Vikan - 30.05.1991, Blaðsíða 4

VERÐ KR. 325
VIKAN kostar kr. 247 eintakið ef
greitt er með gíró en kr. 211 ef
greitt er með VISA eða EURO.
Áskriftargjaldið er innheimt
fjórum sinnum á ári, sex blöð í
senn. Athygli skal vakin á því að
greiða má áskriftina með EURO
eða VISA og er það raunar
æskilegasti greiðslumátinn.
Aðrir fá senda gíróseðla.
VIKAN kemur út aðra hverja viku.
Tekið er á móti áskriftarbeiðnum
í síma 91-83122.
Útgefandi:
SAM-útgáfan.
Framkvæmdastjóri:
Sigurður Fossan Þorleifsson
Markaðsstjóri:
Pétur Steinn Guðmundsson
Ritstjóri og ábm.:
Þórarinn Jón Magnússon
Augiýsingastjóri:
Helga Benediktsdóttir
Höfundarefnis i þessu tölublaði:
Guðný Þ. Magnúsdóttir
Líney Laxdal
Guðmundur Sigurfreyr Jónasson
Þórarinn Jón Magnússon
Þórdís Bachmann
Jón Björgvinsson
Þorsteinn Eggertsson
Guðrún Bergmann
Lína Rut Karlsdóttir
Helga Möller
Stephen King
Gísli Ólafsson
Guðjón Baldvinsson
Þorsteinn Erlingsson
Jóna Rúna Kvaran
Christof Wehmeier
Ómar Friðleifsson
Myndir í þessu tölublaði:
Magnús Hjörleifsson
Jón Björgvinsson
Þorsteinn Erlingsson
Kristján Logason
Binni o.fl.
Útlitsteikning:
Þórarinn Jón Magnússon og
Auglýsingastofa
Brynjars Ragnarssonar.
Setning og umbrot:
SAM-setning:
Árni Pétursson, Pála Klein
og Sigríður Friðjónsdóttir
Filmuvinna, prentun, bókband:
Oddi hf.
Forsíðumyndin er af
Bryndísi Ólafsdóttur,
sem í fyrra var kosin
Ijósmyndafyrirsæta Samúels.
Förðun: Kristín Stefánsdóttir
með No Name Cosmetics.
HAFT EFTIR HEIMSPEKINGNUM
GEORGE BERNARD SHAW
Þegar hann var 94 ára -
og gekk teinréttur, hröð-
um skrefum á hverjum
degi - varð hann fyrir bíl og dó
skömmu síðar. Hann fæddist í
Dublin 26. júlí árið 1856 og átti
erfitt uppdráttar sem rithöfund-
ur. Þegar hann fór til Englands
um tvítugt svalt hann heilu
hungri og kom verkum sínum
ekki á framfæri. Hann fékkst
svolítið við blaðarhennsku en
fyrsta bókin hans, Immaturity
(Vanþroski), sem er að mestu
leyti sjálfsævisöguleg, átti ekki
upp á pallborðið hjá útgefend-
um. Þeim fannst hún einfald-
lega hræðileg. Hann lauk við
hana 1879 en hún kom ekki út
fyrr en árið 1930 þegar hann
var kominn yfir sjötugt.
Þrátt fyrir erfiðleikana fann
hann sér stíl á fertugsaldrin-
um. Um svipaö leyti gerðist
hann jurtaæta og pennaþras-
ari. Fyrsta leikrit hans, Widow-
ers House, var sett á svið árið
1892. Það var aðeins sýnt
tvisvar. Nokkrum árum síðar
var hann lagður inn á sjúkra-
hús og hann giftist hjúkrunar-
konunni Charlotte Payne-
Townshend. Þau voru gift þar
til hún dó eða í 45 ár en hann
hélt því alla tíð fram aö þau
hefðu aldrei sofið saman. Um
svipað leyti og hann kvæntist
gaf hann út þrjú leikrit undir
nafninu Óþægileg leikrit og
nokkru seinna þrjú Þægileg
leikrit.
Þegar leikritasafnið Þrjú
leikrit fyrir hreintrúarmenn kom
út árið 1903 var hann orðinn
töluvert vinsæll á meginland-
inu en það var ekki fyrr en
leikrit hans Menn og ofurmenn
kom út árið 1904 (þegar hann
var orðinn 48 ára gamall) að
hann sló verulega í gegn í
Englandi. Árið 1913 var fyndn-
asta verk hans, Pygmalion,
frumsýnt. Hann var svolítið
hissa á vinsældum þess og
sagði að þetta væri fyrst og
fremst fræðsluleikrit um hljóð-
fræði. Seinna var söngleikur-
inn My Fair Lady gerður eftir
verkinu. Áriö 1920 kom það
leikrit út sem honum þótti sjálf-
um mest til um, Heilög Jó-
hanna, og fimm árum síðar
fékk hann nóbelsverðlaunin.
Bernard Shaw var meistari
háðs og íroníu og notaði
skemmtilega grínlaust orða-
lag. Hann hélt áfram að skrifa
o
oo
co
EiE
LU
o
o
co
o;
O
J2L
meðan hann lifði. Hann skrif-
aði verkið Langsóttar dæmi-
sögur þegar hann var 93 ára
og þegar 100 ár voru liðin frá
fæðingu hans kom út áður
óbirt leikrit sem heitir Hvers
vegna hún vildi það ekki.
Honum var annt um enska
tungu en fannst stafsetning
málsins alla tíð of flókin og
órökræn eða eins og hann
segir [ eftirfarandi dæmi:
„Ensk stafsetning er gersam-
lega út í hött. Hver stafur getur
nánast haft hvaða hljóð sem
er. Það væri til dæmis með
fullnægjandi rökum hægt að
skrifa GHOT og fá út FISH. Ef
við tökum stafina GH í orðinu
ENOUGH þá fáum við út
hljóðið F. O í WOMEN hljómar
eins og I í HIM og stafurinn T í
NATION hljómar eins og SH.
Sem sagt; GHOT = FISH.“
&
erfðaskrá sinni gerði hann
ráð fyrir að einhverju af auð-
ævum hans yrði varið í að búa
til nýtt enskt stafróf þar sem
hver stafur yrði einfaldur að
gerð og hefði aðeins eitt hljóð
en ekkert bólar á svoleiðis
stafrófi ennþá. Þar að auki
sendi hann frá sér eftirfarandi
setningar.
• Maður ætti að geta verið
hrifinn af konunni sinni án
þess að gera sig að fífli vegna
hennar.
• Við höfum ekkert meiri rétt á
að svelgja í okkur hamingju
sem við höfum ekki skapað
sjálf en að svelgja i okkur auð
sem við höfum ekki skapað
sjálf.
• Ég reikna aldrei með að her-
maður hugsi.
• Allar löggiltar starfsgreinar
eru samsæri gegn viðvaning-
um.
• Hann veit ekkert og heldur
að hann viti allt. Það bendir
greinilega til þess að hann sé
stjórnmálamaður.
• Ævilöng hamingja! Engin lif-
andi manneskja gæti þolað
slíkt. Það væri helvíti á jörð.
• Sannur listamaður myndi
láta konuna sína svelta, börn-
in sín ganga berfætt og móður
sína þræla fyrir sér um sjötugt
frekar en að vinna við nokkuð
annað en list sína.
• Það er konunni í hag að gift-
ast eins fljótt og hún mögulega
getur en karlinum í hag að
vera ógiftur eins lengi og hann
mögulega getur.
• Það eru tveir harmleikir í líf-
inu. Annar er að missa af
stærstu ástinni sinni, hinn er
að fá hana.
• Gjörið ekki öðrum það sem
þér viljið að þeir gjöri yður. Það
er ekki víst að þið hafið sama
smekk.
• Gullna reglan er sú að það
eru engar gullnar reglur.
• Sá sem getur gerir. Sá sem
getur ekki kennir.
• Það eru aðeins til ein trúar-
brögð en það eru til hundrað
afbrigði af þeim.
• Sá sem aldrei hefur vonað
getur aldrei örvænt.
• Það eina sem unglingar
geta gert fyrir gamla fólkið er
að hneyksla það - og halda
því í takti við tímann.
• Hjarta hvers íra er ekkert
annað en ímyndun hans.
• Englendingurinn heldur að
hann sé siðfágaður þegar
honum líður einfaldlega
óþægilega.
• Það er ekkert gaman að
hengja mann sem hreyfir eng-
um mótmælum.
• í himnaríki er engillinn eng-
inn sérstakur.
• Þögnin er besta yfirbragð
reiðinnar.
•Ástin er rosalegar ýkjur á
mismuninum á einni mann-
eskju og öllum öðrum.
• Það er aðeins ein sönn sið-
gæðisskoðun fyrir hverja
manneskju en ekki hafa allar
manneskjur sömu siðgæðis-
skoðun.
• Ef maður gerir sér það
ómak að gera og segja alltaf
það sem er fullkomlega viðeig-
andi getur maður gert það
sem manni sýnist.
• Æskan eryndisleg. Verstað
þurfa að eyða henni meðan
maður er bara barn.
• Lýðræðið gerir meirihluta
hæfileikalausra manna mögu-
legt að velja eitthvað í stað
þess að fá gjörspillt pakk til að
ákveða það.
4 VIKAN ll.TBL. 1991