
ar slíkar tilraunir myndu auka skilning
okkar á virkni æxlunar.
Við viljum fá mikla umfjöllun um þessi
efhi vegna þess að svörin eiga ekki að vera
í höndum lækna eingöngu. Við höfúm þeg-
ar misst af lestinni með umfjöllun um
glasabörn, og svo blasir við þetta svið
frjóvgunar í tilraunaglösum, sem gæti orð-
ið meira alvörumál vegna þess að það er
hætta á kaupum og sölu.
Finnst ykkur ekki að þessi tæknileið feli
sálræna og líkamlega gjaldið sem konurn-
ar greiða? Þetta gerist jú í líkömum þeirra.
Það er lítið talað um það.
- Það er ekki rétt. Það er mikið talað
um þetta. Þetta er ekki skemmtun. Auk
tækninnar er það aðallega biðin eftir barn-
inu sem virkar þvingandi. Það er erfitt að
reyna margar innsetningar á fóstrum,
byrja aftur, vona, en að sögn sjúklinga okk-
ar er þetta merkileg upplifún.
Það er mikið talað um velgengni glasa-
frjóvgunar. En sumstaðar gengur þetta alls
ekki. Og mistekst alltaf. Þessi áhugi sem er
á starfsemi ykkar hér, veldur hún ekki of
miklum flýti hjá læknum?
— Hafi læknar áhuga á þessari nýju
tækni þá vilja þeir líka að þeim takist vel
upp. Þeir verða þá að verða sér úti um
kennslu í henni. Það er jákvæða hliðin. En
það er rétt að þetta ástand ber vott um
skipulagsleysi. Maður hefði haldið að svo
ný og þróuð tækni væri skipulögð á lands-
vísu, að það væru miðstöðvar sem stæðust
vissar gæðakröfur. Við höfum beðið um
slíka reglugerð og það hafa aðrar mið-
stöðvar gert, en heilbrigðisyfirvöld eru
sein að bregðast við.
Sérðu fyrir þér að hægt verði að komast
hjá vissum göllum í börnum með því
hreinlega að gera við litningana? Erum við
á leið í áttina að fullkomnu barni handa
öllum?
— Nei, við erum ekki komin svo langt,
og ég hef engan áhuga á því. Glasafrjóvgun
mun gefa okkur tækifæri til þess að athuga
fósturfrumur. Ef það tekst að greina galla í
litningunum verður eflaust hægt einhvern
tíma að gera gallaða hlutann óvirkan og
setja í staðinn heilbrigðan hluta. Til dæmis
að brotið sem ákveður sykursýki eða
dreyrasýki verði þá meðhöndlað með
skurðaðgerð á litningunum.
Það kemur ef til vill í Ijós á komandi
árum að nákvæm skoðun á fóstrunum og
greining á göllum mun koma í veg fyrir að
gallað fóstur verði innsett í þiggjandann.
Ég bjóst við því að í biðsalnum ykkar
sæust hinar hefðbundnu barnamyndir eða
myndir af verðandi mæðrum, en í staðinn
eru tvær stórar myndir, önnur af fóstur-
frumu sem líkist fjórskiptum ávaxtakjarna
og hin af eggi sem stækkað er mörgum
milljón sinnum. Er þetta biðsalur framtíð-
arinnar?
— Frekar fortíðarinnar. Ég setti þessar
myndir upp í upphafi ævintýrisins með
glasafrjóvgunina, fyrir sjö árum. Þetta var
svo stórt í mínum augum. Núna virðist
þetta vera gömul lumma.
Hvers konar mynd myndirðu setja upp
núna?
— Alveg örugglega af barni. x/
VIKAN 31