Vikan - 28.06.1990, Blaðsíða 23

Ég hef ferðast margsinnis um heimsbyggðina,
ekki einvörðungu til að vekja athygli á dapur-
legri stöðu Tíbeta undir járnhæl Kínverja held-
ur líka til að sýna í orði og verki hvernig friður
og réttlæti getur orðið að veruleika ef einstakl-
ingar og þjóðir sýna rétta viðleitni. Sjálfurtel ég
mig ekki þess umkominn að stjórna hugsunum
og gerðum annars fólks.
- Þegar þú ávarpaðir Tíbeta búsetta í Ind-
landi á fyrsta degi ársins (28. febrúar skv.
tíbetsku dagatali) varstu mjög harðorður í garð
tíbetskra munka. Þú ráðlagðir þeim munkum
sem ekki stóðu sig sem skyldi að taka upp
önnur störf. Svipaður reiðilestur dundi á ráð-
herrum útlagastjórnarinnar, sem margir hverjir
hafa haldið sínum ráðherrastólum I þrjátíu ár.
Viltu meina að fólk sem lýtur þinni yfirstjórn eigi
að finna það hjá sjálfu sér hvort það valdi sín-
um verkum og segja sjálft af sér ef ástæða
þykir til?
- Já, mér þætti það eðlilegur gangur mála.
Það kemur ósjaldan fyrir að Tíbetar kvarti há-
stöfum undan ráðherrum stjórnar minnar. Þeir
eru sakaðir um slaka frammistöðu, jafnvel þó
enginn geti komið með vel grundaðar ásakan-
ir sem gætu réttlætt embættissviptingu. Ef
ríkisstjórnin er á hinn bóginn óánægð með
kjósendur sína má hún ekki bara leysa þá upp
og kjósa nýtt fólk, eins og Kínverjar myndu
gera. Satt best að segja hafa Tíbetar hreinlega
ekki efni á að svíkjast undan merkjum. Ef axl-
irnar valda ekki byrðunum þarf að finna aðra
burðarmenn.
- Finnst þér aldrei þú sjálfur vera að sligast
undan þeim byrðum sem á þig hafa verið
lagðar?
- Það að vera einfaldur munkur hefur aldrei
verið vandkvæðum bundið en hin tvíþætta
staða Dalai Lama sem trúarleiötoga og æðsta
valdhafa tíbetska ríkisins hefur margsinnis
vafist fyrir mér því allar ytri aðstæður og for-
sendur hafa breyst. Tíbet er sem stendur ný-
lenda Kínverja og þjónar það stórveldisdraum-
um þeirra. Til skamms tíma stóð mér til boða
að fara til míns eigin lands sem gestur Kín-
verja. Ég átti síðan að stilla til friðar milli kín-
verska hernámsliðsins og tíbetsku þjóðarinnar
sem ber ákveðið traust til mín. Ég gerði þrjár
sendinefndir út af örkinni til að kanna ástandið
í Tíbet áður en ég gæfi Kínverjum ákveðið
svar. Það kom á daginn að nýlenduherrar
landsins bjuggu við allt önnur kjör og aðbúnað
en innfæddir Tíbetar. Umbótastefna Kínverja
kom eingöngu þeim sjálfum til góða. Allir skól-
ar kenndu á kínversku og námsefnið ein-
skoröaðist viö stæröfræði og marxíska sögu
Kína. Okkar eigin skóla var að finna í hinum
fjölmörgu klausturbyggðum sem urðu eyði-
leggingu að bráð í menningarbyltingunni. Þeim
fáu munkum sem enn leyfðist að klæðast
munkakuflum á milli 7 og 5 á daginn var eink-
um ætlað viöhald og helgigripasýningar í þeim
fáu tíbetsku musterum sem ekki höfðu verið
jöfnuð við jörðu. Kínverjar hafa löngum séð of-
sjónum yfir möguleikum mínum til að skakka
leikinn heima fyrir eða til að rústa efnahagslífi
þeirra með því að fá óvini þeirra til að beita þá
viðskiptaþvingunum. Þeir sjá óvini f hverju
horni líkt og ofsóknarbrjálæðingar en þeir
síðarnefndu hafa ugglaust eitthvað til síns
máls. Þeir eiga eflaust nóg af óvinum (hver
kærir sig svo sem um vináttu þeirra?) þó að ég
A Samkvæmt tíbetsku dagatali er marsmánuður
fyrsti mánuður ársins og hápunktur árvissra
hátíðarhalda er þriggja vikna kennsla Dalai Lama
XIV, sem er opin aimenningi, og er tíbetskan
jafnóðum þýdd á ensku og frönsku.
sjálfur leggi ekki fæð á þá.
Skömmu eftir stofnun Tíbetsvinafélagsins á
íslandi tóku að berast fyrirspurnir frá Tíbetum
búsettum í Indlandi varðandi möguleika á að
flytjast búferlum til Islands. Mér telst svo til að
okkur hafi borist hvorki meira né minna en tvö
hundruð bréf. Hvað veldur þessum mikla
áhuga Tíbeta á íslandi? I
- Ætli það sé ekki bara ísinn. í fullri alvöru, I
Tíbet sjálft er kallaö Snjólandið á mínu móður- I
máli. Auk þess líst mörgum vel á ísland því I
fjarlægðin gerir fjöllin blá og mennina mikla. I
Það er til íslensk kona, Þóra held ég að hún 'J
heiti, sem hefur einmitt mikinn áhuga á að gera
Tíbetum kleift að setjast aö á íslandi. Það væri
auðvitað gott og blessað. Því skyldi nokkur
kæra sig um að vera þunglyndur, daufur í dálk-
inn og truflaður þegar hægt er að vera ham-
ingjusamur, klár og í góðu jafnvægi.
- Að lokum - gætir þú hugsað þér að
endurfæðast á Islandi?
- Ég segi oft til gamans þegar fólk byrjar að
spá í næstu holdgun mína aö ég gæti vel
hugsað mér að fæðast sem fluga í næsta lífi.
Þannig að ef það á fyrir þér að liggja að hitta
valdsmannslega fiskiflugu á Islandi veistu hver
þar er á ferð.
Minn tími var á þrotum því hóþur Indverja
ruddist inn á okkur og eitthvert manngerpi tók
um fætur Dalai Lama og gerði sig líklegan til
að þrýsta kossi á tær hans. Dalai Lama brosti
eins og tungl í fyllingu á meðan hann reyndi að
telja manninn á að rísa á fætur. Þá rifjaðist upp
fyrir mér að Tíbetar sjálfir heiðruðu leiðtoga
sinn með því að reka út úr sér tunguna. Með
því vildu þeir sýna að þeir hefðu ekki ástundað
bölbænir, ragn og galdrafár. Ef þeir hefðu gert
sig seka um slíka bábilju hefði tunga þeirra átt
að verða biksvört.
Önnur greinaskrif
Gísla Þórs Gunnars-
sonar um sögu,
menningu, trúarbrögð
Tíbeta og stöðu þeirra
undir ógnarstjórn Kín-
verja eru eftirfarandi:
1. Þjóðarmorð; umbætur kínverskra kommúnista í Tíbet,
Morgunblaðið, 8. ágúst, 1983.
2. „ Trúarbrögð mín eru einföld. Ég trúi á góðvild, “ segir Dalai
Lama, Vikan, bls. 14-17, 1. september 1983.
3. Tíbet - land leyndardómanna / Djöfladans kínverskra
kommúnista, Úrval, bls. 18-43, nóvember 1983.
4. Tíbetskur búddismi, erindi flutt í ríkisútvarpinu í áqúst
1983.
5. Dvaldi Jesús Kristur í Indlandi? Útvarpserindi sem prentað
var að haustlagi 1983 í Ganglera, tímariti Guðspekifélags-
ins.
6. Greinargerð um búddisma í Tíbet, eftir Dalai Lama XIV
(þýðing), Gangleri, 1. tbl. 1984.
7. Væntanleg er á jólamarkaðinn 1990 þýðing G. Þ. G. á sjálfs-
ævisögu Dalai Lama XIV, Land mitt og þjóð, hjá Fjölva-
útgáfu Þorsteins Thorarensen.
SPÁDÓMAR DALAILAMAXIII
Thubten Gyatso var útnefndur til að gegna
embætti Dalai Lama á síðasta aldarfjórðungi
nítjándu aldar. Skeleggur stjórnandi sem vakti
yfir velferð þegna sinna. I kveðjuræðu sinni til
tíbetsku þjóðarinnar 1932 lýsti hann í stuttu
máli sjónarmiðum sínum eftir nær hálfrar aldar
valdaferil og af fáheyröri spádómsgáfu lýsti
hann þeirri holskeflu heiftar og haturs sem átti
eftir að dynja á tíbetsku þjóðinni.
„Það þarf að hafa sérstakar gætur á hinum
villimannlegu rauðliðum kommúnista sem eru
orðnir alræmdir fyrir hryðjuverkastarfsemi og
skemmdarverk. Þeir eru úrhrök jarðarinnar og
þeir skilja ekki andmæli fyrr en skellur f
tönnum. Nú þegar hafa þeir lagt Mongólíu
undir sig og þeir hafa bannað með lögum leit-
ina að Jetsum Dampa, holdgun réttmæts leið-
toga þjóðarinnar. Þeir hafa rænt og eyðilagt
klaustur og munkar eru skotnir efþeir neita að
ganga í heri þeirra.
Það er stutt í að hryðjuverk rauðliðanna bitni
á okkur sjálfum og þegarþað gerist verðum við
að geta veitt öflugt viðnám. Annars verður úti
um andlegar og menningarlegar hefðir okkar.
Jafnvel nöfn Dalai Lama og Panchen Lama
munu verða máð af spjöldum sögunnar á
sama hátt og nöfn annarra lama, holdgana og
heilagra vera. Klaustur verða jöfnuð við jörðu,
munkar og nunnur verða gerð höfðinu styttri.
Hin stórkostlegu verk hinna göfugu dharma
kónga hverfa í grámósku gleymskunnarog all-
ar stofnanir sem tengjast menningu okkar og
trú verða ofsóttar, eyðilagðar og gleymdar.
Eignum og arfleifðum fólksins verður stolið.
Við verðum látin vinna eins og þrælar í þágu
innrásarliðsins og við komum til með að eigra
um hjálþarlaus líkt og allslausir betlarar. Allir
neyðast til að lifa við vesöld og dagar og nætur
munu líða löturhægt hjá, án þess að nokkurt
lát verði á ógnum og nístandi sársauka. “
(Tibetan Review, október 1987)
13. TBL. 1990 VIKAN 23