Vikan - 10.11.1988, Blaðsíða 60

Hanna ruddist inn í skrifstofu prestsins, föt hennar
voru í tœtlum og sjdlf var hún eins og lifandi
fuglahrœða. - Faðir öskraði hún, - ég hef búið
hér alla œvi og hér vil ég fö að deyja. Ldttu
þd grafa gröf og jarða mig strax. Það getur ekki
kviknað í kirkjugarðinum.
um hávetur. Öll gatan getur logað upp af
einum neista og brunnið til ösku. Hanna
reyndi að hylja líkama sinn með sjali, en
eldurinn komst í það og kögrið brann, rétt
eins og það væri smákerti. Karlmennirnir
börðust við eldinn alla nóttina. Sumir voru
alveg yfirkomnir af reyknum. Þetta voru
ekki venjulegir Iogar, þetta voru púkar
hins illa.
Næsta morgun fór aíitur að brenna.
Rúmföt Hönnu brunnu, eins og kviknað
hefði í þeim af sjálfsdáðum. Þann dag
heimsótti ég Hönnu. Það var ljót sjón. AJIt
var meira og minna götótt og brunnið.
Brauðhleiíúr í trogi var eins og kolamoli.
Logandi kústskaft hafði hrokkið í rusla-
fötuna. Það var eins og eldtungur hefðu
sleikt allt. Guð hjálpi okkur, þetta voru
töfrabrögð hins illa. Hanna hafði alltaf sagt
öllum að fara til fjandans, nú hafði íjandinn
snúið sér að henni.
En einhvern veginn tókst að kæfa
eldinn. íbúar Slátraragötu sögðu prestin-
um að ef Hanna yrði ekki fjarlægð úr göt-
unni þá tækju þeir til sinna ráða. Allir voru
hræddir um sjálfa sig, eigur og börnin.
Enginn þeirra vildi greiða fyrir annarra
syndir. Hanna fór að húsi prestsins og
hrópaði: — Hvert á ég að fara? Morðingjar,
ræningjar, skepnur!
Hún varð hás eins og kráka. Meðan hún
stóð þar kviknaði í höfuðklúti hennar. Þeir
sem ekki sáu það geta aldrei gert sér í
hugarlund hvernig þetta var, hvað djöfl-
arnir geta gert.
Meðan Hanna var að þrasa við prestinn
logaði allt í einu aftur í húsi hennar.
Brunaliðar komu strax á vettvang, en engu
var hægt að bjarga, þar stóð ekkert eftir
nema reykháfurinn og öskuhrúga.
Síðan hélt Hanna því fram að nágrann-
arnir hefðu kveikt í kofa hennar. En það
var ekki satt, enda hefði enginn þorað að
gera það vegna hinna húsanna, sérstaklega
þegar hvasst var. Það var fjöldi fólks sem
hafði séð brunann. Logarnir voru eins og
maður með sítt hár og það var eins og
hann veifaði handleggjunum og öskraði
tryllingslega og svifi svo upp í skýin.
Þá var það að Hanna var kennd við eld-
inn og kölluð Eld-Hanna, þangað til hafði
hún verið kölluð Svarta-Hanna.
Þegar svo var komið fyrir Hönnu að hún
átti ekki þak yfir höfúð sér, þá reyndi hún
að komast inn á elli- og fátækraheimilið.
En þeir gömlu og fátæku neituðu að taka á
móti henni. Það langar engan til að brenna
lifandi. í fyrsta sinn varð Hanna þögul.
Góðhjartaður viðarhöggsmaður tók
Hönnu inn á heimili sitt. Þegar hún gekk
yfir þröskuldinn kviknaði í axarskafti hans
58 VIKAN 25. TBL. 1988
og þar með fékk hún ekki inngöngu. Hún
hefði frosið í hel um nóttina ef presturinn
hefði ekki miskunnað sig yfir hana. Prest-
urinn átti skála, ekki langt frá prestssetr-
inu, sem hann notaði við hátíðleg tækifæri,
eins og uppskeruhátíðina. Þakið var úr
hlerum sem hægt var að opna á víxl eða
alla í einu. Sonur prestsins kom þarna fyrir
litlu eldunartæki svo Hanna gæti eldað og
yljað upp hjá sér. Kona prestsins setti upp
rúm sem hún fyllti með hálmi og lét dýnu
ofan á og svo gaf hún henni einhver
rúmföt. Það var ekkert annað að gera.
Gyðingar láta ekki náunga sína deyja af
vosbúð og hungri. Þeir vonuðu líka að
djöflarnir bæru virðingu fyrir húsi sem
notað var til hátíðahalda. Presturinn átti
ekki spjald með hinum heilögu orðum til
að festa á dyrakarminn, en hann hengdi
helgimynd á vegginn í staðinn. Þorpsbúar
vildu færa henni mat en kona prestsins
sagðist geta gefið henni það litla sem hún
þyrfti.
Vetrarkuldinn lagðist yfir rétt eftir upp-
skeruhátíðina og hélst fram á þakkarhátíð,
sem haldin var til minningar um það að
gyðingar voru leystir úr ánauðinni í Baby-
lon. Húsin snjóaði í kaf og maður varð að
moka sig út úr þeim með skóflu. Hanna lá
allan daginn í rúminu. Hún var ekki sú
sama; hún var ljúf eins og lamb. Þó skein
illskan úr augum hennar. Sonur prestsins
kveikti upp eldinn hjá henni á hverjum
morgni. Hann sagði frá því í lærdómshús-
inu að Hanna væri í rúminu allan daginn,
vafin innan í fiðursængina, og segði aldrei
orð. Kona prestsins stakk upp á því að hún
kæmi inn í eldhúsið til sín, jafhvel að hún
hjálpaði til við heimilisstörfin, en Hanna
neitaði því. — Ég vil ekki láta neitt koma
fýrir bækur prestsins. Það var hvíslað um
það í þorpinu að hinir illu andar hefðu
yfirgefið hana.
Um það leyti sem þakkarhátíðin var
haldin varð skyndilega hlýtt. ísinn bráðn-
aði og áin flaut yfir Brúarstræti. Þeir fá-
tæku eiga bágt, en aldrei eins og þegar
flóðin koma og allt lauslegt fer á flot. Það
varð að setja fleka yfir Brúarstræti svo
hægt væri að komast yfir það. Bakarinn var
nýbyrjaður að baka brauðin og undirbúa
hátíðahöldin, sem haldin voru í minningu
um að gyðingar Iosnuðu úr nauðinni í
Egyptalandi, en hveitisekkirnir blotnuðu
og hveitið varð ónýtt.
Svo heyrðist skyndilega óp frá húsi
prestsins. Hátíðaskálinn var alelda eins og
ljósker úr pappír. Það skeði um miðja nótt.
Síðar sagði Hanna frá því að eldleg hönd
hefði komið frá þakinu og tendrað eld um
allt húsið á örskammri stund. Hún greip
ábreiðu til að verja sig með og hljóp út í
garðinn, sem var ekkert nema leðja, skrið-
nakin. Gat presturinn gert nokkuð annað
en að taka hana inn til sín? Konan hans
hætti að sofa á nóttunni. — Ég ætti ekki að
gera þér þetta, sagði Hanna við prestinn.
Jafnvel áður en hátíðaskálinn brann hafði
Taube, dóttir prestsins, tekið saman föggur
sínar til þess að vera við öllu búin ef eld
bæri að garði.
Næsta dag kölluðu öldungarnir saman
til fúndar. Þar var mikið þrefað og þeir
gátu ekki komist að niðurstöðu. Einhver
stakk upp á því að Hanna yrði flutt til ann-
ars bæjar. Hanna ruddist inn í skrifstofú
prestsins, föt hennar voru í tætlum og sjálf
var hún eins og Iifandi fuglahræða. — Faðir,
öskraði hún, — ég hef búið hér alla ævi og
hér vil ég fá að deyja. Láttu þá grafa gröf og
jarða mig strax. Það getur ekki kviknað í
kirkjugarðinum. Hún var búin að fá málið
aftur og allir voru undrandi.
Reb Zelig, pípulagningamaðurinn, var
staddur á fúndinum. Hann var góður mað-
ur og hann bauðst til þess að lokum að
byggja hús yfir Hönnu, byggja það úr múr-
steinum því þeir eru ekki eldfimir.
Hann sagðist vilja gefa vinnu sína ef aðr-
ir legðu efnið til. Þaksmiðurinn vildi gera
þakið endurgjaldslaust. Hanna átti lóðina,
þar sem brunarústirnar voru og reykháfúr-
inn stóð ennþá. Það tekur venjulega fleiri
mánuði að koma upp húsi, en hús Hönnu
var reist á skömmum tíma því margir
lögðu hönd að verki. Piltar frá lærdóms-
húsinu hreinsuðu lóðina, skólabörnin
báru steina. Piltarnir úr prentskólanum
hrærðu steypu. Feival, gluggasmiðurinn,
smíðaði gluggapóstana. Og eins og máls-
hátturinn segir: Fjöldinn er aldrei fátækur.
Ríkur maður, Reb Felik, gaf tin í þakið. Á
stuttum tíma var þetta orðið að húsi.
Reyndar var þetta skúr með moldargólfi,
en hún þurfti heldur ekki mikið. Hönnu
var gefið járnrúm með hálmdýnu og fiður-
sæng og úr fátækrasjóðnum fékk hún mat-
væli, já, hún fékk líka mataráhöld og diska.
Það var eitt sem allir voru sammála um og
það var að hún fengi ekki aðgang að þakk-
arhátíðinni. Á leiðinni þangað leit einhver
inn um gluggann til hennar, þar var engin
hátíð, engin kerti. Hanna sat á bekk og
nagaði gulrót.
En enginn getur sagt fyrir um atburðina.
í fýrstu heyrði Hanna ekkert ffá Mindel,
dóttur sinni, sem hafði farið til Ameríku.
Þeir gömlu sögðu: Handan við hafið er
annar heimur. Fólkið fer til Ameríku, það
gleymir foreldrum sínum, já, það gleymir
jafnvel gyðingatrúnni, Guði. Árin liðu og
ekkert heyrðist frá henni. En það sýndi sig