Vikan - 01.10.1994, Blaðsíða 33

byrjað að plægja jörðina og
sá fræjum.“
Fyrir 17 árum var stríð í
Eþíópíu og þegar Björn var á
svæðinu hitti hann fyrir
flóttamenn sem höfðu búið í
flóttamannabúðum í Sómal-
íu í 17 ár en voru komnir aft-
ur til ættjarðarinnar. „Þegar
einhver hefur búið í flótta-
mannabúðum í 17 ár er hann
vanur að fá sinn matar-
skammt," segir Björn. „Hann
fær kennslu, kannski ein-
hverja peninga og getur
unnið hjá þeim samtökum
sem eru með búðirnar. Með
þessu er fólk gert ósjálf-
bjarga. Eitt mesta vandamál-
ið var að flóttamennirnir
sögðust ekki vilja gera hitt
og þetta vegna þess að við
ættum að hjálpa þeim. Þeir
væru jú flóttamenn. Það
þurfti að koma þeim í skiln-
ing um að þeir væru ekki
lengur flóttamenn og væru
komnir aftur til landsins síns.
Við sögðumst ætla að hjálpa
þeim á meðan þeir væru að
yrkja jörðina og létum þá fá
verkfæri og fræ. Sumir hóp-
arnir neituðu jafnvel að taka
á móti fræjum og verkfær-
um.“ Þegar á leið fóru þó all-
ir að vinna og þegar Björn
fór var fólk farið að geta
bjargað sér sjálft.
BREYTT STAÐA
KONUNNAR
„Á keisaratímanum átti
konan í Eþíópíu að vera
hrein mey þegar hún giftist,
þegar marxistastjórnin var
við völd var allt í lagi að hún
væri það ekki en núna átti
hún að vera ófrísk," segir
Björn og bætir við að þetta
sé nú bara brandari. „Þetta
sýnir hvað viðhorfin hafa
breyst. En konur giftast
flestar á aldrinum 15 - 20
ára og þær eiga helst að
vera hreinar meyjar. Það
gerir það að verkum að ef
stelpa hefur verið svo
óheppin að eignast barn þá
stendur hún mjög illa í gift-
ingarmálunum. Það þarf
ekki endilega að vera barn
einhvers annars manns. Ég
man eftir stúlku sem byrjaði
að vera með strák þegar
hún var 17 ára og þegar
hún var tvítug eignuðust
þau barn. En fjölskylda
barnsföðurins sagði að
hann gæti ekki kvænst
þessari stúlku þar sem hún
ætti barn.
í Eþíópíu fyrirfinnast svo-
kallaðar „barstúlkur'* sem
sumar hverjar hafa misst
foreldra sína og verða ein-
hvern veginn að bjarga sér
og þá er oft eina leiðin að
vinna á bar. í gegnum starf-
ið eiga þær yfirleitt mögu-
leika á að fá húsnæði og
mat en til þess að fá pening
verða þær að selja sig enda
er ætlast til þess að þær fari
með kúnnunum heim óski
þeir þess. Þetta er ein al-
gengasta aðferð konunnar
til að afla tekna þegar hún á
ekki fjölskyldu og er lítið
menntuð. Ég hitti stelpu
sem vann á bar og átti barn
í lausaleik. Hún sagði mér
að fjölskyldan hefði sagst
ætla að sjá um barnið en að
hún yrði að vinna sér inn
peninga til að senda þeim.“
REYNT AÐ HEFTA
ÚTBREIÐSLU EYÐNI
Björn segir að í Eþíópíu
hafi mikið verið gert til að
reyna að hindra útbreiðslu
eyðni. „Á meðan óg var
þarna gerðist það að smokk-
um var dreift og séð um að
þeir væru alls staðar. Fólk
vissi um hættuna og ég held
að þetta hafi verið eins og
hér; sumir vilja nota smokk-
inn en aðrir ekki. Ég hitti
mann sem var um 35 ára og
þrír af vinum hans úr háskól-
anum höfðu látist úr eyðni.
Eins og hér á landi eru
auglýsingar notaðar til að
hvetja fólk til umhugsunar
um vágestinn og ég man eft-
ir því að á „eyðnideginum",
sem er rétt fyrir jól, var
auglýsingaherferð í gangi.
Þegar ég sá barstúlkurnar
hugsaði ég með mér að það
yrði eins og að spila rússn-
eska rúllettu að sofa hjá
einni slíkri. Ég veit ekki ná-
kvæman fjölda eyðnismit-
aðra en sjúkdómurinn er
ekki eins útbreiddur og í
Kenía en hann er þó að
breiðast út. Og eins og á
mörgum öðrum stöðum virð-
ist sjúkdómurinn breiðast
hraðast út á meðal mennta-
manna eða þeirra sem ferð-
ast mikið." □
■ „Það var grátlegt
að sjá börn sem voru
með einkenni van-
næringar, stóran
maga og mjóa hand-
leggi."
■ „Eitt versta vanda-
málið var að flótta-
mennirnir vildu ekki
gera hitt og þetta
vegna þess að þeir
sögðu að við settum
að hjálpa þeim."
■ Fjölskylda barns-
föðurs stúlkunnar
sagði að hann gseti
ekki kvænst henni
vegna þess að hún
ætti barn.
■ „Þeir sem urðu
verst úti voru þeir
sem höfðu tapað öll-
um sínum húsdýrum í
ættbálkastríðum."
9. TBl. 1994 VIKAN 33
HJÁLPARSTARF