Vikan - 11.07.1991, Blaðsíða 8

Savannatríóið 1965: Þórir Baldursson, Björn
Björnsson og Troels Bendtsen.
alltaf fariö til baka og sótt í þennan fjársjóð. í
þessari tónlist er einhver kjarni sem er ódauðleg-
ur.
Guðjón, bassaleikari í hljómsveitinni, var í
Versló og var að æfa í þjóðlagagrúppu með Tro-
els Bendtsen. Ég var hins vegar í Menntaskólan-
um og sat við hliðina á Þóri Baldurssyni. Þeir
fengu mig síðan til að troða upp með sér á nem-
endamóti Verslunarskólans árið 1961, af því að
ég átti svo stóran og flottan gítar. Atriðið hét: Sjö
piltar leika og syngja kúrekalög. Við vorum með
gamlan gervivarðeld og hnakka á sviðinu en svo
kom einfaldlega í Ijós að þessi sjö manna flokkur
gat hvorki spilað né sungið. Ég fékk síðan Þóri
sessunaut minn úr Keflavík til að koma á eina
æfingu og úr þessu varð síðan Savanna-tríóið og
Guðjón bassaleikari - fyrsta þjóðlagatríóið.
Þaö er svo á nýársdag 1963 að viö troðum upp
í fyrsta skipti með æft prógramm og í rauðum
silkiskyrtum. Við sungum á fimm stöðum þetta
fyrsta kvöld og á þessum fjórum árum, sem við
vorum að, sungum við fjórtán sinnum í viku þeg-
ar mest var.
Við fórum um allt land og til Bretlands, Stokk-
hólms og þetta var æðisgenginn tími fyrir skóia-
stráka, enda var lítið lært.“
Björn sat lengur í menntaskóla en gengur og
gerist því auk söngsins komst hann þar í kynni
við leikmyndasmíð.
„Þórhallur Sigurðsson leikari, Andrés Indriða-
son og fleiri höfðingjar stóðu að Herranótt þessi
árin og ég gerði leikmyndir fyrir Herranótt í ein
fjögur ár. Á þeim árum ætlaði ég mér að verða
arkitekt. Ég gerði þarna leikmyndir í leikhúsunum
því á þeim árum var Herranótt bæði sett upp í
Iðnó og í Þjóðleikhúsinu. Þetta var yndislegur
tími, fyrir utan það að mér hundleiddist í skólan-
um og lærði þar fátt sem ég hafði gaman af. Þá
var til dæmis ekki hægt að læra listasögu; annað-
hvort varð maður að velja stærðfræði eða latínu
og hvort tveggja þótti mér jafnömurlegt en þetta
slampaðist þó einhvern veginn.
Ég hef stundum sagt að íslendingar viti ekki
nógu mikið um samfélagið sem þeir lifa í og á
hverju það byggist. Við vitum allan fjandann um
samfélagið fyrir einhverjum árþúsundum og
kónga austur í Kænugarði en kannski ekki prakt-
íska hluti eins og þá að það eru kannski ekki
nema svona tíu þúsund manns sem vinna fyrir
íslenska þjóðfélaginu! Svo háir það okkur svolítið
að við lærum ekki að tala heldur aðeins að lesa
og skrifa. Við eigum erfitt með að standa upp og
tjá okkur. Það þarf að kenna umferðarreglur og
að svara í síma í skólum, ekki síður en svo margt
annað.“
KOM EKKI HEIM í ÞRJÚ ÁR
Við stofnun Ríkissjónvarpsins árið 1966 gerðu
Steindór Hjörleifsson og Andrés Indriðason sex
skemmtiþátta samning við Savanna-tríóið. Björn
tók að sér að gera leikmyndir fyrir þættina.
„Þegar ég hef störf við það sumarið 1966 kem-
ur í Ijós að gleymst hafði að hugsa fyrir leik-
myndadeild við Sjónvarpið. Menn höfðu verið
sendir til Danmerkur að læra tækni, London að
læra þáttastjórnun - en það var engin leikmynda-
deild. Þá varð til skemmtileg deild sem síðar varð
leikmyndadeild en varfyrst Einbjörn, Tvíbjörn og
Þrfbjörn - Björn Kristleifsson, sem nú er arkitekt,
Björn Emilsson, sem nú er pródúsent, og ég.
Þetta var nú deildin í mörg ár og svo var Rósa
Ingólfs hjá okkur líka sem grafíker, alveg ó-
gleymanleg.
Þarna var ég í tíu ár hjá þessari fyrstu sjón-
varpsstöð og gerði hverja einustu leikmynd sem
gerð var í upphafi, fréttir og alla þætti, enda segir
konan mín að ég hafi ekki komið heim fyrstu þrjú
árin. Þetta var samfelld vinna dag og nótt í þá
daga.
Arin 1969 og 1970 var ég hjá danska sjón-
varpinu í verklegu námi og það er það sem ég
hef lært um dagana yfirleitt, fyrir utan skóla
lífsins, og hef bara látið það duga.“
Grínland, Egill Eðvarösson, Gunnar Þóröarson og
„Allt vltlaust“ á Broadway 1987.
ÓGLEYMANLEGT ÖRLAGAHÁR
Á þessum tíu árum fer Björn smám saman að
vinna aðra hluti meðfram sjónvarpsstörfum.
„Ég gerði leikmyndir við leikhúsin; Endatafl
með Hrafni Gunnlaugs og Ringulreið með Flosa
Ólafssyni sem ég kalla ávallt heimspekikennara
minn síðan. Hann kenndi mér að horfa á heiminn
frá þessu skemmtilega, háðska sjónarhorni sem
hann hefur á lífið. Örlagahárið var ógleymanleg
ópera sem Flosi tók í stúdíóinu á einni nóttu, gott
ef ekki var stolist til að taka hana að nóttu til; það
var rosalega gaman. Fyrstu áramótaskaupin
voru eitt dellumakerí frá upphafi til enda og Flosi
hló alltaf mest sjálfur."
HEYRÐU, ÞÚ ÞARNA, LADDI!
Á þessum árum komu til starfa í leikmyndadeild
bræður tveir; annar þeirra með bítlahár niður á
bak og nýkominn úr hljómsveit. Þetta voru Halli
og Laddi og þarna hófst þeirra stjörnutími.
„Það vissi eiginlega enginn hvað átti að gera
við Ladda; svo álappalegur og feiminn var hann.
Hann var þess vegna settur „á kústinn".
Eitt sinn vorum við að lesa um þá frægu barna-
þætti Sesame Street sem státuðu víst af tvö
hundruð uppeldisfræðingum, barnasálfræðing-
um og kennslufræðingum. Þar í voru fígúrur sem
hétu Burt og Ernie. Þetta voru handbrúður og
voru í raun upphafið að Muppet-veldinu hjá Jim
Henson.
Gunni Bald bjó svo til tvær handbrúður því við
ætluðum að stæla þetta. Þegar að upptöku kom
hafði enginn hugsað fyrir því hver ætti að hreyfa.
Við uppgötvuðum strax að Halli væri fínn í að
hreyfa aðra brúðuna því hann var það nettlega
vaxinn að hann komst undir borðið. Hver átti þá
að hreyfa hina? - Jú, heyrðu, þú þarna, Laddi,
komdu og hreyfðu hina.
Þarna fæddist Skrámur og þessi maður, sem
eiginlega er þúsund menn, uppgötvast þarna.
Þeir færðu sig svo smám saman upp á skaftið,
bræðurnir, og fóru að gera meira af gríni og sjón-
varpsþáttum.
Laddi er mikill uppáhaldslistamaður hjá mér en
hann er svo lítillátur að hann getur varla komið
fram sem hann sjálfur. Þess í stað hefur hann all-
ar hinar persónurnar til að bera fyrir sig.
Allt finnur sinn farveg og fyrr eða síðar hefði
hann komið fram með hæfileika sína en þarna
var eins og tækifærið biði hans með opna arma.
Á þessum tíma fór ég einnig tvisvar til Þránd-
Björn Björnsson, sömdu og settu upp rokksjóið
heims og vann við leikhúsið þar. Þar setti Sveinn
Einarsson upp Kristnihald undir Jökli og það var
spaugilegt að Norsarar stálu gjarnan leikmunun-
um; þeir átu rúgbrauðið og harðfiskinn sem ég
hafði komið með svo ég varð alltaf að skrifa heim
eftir meiru."
KEYPTI FJÖRUTÍU RAUÐMAGA
„Stærsta verkefnið mitt á þessum árum var þó
þegar þýska sjónvarpið ákvað að mynda Brekku-
kotsannál og leitaði til Sjónvarpsins eftir aðstoð.
Ég man alltaf eftir því þegar Jón Þórarinsson kall-
aði á mig í mars eða apríl og sagði mér að þetta
stæði fyrir dyrum. Ég brenndi beint vestur á Ægi-
síðu, keypti fjörutíu rauðmaga og lét setja þá í
frystihús. Ég vissi að það voru „hrokkelsi", eins
og Halldór segir, í sögunni og þetta kom sér vel
því svo voru þeir teknir úr frysti í september og
notaðir í myndina.
Leikmyndateiknari reynir að skapa andblæ
8 VIKAN 14. TBL. 1991