Vikan - 30.05.1991, Blaðsíða 38

ar er verkfræðingur eða arkitekt, hvor sem það er
sem byggir brýr. hann byggir í sviss og þar er
geitamjótk, geitaostur. barn. óóóó, hríðirnar! hríð-
irnar eru hryllilegar og hún þarfnast deyfiiyfja,
morfíns, þessi JOHANNA BORENTZ, vegna
mjaðmarinnar, brotnu mjaðmarinnar. hún hefur
iagast, sofnað, en nú vaknar hún og fer að æpa
þegargrind hennar vikkar til að hieypa barninu út.
eitt barn. tvö. og þrjú. og fjögur. þau koma ekki öll
í einu, nei - þau eru upþskera margra ára. þau
eru)
„Börnin," sönglaði Johnny og talaði með
kvenrödd, alls ekki með sinni eigin rödd. Það var
kvenrödd. Svo kom söngur á hrognamáli.
„i Guðs nafni, hvað ..." byrjaði Brown.
„Pólska, það er pólska!" hrópaði Weizak. Augu
hans voru þanin, andlitið fölt. „Þetta er vögguvísa
og hún er á pólsku. Guð minn góður, hvað er hér
á seyði?“
Weizak hallaði sér fram eins og til að fara yfir
árin með Johnny, eins og til að stökkva yfir þau
eins og til (brú, brú, hún er i tyrklandi. svo brú ein-
hvers staðar í austurtöndum fjær, er hún í laos?
get ekki sagt um það, misstum mann þar, við
misstum HANS þar, svo brú i virginíu, brú yfir
RAPPAHANNOCK-ÁNA og önnurbrú i kaliforníu.
nú erum við að sækja um ríkisborgararétt og við
sækjum tíma í heitu bakherbergi á pósthúsi þar
sem alltaf er límiykt. það er nóvember 1963 og við
grátum þegar við fréttum afmorði kennedys í dall-
as við grátum og þegar litli drengurínn gerir heið-
urstákn við kistu föður síns hugsar hún „DRENG-
URINN ER ÓHULTUR" og það færir með sér
minningar af bruna, stórbruna og sorg, hvaða
drengur? Hana dreymir drenginn. hún fær höf-
uðverk af því. og maðurinn deyr, HELMUT BOR-
ENTZ deyr og hún og börnin búa i carmel i kali-
forníu. í húsi á. á. á. sé ekki götunafnið, það er á
dauða svæðinu, eins og árabáturinn, eins og
skógarferðarborðið á enginu. það er á dauða
svæðinu. eins og varsjá. börnin fara, hún fer á út-
skriftarhátíðir þeirra eins af öðru og henni er illt í
mjöðminni. eitt deyr í víetnam. hinum liður vel. eitt
þeirra byggir brýr. hún heitir JOHANNA BOR-
ENTZ og seint á kvöldin ein hugsar hún stundum
i tifandi myrkrínu: „DRENGURiNN ER ÓHULT-
UR.“)
Johnny leit upp á þá. Honum leið skringilega í
höfðinu. Ljósið furðulega í kringum Weizak var
farið. Honum fannst hann vera með sjálfum sér
aftur en veikburða og svolítið flökurt. Andartak leit
hann á myndina sem hann hélt á og rétti hana
siðan til baka.
„Johnny?" sagði Brown. „Er allt í lagi með
þig?“
„Þreyttur," tautaði hann.
„Geturðu sagt okkur hvað henti þig?“
Hann leit á Weizak. „Móðir þín er á lífi,“ sagði
hann.
„Nei, Johnny. Hún dó fyrir mörgum árum. j
stríðinu."
„Þýskur hertrukkur fleygði henni gegnum
sýningarglugga og inn í úrabúð," sagði Johnny.
„Hún vaknaði á sjúkrahúsi haldin minnisleysi.
Hún var ekki með nein skilríki. Hún tók sér nafnið
Johanna... eitthvað. Ég náði því ekki en þegar
stríðinu lauk fór hún til Sviss og giftist svissnesk-
um ... verkfræðingi, held ég. Sérgrein hans var
brúarsmíð og hann hét Helmut Borentz. Svo gift-
ingarnafn hennar var - er - Johanna Borentz."
Augu hjúkrunarkonunnar urðu stærri og stærri.
Andlit Browns var herþt, annaðhvort af því að
hann var búinn að ákveða að Johnny væri að
gabba þau eða kannski bara af því að hann kunni
ekki við að láta leysa upp snyrtilegu rannsóknirnar
sínar. En andlit Weizaks var rólegt og íhugult.
„Hún og Helmut Borentz áttu fjögur börn,“
sagði Johnny með sömu rólegu, þreytulegu rödd-
inni. „Hann ferðaðist um allan heim í sambandi
við starf sitt. Hann var í Tyrklandi um hríð. Ein-
hvers staðar í Austurlöndum fjær, Laos, held ég,
kannski í Kambódíu. Svo kom hann hingað. Fyrst
til Virginiu, svo á aðra staði sem ég náði ekki,
Kaliforníu að lokum. Hann og Johanna urðu am-
erískir ríkisborgarar. Helmut Borentz er dáinn. Eitt
barna þeirra er dáið einnig. Hin eru á lífi og líður
vel. En hana dreymir þig stundum. Og í draumun-
um hugsar hún 'drengurinn er óhultur’. En hún
man ekki nafn þitt. Kannski telur hún það vera of
seint."
„Kalifornía?" sagði Weizak hugsandi.
„Þú mátt ekki ýta undir þetta, Sam,“ sagði
Brown.
„Hvar í Kaliforníu, John?“
„í Carmel. Við ströndina. En ég sá ekki við
hvaða götu. Það var þarna en ég sá það ekki. Það
var á dauða svæðinu. Eins og skógarferðarborðið
og árabáturinn. En hún er í Carmel í Kaliforníu.
Johanna Borentz. Hún er ekki gömul.“
„Nei, vitanlega væri hún ekki orðin gömul,“
sagði Sam Weizak í sama hugsandi, fjarlæga tón-
Johnny gerði sér skyndilega
grein fyrir því að mikið
grundvaliarumrót hafði átt
sér stað í bandarískum
stjórnmálum — næstum
áreiðanlega vegna Víetnam-
stríðsins — og að hann hafði
misst af því. Hve mikið höfðu
hlutirnir breyst? Hann
óttaðist að spyrja.
Svo datt honum nokkuð
hryllilegt í hug.
inum. „Hún var ekki nema tuttugu og fjögurra ára
þegar Þjóðverjar réðust inn í Pólland."
„Ég verð að krefjast þess, Weizak,“ sagði
Brown hörkulega.
Weizak virtist ranka við sér. Hann leit í kringum
sig eins og hann væri að taka eftir yngri starfs-
bróður sínum í fyrsta sinn. „Auðvitað," sagði
hann. „Auðvitað þarftu þess. Og John er búinn að
fá spurningatímann sinn ... þó ég haldi að hann
hafi sagt okkur meira en við honum.“
„Hvaða þvæla,“ sagði Brown stuttlega og
Johnny hugsaði: Hann erhræddur. Skíthræddur.
Weizak brosti til Browns og síðan til hjúkrunar-
konunnar. Hún horfði á Johnny eins og hann væri
tígrisdýr í ótraustu búri. „Ekki ræða þetta, hjúkr-
unarkona. Ekki við yfirmann þinn, móður þina,
bróður þinn, elskhuga þinn né prestinn þinn. Er
það skilið?"
„Já, læknir,“ sagði hjúkrunarkonan. En hún
talar, hugsaði Johnny og leit síðan á Weizak. Og
hann veit það.
* 2 *
Hann svaf mest allt síðdegið. Um fjögurleytið var
honum ýtt fram ganginn að lyftunni, farið með
hann á taugadeildina og fleiri rannsóknir fram-
kvæmdar. Johnny grét. Hann virtist hafa mjög lítið
vald yfir þeirri líkamsstarfsemi sem fullorðið fóik á
að geta hamið. Á leiðinni uþp pissaði hann á sig
og það þurfti að skipta á honum eins og barni.
Fyrsta (en langt frá síðasta) aldan af djúpu þung-
lyndi helltist yfir hann og hann óskaði þess að
hann væri dauður. Sjálfsvorkunn fylgdi þunglynd-
inu og hann hugsaði um hve ósanngjarnt þetta
væri. Hann gat ekki gengið. Stúlkan hans hafði
gifst öðrum manni og móðir hans var í helgreipum
trúarofstækis. Hann sá ekkert fram undan sem
virtist þess virði að lifa fyrir.
( herberginu hans spurði hjúkrunarkonan hvort
hann langaði í eitthvað. Hefði Marie verið á vakt
hefði Johnny beðið um ísvatn. En hún hafði farið
klukkan þrjú.
„Nei,“ sagöi hann og sneri sér til veggjar. Eftir
skamma stund var hann sofnaður.
8. KAFLI
* 1 *
Foreldrar hans litu inn í klukkustund um kvöldið
og Vera skildi eftir bunka af bæklingum.
„Við ætlum að vera hér þar til í vikulok," sagði
Herb, „og þá ætlum við aftur til Pownal ef þér
heilsast ennþá vel. En við komum hingað um
hverja helgi."
„Ég vil vera hjá drengnum mínum," sagði Vera
hátt.
„Það er best að þú gerir það ekki, mamma,“
sagði Johnny. Þunglyndinu var að létta en hann
mundi hve svart það hafði verið. Ef móðir hans
færi að tala um hin dásamlegu áform Guðs hon-
um til handa meðan hann væri í því ástandi efað-
ist hann um að hann gæti haldið aftur af móður-
sjúkum hlátrasköllum.
„Þú þarfnast mín, John. Þú þarfnast mín til aö
útskýra..."
„Fyrst þarf ég að láta mér batna,“ sagði
Johnny. „Þú getur útskýrt þetta eftir að ég er far-
inn að ganga. Samþykkt?"
Hún svaraði ekki. Á andliti hennar var allt að því
fyndinn þrjóskusvipur - nema það var ekkert sér-
lega fyndið við hann. Alls ekkert. Ekkert nema
duttlungar örlaganna, það er allt og sumt. Fimm
mínútur fyrr eða síðar á þessum vegi hefðu getað
skipt sköpum. En sjá okkur núna, öll veruiega illa
farín. Og hún trúir því að Guð hafi áformað þetta.
Annaðhvort það eða fara gersamlega yfir um,
býst ég við.
Til að rjúfa vandræðalega þögnina sagði
Johnny: „Jæja, náði Nixon endurkjöri, pabbi?
Hver bauð sig fram á móti honum?"
„Hann náði endurkjöri," sagði Herb. „McGo-
vern var í framboði á móti honum."
„Hver?"
„McGovern. George McGovern. Öldungadeild-
arþingmaður frá Suður-Dakota.“
„Ekki Muskie?"
„Nei. En Nixon er ekki forseti lengur. Hann
sagði af sér.“
„Hvað þá?“
„Hann var lygari,“ sagði Vera þungbúin. „Hann
bólgnaði út af drambi og herrann felldi hann.“
„Sagði Nixon af sér?“ Johnny var agndofa.
„Hann?“
„Það var annaðhvort að hætta eða verða
rekinn," sagði Herb. „Þeir voru að búa sig undir
að kæra hann fyrir embættisbrot."
Johnny gerði sér skyndilega grein fyrir því að
mikið grundvallarumrót hafði átt sér stað í banda-
rískum stjórnmálum - næstum áreiðanlega vegna
Víetnamstríðsins - og að hann hafði misst af því.
Hve mikiö höfðu hlutirnir breyst? Hann óttaðist
næstum að spyrja. Svo datt honum nokkuð hrylli-
legt í hug.
„Agnew ... er Agnew forseti?"
■ „Ford," sagði Vera. „Góður, heiðarlegur
maður."
„Er Henry Ford forseti Bandaríkjanna?"
„Ekki Henry," sagði hún. „Jerry.“
Hann starði á þau til skiptis, næstum sannfærð-
ur um að þetta væri draumur eða fáránlegur
brandari.
„Agnew sagði líka af sér,“ sagði Vera. Varir
hennar voru klemmdar saman, þunnar og hvítar.
„Hann var þjófur. Hann tók við mútum á skrifstofu
sinni. Þeir segja það.“
„Hann sagði ekki af sér vegna mútanna," sagði
38 VIKAN ll.TBL. 1991