Vikan - 01.10.1994, Side 10

KVENSKORUNGUR
Þjóöfélagið hefur tekiö örum
breytingum og viöhorf og
hugmyndir kvenna skipta
miklu í mótun þess. Ég tel
brýnt aö flokkarnir auðveldi
konum ieið inn í flokksstarfið
þó aö ég geri mér grein fyrir
aö þaö geti reynst torvelt.“
Áttu þá til dæmis viö tilvik
Jóhönnu Sigurðardóttur?
„Mér finnst afleitt hvernig
málum Jóhönnu er háttaö
innan Alþýðuflokksins því
hún er áreiöanlega einn vin-
Margrét segist hafa upphaflega veriö
alveg á móti því að Guómundur Árni
settist í ráðherrastól. Vildi frekar
hafa hann við stjórnvölinn í Hafnar-
firði. Fannst þetta líka geta veriö
klókindabragö hjá Jóni Baldvini, sem
væri meö þessu aö reyna aö þagga
nióur í honum . . .
sælasti stjórnmálamaður
okkar. Viö megum alls ekki
missa Jóhönnu úr flokksröð-
um okkar.“
FÆDD Á ÍSAFIRÐI
Margrét er fædd á ísafirði
árið 1927 en hún flutti þaðan
þegar hún var aöeins fjög-
urra mánaða. Foreldrar
hennar voru Guðmundur
Magnússon útgerðarmaður,
fæddur í Kálfavík í Skötu-
firði, og Guðrún Guðmunds-
dóttir frá Eyri í Ingólfsfirði í
Strandasýslu.
Hún er af miklu sjálfstæð-
isfólki komin, svo miklu að
faðir hennar sagðist víst
hafa þurft að flýja vinstri öflin
á ísafirði með útgerð sína og
þess vegna hafi þau flust
suður. Annars eru stjórn-
málamenn töluvert fjölmenn-
ur hóþur í föðurætt Margrét-
ar. Þar má meðal annarra
nefna Jón Baldvinsson,
fyrsta formann Alþýðuflokks-
ins, en þeir voru systrasynir
Jón og Guðmundur, faðir
Margrétar. Og meöal frænda
Margrétar í þriðja og fjórða
lið eru Sverrir Hermannsson
bankastjóri í Landsbankan-
um, Jón Baldvin utanríkis-
ráðherra og Þorsteinn Páls-
son sjávarútvegs- og dóms-
málaráðherra.
Eftir verslunarpróf frá
Verzlunarskóla íslands, þar
sem þau voru saman í bekk
hún og verðandi lífsförunaut-
ur hennar, Stefán Gunn-
iaugsson, og ársstarf á verk-
fræðistofu Gísla Halldórs-
sonar verkfræðings fór
Margrét til Svíþjóðar í hús-
stjórnarskóla. Þar var hún í
eitt ár en kom síðan heim
aftur til íslands. Þá var Gísli
Halldórsson ennfremur bú-
inn að opna heildverslun
með vélar og Margrét hóf
störf hjá fyrirtækinu. „Það
var mjög skemmtilegt því
starfið var fólgið í svo
mörgu; maður var gjaldkeri
og bókhaldari og fór jafnvel
að afgreiða á lagernum. Þá
voru líka allir svo kurteisir og
ég man eftir því að við þér-
uðum öll hvert annað á skrif-
stofunni. Fólk gerði meira að
segja gys hvert að öðru með
þéringum!"
Á þessum árum var Stef-
án úti í London að læra fag
samsvarandi stjórnmála-
fræði sem þá hét þjóðfélags-
fræði. Sambandið milli þeirra
Margrétar var með „sundur-
saman-fyrirkomulaginu“ en
þar kom að þau fóru saman
til London. Þau bjuggu í Ex-
eter fóru þangað hringtrúlof-
uð. Hún var í sex mánuði úti
og þau giftu sig þar árið
1949.
„í Exeter bjuggum við í
einu herbergi á heimili full-
orðinna hjóna og ákváðum
að eyða brúðkaupsnóttinni á
hóteli í Exmouth, bara tvö ein
úti af fyrir okkur, voða rómó.
Við vorum auðvitaö með
passana okkar tiltæka þegar
við komum á hótelið en þar
var lagt blátt bann við því að
við fengjum sameiginlegt hót-
elherbergi! Af því að ég var
Guðmundsdóttir og hann
Gunnlaugsson og algerlega
útilokað að við gætum verið
hjón! Þannig að við komum
sneypt heim í herbergiskytr-
una með síðustu lest um
kvöldið. Hugsaðu þér! Það er
ekki á Bretann logið," segir
Margrét hiæjandi.
Meðan Stefán sinnti nám-
inu sótti Margrét alls konar
námskeið og hafði [ alla
staði mjög gaman af dvöl
sinni þarna úti. Þar voru
nokkrir fleiri Islendingar sem
síðar urðu þjóðkunnir og má
meðal annarra nefna Bald-
vin Halldórsson leikara, Thor
Vilhjálmsson rithöfund og
Gunnar Eyjólfsson leikara.
Þau komu heim til íslands
í júlí 1949 og bjuggu fyrsta
hálfa árið hjá foreldrum Mar-
grétar í Reykjavík. Árið 1950
fluttu þau í Hafnarfjörð þegar
þau fengu verkamannaíbúð
en Stefán hafði skrifað sig á
biðlista áður en hann fór út í
námið.
„Stefán var kominn á bóla-
kaf í stjórnmálin alveg um
leið, hafði reyndar starfað
með ungum jafnaðarmönn-
um lengi vel. Hann var kjör-
inn í bæjarstjórn 1950 og
varð bæjarstjóri 1954, þá að-
eins 29 ára,“ segir Margrét.
Og þá tók við erfitt tímabil að
henni fannst.
Eftir að Stefán var orðinn
bæjarstjóri umgekkst Mar-
grét fjöldann allan af fólki í
tengslum við starf Stefáns.
Hún hélt margar veislur
heima hjá þeim og þar var
linnulítill gestagangur sem
oftar en ekki tengdist bæjar-
stjórastarfinu. Þetta fannst
henni mjög erfitt og má rekja
ástæður þess til barnæsku
hennar.
„Þegar ég var tveggja ára
veiktist mamma af berklum.
Þá var hún nýbúin að fæða
fimmta systkini mitt þannig
að við vorum sex krakkarnir.
Vegna veikinda hennar
sinntu ráðskonur öllu heima
og ég lokaðist einhvern veg-
inn inni í sjálfri mér, varð til
baka og feimin. Ég talaði
sem minnst við ókunnuga og
man eftir því að mamma
þurfti enn að segja mér að
heilsa fólki sem kom í heim-
sókn þegar ég var orðin
stálpuð. Samt var ég frek
heima. Sagði meira að segja
við kennslukonu í skólanum,
eftir að hún hafði sagt að
sennilega kynni ég ekki að
tala, aö ég kynni að tala
heima hjá mér! Síðar, þegar
ég átti að fara að vera mikið
innan um ókunnugt fólk í
tengslum við starf Stefáns,
fannst mér það mjög óþægi-
legt. En það átti eftir að
breytast.
Hér í Hafnarfirði var svo
mikil pólitík ríkjandi að ég
var hreinlega litin hornauga.
En láttu þetta ekki heyrast,"
segir Margrét hlæjandi,
„Hafnfiröingar hafa nefnilega
reynst mér svo Ijómandi vel,"
bætir hún við.
Varðstu þá krati með tím-
anum?
„Það er saga að segja frá
því. Þegar ég var um tvítugt
kynntist ég gangi mála innan
Sjálfstæðisflokksins en ég
hafði verið í Heimdalli á ár-
unum í Versló og pabbi
sagði, þegar viö Stefán trú-
lofuðum okkur, að hann
hefði sent mig sem sjálf-
stæðismann út í lífið. Það
yrði bara að ráðast hvernig
við ynnum úr því. En sem
sagt; þarna fór ég að hugsa
meira um pólitík, þessa
flokka og athafnir Sjálfstæð-
isflokks og Alþýðuflokks.
Þetta varð til þess að ég fór
að aðhyllast stefnu krat-
anna. Þannig er stjórn-
málaáhugi minn ekki allur frá
Stefáni kominn þótt vissu-
lega hafi hann haft sitt að
segja. Síðan kemur í Ijós að
ég er miklu meiri krati heldur
en hann,“ segir Margrét,
hlær dátt og segir síðan: „Er
þetta ekki makalaust!"
Margrót tók samt sem áð-
ur ekki virkan þátt í stjórn-
málastarfinu á þessum árum
því nú komu börnin í heim-
inn, hvert á fætur öðru,
nema Ásgeir auðvitað sem
kom nokkuð löngu seinna.
Snjólaug er fædd ’51, Gunn-
laugur '52, Guðmundur Árni
’55 og Ásgeir ’69. Finnur
Torfi er hins vegar fæddur
'47. Hann er alinn upp hjá
móður sinni, bjó m.a. á ísa-
firði en fór að sjást oftar á
heimili Margrétar og Stefáns
þegar hann gekk ! mennta-
skóla.
„Mér hefur alltaf þótt vænt
um Finn og við höfum alltaf
verið mjög góöir vinir. Fróði,
sonur hans, hefur átt í veik-
indum en hann greindist
með krabbamein fyrir rúm-
um fjórum árum. Þetta hefur
verið erfiður tími og Fróði
hefur gengist undir margar,
stórar aðgerðir. Hann hefur
hins vegar sýnt ótrúlegt þrek
og mikinn sálarþroska og nú
líður honum betur. Við bind-
um öll miklar vonir við að
hann sé nú að komast yfir
þetta," segir Margrét. Hún
lækkar mjög róminn meðan
hún talar um veikindi Fróða
og Ijóst er að hún tekur þau
mjög nærri sér. Ég beini um-
ræðunum að ööru og sting
upp á pólitík því ég veit að
þar er hún á heimavelli.
Stjórnmál eru Margréti
hugleikin. „Ég fer á fundi hjá
flokksfélaginu og er í kvenfé-
laginu en er ekki beinlínis
virk í starfinu. Áður fyrr sá
1 0 VIKAN 9. TBL. 1994