Vikan - 10.11.1988, Blaðsíða 28

Ritstjórar Vikunnar í 50 ár
Aukablöðin frá Vestmannaeyjagosinu, þegar Halldór Laxness var sjötugur og fleiri,
eru stoltið mitt frá þessum tíma.
„Hélt mig við formúluna
sem ég tók í arf“
Gylfi Gröndal var ristjóri Vik-
unnar frá árinu 1967 til 1974.
Gylfi er rithöfundur en starfar
einnig hjá fræðsludeild Sam-
bandsins.
„Fyrstu tvö árin störfuðum við Sigurður
Hreiðar saman sem ritstjórar Vikunnar en
eftir það sinnti ég starfinu einn til ársins
1974. Ég hef raunar þá sérstöðu meðal rit-
stjóra Vikunnar að hafa einnig ritstýrt aðal
keppinautnum á markaðnum, Fálkanum,
en það hafði ég gert nokkrum árum áður
en ég kom til Vikunnar. Þessi blöð háðu
harða samkeppni og eftir að Fálkinn hætti
að koma út bjuggust allir við að upplag
Vikunnar myndi allt að því tvöfaldast, því
nú yrði hún ein á markaðinum, en stað-
reyndin var sú að upplagið jókst ekki
nokkurn skapaðan hlut. Þetta er gott dæmi
um hve samkeppnin getur magnað upp
áhuga fólks fyrir samskonar hlutum.
Var farið að leiðast að vera
þræll markaðarins
Þessi tími á Vikunni var skemmtilegur
og talsvert fjölbreytilegur. Axel Kristjáns-
son í Rafha var þá eigandi blaðsins og
fylgdist grannt með öllum þáttum rekstr-
arins. Offsetprentun hófst á þessum árum
og varð um leið að minnka brot blaðsins í
þá stærð sem það hefúr nú. Með offset-
prentuninni stórjókst litprentun, til dæmis
fengu myndasögurnar þá á sig lit og blaðið
varð í heild áferðarfallegra. Þetta varð til
þess að við fórum að gefa út aukablöð með
28 VIKAN 25. TBL. 1988
litmyndum, af ýmsu tilefni. Man ég sér-
staklega eftir aukablöðum frá Vestmanna-
eyjagosinu, þegar Halldór Laxness varð sjö
tugur og fleiri slík tilefhi. Það var oft mikil
vinna lögð í þessi blöð og þau seldust
óskaplega vel. Líklega eru þau stoltið mitt
frá þessum tíma. Aðrar breytingar á blað-
inu urðu ekki í minni tíð, ég hélt mig við
formúluna sem ég tók í arf um hvernig
Vikan átti að vera. Langstærsta breyting
blaðsins varð árið 1958 er Jökull Jakobs-
son var ritstjóri, en þá varð Vikan að
„magasíni". Vikan og Fálkinn höfðu bæði
fram að þeim tíma lengst af verið 16 síður
og með fremur fáum myndum, en nú
stækkaði blaðið, forsíðan fékk lit og meiri
tímaritssvipur komst á Vikuna.
Það voru margir eftirminnilegir starfs-
menn á Vikunni. Man ég sérstaklega eftir
Snorra Sveini Friðrikssyni listmálara sem
var útlitsteiknari, mikill smekkmaður og
góður félagi. Ómar Valdimarsson, frétta-
maður á Stöð 2, hóf feril sinn hjá Vikunni
og var ómetanlegur í sínum poppskrifum,
en sú umfjöllun var þá nýhafin í þeirri
mynd sem hún er núna. Einn sumartíma
var svo hjá okkur Vilmundur Gylfason,
sem þá var enn í menntaskóla, og hann var
svo ákafur og afkastamikill að við gátum
ekki birt nema lítið brot af því sem hann
skrifaði.
Yfirleitt voru haldnir fúndir mánaðar-
lega þar sem farið var yfir blöð undan-
farinna vikna með tilliti til sölu hvers og
eins. Þannig gátum við séð hvaða efni virt-
ist höfða mest til fólks og reyndum við að
taka mið af því. En að mínu áliti er spurn-
ing hversu langt á að láta markaðinn
teyma sig og það var einmitt það sem mér
var farið að leiðast mest eftir þessi átta ár,
að þurfa alltaf að vera þræll markaðarins.
Auðvitað er ekkert við þessu að gera, flest
blöð eru háð sölu og sjálfsagt er enn meira
hugsað um markaðssetningu nú en áður.
Það sem virtist vinsælast á þessum tíma var
ósköp svipað því sem helst gengur í fólk í
dag, eins og viðtal við einhvern þekktan
íslending og annað sérstakt innlent efni.
Fegurðarsamkeppnin, sem á þessum tíma
fór fram á síðum Vikunnar, var til dæmis
mjög vinsælt efhi og eins palladómar um
alþingismenn. Palladómana skrifaði Helgi
Sæmundsson undir dulnefninu Lúpus og
Halldór Pétursson teiknaði skopmyndir og
var þetta mjög gott og krassandi efni, þótt
sum fórnarlömbin hafi eflaust móðgast yfir
ýmsu sem þarna kom fram. Gamla fasta
efnið var svo alltaf í fullu gildi og reyndar
bættum við einu slíku við, en það voru
draumaráðningar sem síðan fýlgdu Vik-
unni lengi.
Kynlífbyltingin svolítið erfið
fyrir blaðið
Við lögðum okkur ffam um að kynna
verkefni leikhúsanna mjög vel og reynd-
um einnig töluvert að birta bókmennta-
legt efni, en það átti ekki heima þar. Við
vorum þó með mikið af smásögum eftir
nokkuð góða íslenska höfúnda og leituð-
um gjarnan til þeirra um að skrifa fyrir
okkur og það féll vel inn í rammann. Stefn-
an var að Vikan væri heimilisblað og því
þurfti hún að ná til sem flestra, enda var
hún geysilega útbreidd á tímabili. Kynlífs-
byltingin var svolítið erfið fýrir blaðið.
Vorum við hvattir til að vera meira í takt
við tímann í þeim efnum, en það þýddi
ekki því allt ætlaði vitlaust að verða.
Áhyggjufullir foreldrar hringdu stöðugt og
kvörtuðu yfir þessum ósóma í heimilis-
blaðinu. En líklega þættu þetta heldur
bragðlausar greinar í dag.
Maður kynntist dálítið sérkennilegum
hliðum á lífinu sem ritstjóri svona viku-
blaðs og stundum nokkuð spaugilegum.
Einu sinni man ég eftir því að til mín
hringdi virðulegur borgari og hótaði Iög-
sókn af því honum fannst forsíðumynd af
dóttur sinni ekki nógu góð. Þetta var graf-
alvarlegt og viðkvæmt mál meðan á því
stóð. Öðru sinni vorum við með vísnasam-
keppni og er úrslit höfðu verið kynnt kom
maður á minn fund, alveg eyðilagður, og
sagðist ekkert skilja í okkur að veita þess-
ari vísu verðlaun, hans vísa hafði verið
miklu betri. Það var því oft erfitt að gera
öllum til hæfis en aldrei vorum við þó sak-
aðir um ærumeiðingar. Ég hafði fengið
ágæta lexíu hjá læriföður mínum á Alþýðu-
blaðinu, áður en ég kom til Vikunnar, og
hún er þessi: „Vandi sérhvers ritstjóra er
að auka upplag blaðs síns án þess að verða
ærulaus maður.“ Þetta er gullvæg regla
sem ég hef æ síðan haft í huga.“