Vikan - 11.06.1992, Blaðsíða 49

Hver kannast til dæmis ekki viö að hafa orðið
hræddur og talið sig nánast hafa draug í fangi sér
en svo uppgötvað skömmu seinna aö tiltekin hljóð
eða áhrif voru tengd til dæmis hitabreytingum í hús-
inu með tilheyrandi braki í ofni. Eins er að timbur
sem mishitnar gefur frá sér hljóð og hár þess sem
hljóðin heyrir bókstaflega standa beint í loft upp
meðan verið er að átta sig á hvers kyns er i raun.
Þau okkar sem hafa tilhneigingu til myrkfælni verð-
um að átta okkur á því að þegar við erum á valdi
einhvers konar óttatilfinningar erum við oftast órök-
ræn og óraunsæ í mati okkar á raunverulegum
staðreyndum, ásamt því að ímyndunarafl okkar fær
sjaldan annað eins frelsi, ófjötrað af dómgreind og
skynsemi.
JAKVÆÐUR HUGUR
Sjálf hef ég átt þátt í því að losa margan manninn
við svokallaða myrkfælni á síðustu rúmum tveim
áratugunum. Ég hef komist að furðulegustu niður-
stöðum sem um margt eru líkar í hegðunarmynstri
og jafnvel persónu þeirra sem af þannig áþján eru
plagaðir. Oftast er um að ræða frekar næmt fólk
sem eðlilegt er. Eins eru þessir einstaklingar oftar
en ekki meö annars konar óttatilhneigingar, jafnvel
taugaveiklunarkenndar. Þetta eru oft ansi stjórn-
samir einstaklingar og viljafastir, með ögn af full-
komnunaráráttu, sem vilja flest vita og skilja og
treysta fáum en sjálfum sér best. Þetta fólk óttast
flest það sem það getur ekki reiknað út fyrir og
mögulega séð afleiðingar af nánast i hendi sér.
Eins er að ekki er óalgengt að þetta séu vinnuþjark-
ar sem hættir til að þreyta sig um og of. Það þýðir að
andlegt orkusvið þessara einstaklinga er venjulega
undir aukaálagi sem veikir þá nokkuð stöðugt. Þá
um leið verður flest utanaðkomandi andlegt áreiti
mun meira og erfiðara, hvort sem þaö er andlegt
eða efnislegt, auk þess sem það er óþægilegra að
verjast þvi sé það á annað borð til trafala.
VÍNDRYKKJA NÆMRA ÓÆSKILEG
Þú talar um að þú sért hræddur um miðjan dag, til
dæmis ef þú ert einn heima og jafnframt að þú finnir
meira til þessarar tilhneigingar eða kenndar eftir að
hafa notað vín. Þú átt sennilega einhvern vanda til
hefðbundins óöryggis. Það er eitthvað sem blundar
innra með fólki og getur auðveldlega ýtt undir aðrar
og öðruvísi kenndir ef verkast vill. Því er sennilegt í
þínu tilviki að um sé að ræða dálítið næmi en ekki
beint á því stigi að um sé að ræða eitthvað sem þú
þarft að hafa neinar sérstakar áhyggjur af. Það er
nefnilega burtséð frá myrkfælninni töluvert heppi-
legt að vera aðeins næmur á sitthvað fleira en það
sem nefi okkar nemur, þrátt fyrir allt. Við verðum við
það á flestum sviðum ögn ríkari sem betur fer.
ÁRAN OG ANDLEG TIMBURMENNI
Það er engin spurning að víndrykkja hentar þér ekki
með þessa viðkvæmu og óþægilegu tilhneigingu til
myrkfælni. Þú talar um að þú sért daginn eftir
drykkju verri af þessu en meðan á drykkju stendur.
Sannleikurinn er sennilega sá að á meðan þú ert að
drekka, þó þú skynjaðir eitthvað leyndardómsfullt,
er fremur sennilegt að þú með gervistyrk þeim sem
oftast grípur þann sem er hálfur takir vart eftir því.
Þér getur fundist þú geta stjórnað öllu og öllum, sem
þýðir reyndar að þú hreinlega notir viljann við þess-
ar aðstæður til varnar og ýtir þessum óæskilegu á-
hrifum hreinlega glaðbeittur frá þér. Eins ert þú ein-
faldlega í góðra vina hóþi að hugsa um allt annað
en að eyðileggja skemmtunina með einhvers konar
ótta eða öðru álíka óskemmtilegu.
Daginn eftir ert þú aftur á móti að kljást við þá
staðreynd að eftir víndrykkju sértu mjög plagaður af
myrkfælninni og það gæti verið ákaflega rétt ályktað
hjá þér. Eftir því sem mér hefur sýnst, eftir að hafa
skoðað orkusvið manna eða áru eins og það kallast
- á ýmsum stigum drykkju, er þessi andlegi hjúpur
okkar oftast mjög veiklaður og af sér genginn vegna
drykkjunnar, ekkert síður en þegar menn finna lík-
amlega til timburmannanna svokölluðu daginn eftir.
Nokkuð sem öllum þykir eðlilegt en auðvitað óþægi-
legt. Ef þetta reynist rétt ályktað hjá mér má að sjálf-
sögðu segja sér að allt utanaðkomandi áreiti hafi
margfalt sterkari áhrif á okkur en ef við værum með
óskerta orku í árunni og hreyfingu hennar þann
daginn en það erum við náttúrlega alls ekki af alvar-
lega gefnu tilefni.
ANDLEGIR VARNARVEGGIR
Hvort sem um er að ræða ótæpilega víndrykkju eða
neikvæðar hugsanir, sem við ástundum almennt, er
sjálfsagt að átta sig á þeirri staðreynd að með þann-
ig hegðun og hugsunum erum við að skapa skilyrði
fyrir að andlegir varnarveggir sjálfra okkar hrynji.
Þar með getur slikt ástand auðveldlega gert okkur
óþarflega næm, einmitt fyrir þeim tilfinningum ótta
sem við öllu jöfnu köllum myrkfælni.
Hvort sem okkur líkar eða ekki þá erum við meira
og miklu meira reyndar en bara líkaminn og þess
vegna ber að gæta að því sem við hugsum. Það er
ekki einungis að hugsanir okkar hafi áhrif á andlega
möguleika okkar og varnir, heldur og alveg eins á
líffærastarfsemina ef betur er að gáð. Mjög erfitt er
að átta sig á hvað hefur áhrif á hvað og þá áhrif sem
vart verða bætt séu þau i eðli sinu óæskileg og af-
löguð.
Svo ef þú, elskulegur, vilt losna við myrkfælnina í
eitt skiþti fyrir öll er ekki úr vegi fyrir þig að íhuga
þessar fátæklegu en mögulegu gagnlegu upplýs-
12. TBL.1992 VIKAN 49