Vikan - 26.07.1990, Blaðsíða 12

sögöu þær gjarnan við eldana.
Þannig hefur komiö á markað-
inn mikið af bókum skrifuðum
af indíánum eða um þá. Mikið
er lagt upp úr því að efla sam-
stöðu meðal þeirra sjálfra. Yfir
sumartímann koma þeir sam-
an á hinum ýmsu stöðum á
friölýstum svæðum sínum á
samkomum sem þeir kalla
POW-WOW. Oftast er aðeins
um minni ættflokkasamkomur
að ræða en á Red Earth hittast
allir.
DANSAÐ í LEIK-
RÆNNI TJÁNINGU
Dansarnir eru fyrirferðarmestir
á Red Earth, enda til mikils að
vinna að hreppa fyrstu sætin í
hverjum flokki. Búningarnir
hafa mikið að segja í dansin-
um. Þeir eru mikilfenglegir,
ríkulega skreyttir fjöðrum,
skinnum og perlusaumi. Þaö
er stolt hvers ættflokks að
koma fram með sem skraut-
legasta búninga og þeir eru
gjarnan unnir af fjölskyldunni í
sameiningu. Ég sat til dæmis
við hliðina á ungum manni á
einni danssýningunni, sem var
f óðaönn að sauma perlur á
bómullarstykki. Á stykkið
höfðu verið teiknaðar beinar
jafnar línur og mynstur með
blýanti. í mynsturteikninguna
saumaði hann agnarlitlar mis-
litar perlur en á restina af
stykkinu hvítar. Þegar ég
spurði hann nánar út í þennan
saumaskap sagði hann mér að
systur hans hefði langað svo
til aö dansa og hana hefði
vantað legghlífar, svo mamma
hans væri að sauma perlur á
aðra legghlífina meðan hann
væri að sauma á hina. Það var
enginn asi á honum, þó nokk-
uð væri liðið á næstsíðasta
dag hátíðarinnar. Hann sagði
mér að fjölskyldan hefði verið
að sauma búninga fram á síð-
asta dag og verið þreytt þegar
hún kom til Oklahoma. Þá
hefði alla frekar langað til að
hitta gamla félaga og vini en
Ijúka við búningana og því yrði
hann að gera þetta núna.
Hver dans er eins og
leikræn tjáning og hver og
einn segir einhverja sögu. í
sumum dönsunum er mikil-
vægt að ná góðri hreyfingu í
fjaðrirnar á búningunum og
láta þær sýna hreyfingar sléttu-
grassins þegar vindurinn
blæs í það.
Aðrir dansar tengjast veiði-
mennsku og stríösafrekum.
Dansarar í ólituðum skinnbux-
um, skreyttir skinnum og fjöðr-
um túlka veiðiferðina frá upp-
hafi til enda, hvernig þeir finna
slóð bráðarinnar, elta hana
uppi og drepa aö lokum til að
færa þeim fæðu sem sitja
svangir heima. Búningarnir og
hreyfingarnar eru svo sann-
færandi að stundum finnst
manni gólfið hafa breyst í
eyðimerkursand og flóðljósin í
miskunnarlausa geisla sólar-
innar.
Dansararnir sem túlka
stríðsafrekin mæta á gólfið i
fullum stríðsskrúða og með
máluð andlit. Þeir eru á öllum
aldri og einhvern veginn finnst
manni að sólbrunnin og skorp-
in húð þeirra segi meira en
dansarnir. Einn þeirra var orð-
▲ Stríðdansari í fullum skrúða.
A „Grasdansari".
inn mjög gamall, með lepp fyrir
öðru auganu en það gætti
augnatillits hauksins í hinu,
þegar hann leit yfir salinn. í
stríðsdansinum er bardaginn
við óvinina túlkaður og sýnt
hvernig þeir eru hraktir burtu
eða drepnir. Þessir dansar
voru hápunktur sigurhátíða-
halda hér áður fyrr.
Dansar kvennanna eru mun
einfaldari og má segja að í
nokkrum dansanna séu það
kjólarnir með öllu kögrinu, sem
gera hreyfinguna. Sporin eru í
flestum tilvikum mjög einföld,
nema í „fancy shawl“ dansin-
um, þar sem dansarinn sveifl-
ar um sig sjali og dansar í
hringi. Á þessari öld hafa indí-
ánarnir bætt við nýjum döns-
um og búningum, meðal ann-
ars „jingle dress dance“ en
þann dans dansa konurnar í
kjólum alsettum litlum bjöllum
sem klingja í takt við dansinn.
Rík áhersla er lögð á þokka-
fullar hreyfingar og viröuleika.
í dönsum kvennanna jafnt
sem karlanna er mikilvægt að
dansararnir endi dansinn um
leið og trumbuslættinum lýkur.
Nákvæmni og taktur hafa mik-
ið að segja í dómunum ekki
síður en hvernig dansaranum
tekst að tjá sögu sína. Dansar-
arnir eru á öllum aldri, allt frá
fimm ára og upp í fólk af báð-
um kynjum komið yfir sextugt.
KYNNING Á
GÖMLUM HEFÐUM
Red Earth hátíðin er líka not-
uð til að kynna gamlar hefðir
og leiki sem voru notaðir dags-
daglega hjá ættflokkunum. Á
víð og dreif fyrir utan sýningar-
höllina þar sem danskeppnin
fer fram hefur verið komið upp
litlum tjöldum. í mörgum þeirra
er hægt að kaupa efni og fá
leiðsögn i að útbúa sinn eigin
„indíánahlut", eins og að flétta
körfu, sauma perluskraut eða
útbúa „verndarhring" (medi-
cine wheel).
Á palli rétt fyrir utan aðalinn-
ganginn eru uppákomur allan
daginn. Hópar mæta og
syngja „Hand Garne" söngva,
þar sem markmiðið er að ann-
ar hópurinn vinni hinn með því
að giska á hver haldi á merktu
beini sem er látið ganga á
milli. Þegar rétt er giskað vinn-
ur hópurinn sér inn prik og sá
sem fyrr vinnur öll prikin hefur
sigrað.
Samspil af dansi og söng
virðist vera vinsælt og mikið er
um að sama laglínan sé
endurtekin í sífellu meðan
takturinn er stiginn. Oft er ekk-
ert undirspil en konurnar eru
með þurrkuð graskershýði í
12 VIKAN 15TBL.1990