Vikan - 26.07.1990, Blaðsíða 29

allt án yðar hjálpar. Ég gæti þulið meira
yflr yður. Ég segi yður það í fullri hrein-
skilni og sannleika að ég álít hegðun mína
bæði glæpsamlega og ósiðlega. En hvaða
gagn er að því að segja það sem allir vita?
Þér ættuð heldur að segja mér hvað ég á
að gera en að hella yflr mig útþvældu og
einskisnýtu orðskrúði.
— Ég hef sagt yður það — farið burtu!
- Eins og yður er mæta vel kunnugt hef
ég farið fimm sinnum og alltaf snúið við á
miðri leið. Ég hef ekki nógu mikið vilja-
þrek til að fara ífá yður! Ég á í baráttu —
hræðilegri baráttu, en hvern íjandann
stoðar það ef mótstöðuaflið vantar, ef ég
er veikgeðja - bleyða! Ég get ekki barist
við náttúruna! Skiljið þér það? Ég get það
ekki! Ég fer af stað héðan en hún heldur í
mig og togar mig til baka. Fyrirlitlegt, við-
bjóðslegt veiklyndi!
Ilyin sótroðnaði, spratt upp og gekk
ffarn og aftur fyrir ffaman bekkinn. - Ég
hata og fyrirlít sjálfan mig! tautaði hann og
kreppti hnefana. - Drottinn minn! Ég leita
ástar hjá konu annars manns, skrifa
heimskuleg bréf eins og skóladrengur,
niðurlægi sjálfan mig...ó! Uyin þrýsti báð-
um höndum að höfði sér, emjaði og settist
niður.
— Og svo uppgerð yðar og óhreinskilni!
hélt hann áffam með beiskju. — Ef yður
mislíkar þessi viðbjóðslega ffamkoma mín
hvers vegna komið þér þá hingað? Hvað
var það sem dró yður hingað? í bréfúm
mínum bað ég yður aðeins um ákveðið,
ótvírætt svar - já eða nei, en í stað þess að
svara beint komið þér í kring þessum „til-
viljunar“-samfundum okkar á hverjum
degi og hughreystið mig svo með stílabók-
ar-spakmælum!
Frú Lubyantsev varð skelfd og roðnaði.
Hún varð skyndilega gripin þeirri óþæg-
indakennd sem grípur heiðvirðar konur
þegar komið er að þeim óklæddum að
óvörum.
— Þér virðist haldinn þeim grun að ég
hafl yður að leiksoppi, sagði hún lágt. — Ég
hef alltaf geflð yður ákveðið svar og — að-
eins í dag bað ég yður...
— Ó! Eins og bænir stoði nokkuð í slík-
um sökum! Ef þér hefðuð einhvern tíma
sagt skýrt og skorinort: — Farið burtu! væri
ég farinn fyrir löngu. En þér hafið aldrei
geflð mér ákveðið svar. Undarlegt ístöðu-
leysi! Já, sannarlega; annaðhvort hafið þér
mig að leiksoppi, eða...
Ilyin hallaði höfðinu fram á kreppta
hnefana og þagnaði. Sofia Petrovna fór að
hugleiða framkomu sína gagnvart honum
allt ffá byrjun. Hún mundi að ekki aðeins í
framkomu heldur einnig í leyndustu hugs-
unum sínum hafði hún alltaf sett sig upp á
móti ástleitni Ilyins; en þó fann hún að það
var brot af sannleika í orðum lögfræðings-
ins. En þar sem hún gat ekki gert sér ljósa
grein fyrir í hverju sannleikurinn væri
fólginn gat hún ekki svarað ásökunum Ily-
ins, hversu fegin sem hún vildi. Það var
óþægilegt að þegja og því sagði hún og
yppti öxlum um leið:
— Það virðist þá vera mér að kenna.
— Ég ásaka yður ekki fyrir óhreinskilni
yðar, stundi Ilyin. — Það var ekki meining-
in með orðum mínum...ÓhreinskiIni yðar
er eðlileg og í samræmi við eðli hlutanna.
Ef mennirnir yrðu á eitt sáttir og yrðu allt
í einu einlægir hver við annan færi allt til
fjandans.
Sofla Petrovna var ekki í skapi til að fást
við heimspekilegar hugleiðingar en hún
var ánægð yfir þeirri stefnubreytingu sem
samtalið hafði tekið og spurði: — Hvers
vegna?
— Af því að aðeins villtar konur og dýr
eru hreinskilin. Undir eins og menningin
fæddi af sér kröfúr um þægindi, eins og til
dæmis kvenlegar dyggðir, var hreinskilnin
ekki viðeigandi...
Ilyin stakk stafnum reiðilega í sandinn.
Frú Lubyantsev hlustaði á hann og henni
féllu orð hans vel í geð þó að hún skildi
ekki margt af því sem hann sagði. Það sem
ANTON CHEKOV
var sonarsonur rússnesks
þræls og var uppi á árun-
um 1860 til 1904. Árið
1878 hóf tiann læknis-
fræðinám við Moskvuhá-
skóla og lauk prófi árið
1884. Ekki stundaði hann
þó lækningar mjög lengi
því að smám saman áttu
ritstörf hug hans allan. Til að byrja með skrifaði
hann nær eingöngu léttar og smellnar smásög-
ur sem nutu mikilla vinsælda en árið 1887
samdi hann fyrsta leikrit sitt, Ivanov. Tíu árum
síðar varð hann berklaveikur og bjó upp frá því
á Krímskaga eða erlendis. Meðal frægustu
leikrita hans eru Mávurinn, Vanja frændi, Þrjár
systur og Kirsuberjagarðurinn.
hún var mest hrifin af var að svo gáfaður
maður skyldi tala við hana, óbreyttan
kvenmann, um svo heimspekileg og and-
leg málefni. Hún hafði einnig mikla ánægju
af að horfa á svipbrigðin á fjörlegu, ungu
andlitinu sem enn þá var fölt og reiðilegt.
Það fór margt fýrir ofan garð og neðan
hjá henni af því sem hann sagði en hún
dáðist af þeirri heillandi dirfsku sem ein-
kennir nútímamanninn í hiklausri rann-
sókn hans á vandamálum lífsins og hinum
djörfú niðurstöðum þeirra rannsókna.
Henni varð skyndilega ljós sú óþægilega
staðreynd að hún dáðist að honum.
— Fyrirgefið mér, ég skil yður ekki,
sagði hún í flýti. — Hvað fær yður til að tala
um óhreinskilni? Ég endurtek bón mína;
verið mér góður, sannur vinur, Iátið mig í
ffiði! Ég bið yður þess í fúllri alvöru!
— Gott og vel, ég skal reyna það enn
einu sinni, sagði Ilyin og stundi. — Ég er fús
til að gera allt sem ég get. Aðeins efast ég
um getu mína. Hvort sem ég hleypi af kúlu
í gegnum hausinn á mér eða leggst í
óreglu verður útkoman sú sama. Það eru
takmörk fýrir öllu — einnig fyrir baráttunni
gegn náttúrunni. Segið mér, hvernig er
hægt að berjast gegn geðveiki? Ef þér
drekkið, hvernig getið þér þá barist gegn
áhrifum áfengisins? Hvað á ég að gera þeg-
ar mynd yðar er vaxin inn í sálu mlna og
stendur mér dag og nótt ljóslifandi fýrir
sjónum eins og fúrutréð þarna? Segið mér,
hvað get ég gert til þess að Iosna úr þessu
vesæla, viðbjóðslega ástandi þar sem hugs-
anir mínar, óskir og draumar eru ekki
framar á valdi sjálfs mín heldur einhvers
djöfúls sem tekið hefur sér bústað í mér?
Ég elska yður, elska yður svo heitt að ég
hef algerlega misst stjórn á sjálfúm mér. Ég
hef yfirgefið atvinnu mína, allt, sem mér er
kært, ég hef gleymt guði mínum! Ég hef
aldrei á ævi minni verið svo óstjórnlega
ástfanginn.
Sofia Petrovna hafði ekki búist við að
samtalið mundi taka þessa stefnu. Hún
hörfaði undan Ilyin og horfði á hann með
skelfingu. Augu hans fýlltust tárum, varirn-
ar skulfu og svipurinn var biðjandi, hungr-
aður.
— Ég elska yður, hvíslaði hann, færði sig
nær og horfði í stór, óttaslegin augu
hennar. — Þér eruð svo fallegar! Ég kvelst
núna en ég sver að ég mundi vilja sitja
hérna alla ævi mína, þjást og horfa í augu
yðar. En — talið ekki, ég sárbið yður!
Sofia Petrovna var algerlega utan við sig
og reyndi í ofboði að finna upp eitthvað til
þess að stöðva þennan orðaflaum. Ég fer,
hugsaði hún með sjálfri sér en áður en hún
fékk tíma til að hreyfa sig var Ilyin lagstur
á hné frammi fýrir henni. — Hann greip
utan um hné hennar, starði framan í hana
og talaði, ástríðuþrungið í æsingu, orðin
flæddu af vörum hans. í óttanum og fátinu
heyrði hún ekki hvað hann sagði. Á þessu
augnabliki, þegar hné hennar fúndu þenn-
an notalega þrýsting eins og í volgu baði,
var hún að reyna, í eins konar gremjufúllri
þrjósku — að skýra og skilja sínar eigin til-
finningar. Hún var reið yfir því að í staðinn
fýrir að fyllast dyggðugri vandlætingu varð
hún algerlega yfirbuguð af magnleysi,
deyfð og tómleika, eins og ósjálfbjarga,
drukkinn maður. Aðeins innst í sálu henn-
ar var örlítið brot af sjálfsvitund hennar
með illgirnislegar aðdróttanir: — Hvers
vegna ferðu ekki? Er þetta eins og vera
ber? Já?
Hún gat ekki skilið, ekki fundið neina
skýringu á hvers vegna hún dró ekki að sér
höndina sem Ilyin hélt í dauðahaldi eins
og blóðsuga og hvers vegna hún leit
skyndilega til beggja hliða, eins og Ilyin, til
þess að vita hvort nokkur sæi þau. Skýin
og fúrutrén stóðu hreyfingarlaus, horfðu á
þau með þögulli ásökun. Varðmaðurinn
stóð eins og stólpi á hryggnum og virtist
horfa á bekkinn.
— Ég held hann megi glápa, hugsaði
Sofia Petrovna.
- En - en, hlustið á mig, sagði hún að
lokum með örvæntingarröddu. — Hvar
endar þetta allt saman?
— Ég veit það ekki, ég veit það ekki,
hvíslaði hann og bandaði frá sér þessari
óþægilegu spurningu.
Þau heyrðu hása, falska tóna lestar-
flautunnar. Við þetta kalda, óviðkomandi
hljóð hversdagsleikans áttaði Sofia Petr-
ovna sig. Hún reis á fætur. — Ég get ekki
verið hér lengur. Ég þarf að fara heim.
Lestin er að koma. Andrey er með henni.
Hann þarf að fá matinn sinn.
Sofia Petrovna leit yfir að járnbrautinni,
eldrauð í ffarnan. Eimvagninn skreið hægt
framhjá, svo komu vagnarnir. Það var ekki
áætlunarlestin eins og hún hafði búist við
heldur flutningalest. Flutningavagnarnir
runnu ffamhjá, með hvíta kirkjuna að baki,
í langri halarófu eins og dagar í mannsævi
og þeir virtust aldrei ætla að taka enda. En
að lokum hvarf síðasti vagninn með varð-
manninum og ljósinu á bak við trén. Sofía
15 TBL. 1990 VIKAN 29