Vikan - 01.10.1994, Blaðsíða 39

FYRIR MAKAVALI
Fulloröin, þroskuö mann-
eskja á að vera fær um að
þiggja góöar ráðleggingar,
en hafna slæmum með bros
á vör. En þegar sá, sem ráð-
in gefur, er óvart mamma þín
er hætt við að viðbrögðin
brenglist dálítið. Því að þótt
flestir eigi auðvelt með að
vera ósammála vinum, sam-
starfsfólki eða mökum án
þess að illa fari viljum við
helst alltaf vera sammála
pabba og mömmu.
Þrýstingur frá foreldrum
og umhverfi getur birst á
margan hátt og það getur
verið erfitt að vinna gegn
honum. En hver er raun-
veruleg ástæða þess að þú
hefur valið þér væntanlegan
lífsförunaut? Hún ætti alla-
vegana ekki að vera ein af
þessum fimm:
1. Hann fellur vel inn í
fjölskylduna. Mamma þín
kann að hafa rétt fyrir sér að
nokkru leyti þegar hún segir
alvarleg í bragði: „Lík börn
leika best, væna rnínl" Oft
getur svipaður bakgrunnur
(trúarlegur, félagslegur og
svo framvegis) styrkt sam-
bandið og minnkað Ifkur á
að upp úr slitni. En við löð-
umst líka oft að einhverjum
sem er ólíkur okkur sjálfum-
og oft eru ólíkindin mest á
yfirborðinu. Þó svo að þú
komir úr fjölskyldu þar sem
matarborðið minnir á fugla-
bjarg og hurðirnar rétt hanga
á hjörunum eftir systkinaerj-
ur liðinna ára þarf ekkert að
vera að því að velja hæglát-
an, fámálugan maka. Og
sterk þörf fyrir maka sem
„passar" inn í heildarmynd-
ina getur verið merki um
veika sjálfsmynd þína og
óeðlilega hræðslu við að
skera þig úr.
2. Þú getur notað hann
til að sanna sjálfstæði þitt.
Ástarsambönd verða mörg-
um konum aðferð til að festa
sjálfar sig í sessi sem full-
orðnar, sjálfstæðar mann-
eskjur sem taka eigin
ákvarðanir. Þannig getur val
á maka orðið vopn í ein-
hvers konar baráttu (oft
ímyndaðri) gegn fjölskyld-
unni. En það er ósanngjarnt
gagnvart öllum aðilum. „Al-
máttugur, ímyndaðu þér
svipinn á gamla settinu þeg-
ar ég segi þeim að Jói sé at-
vinnulaus og mamma hans
skúringakona. . .!“ í fyrsta
lagi geturðu verið að van-
meta foreldra þína stórlega
og í öðru lagi getur verið að
Jói hafi í reynd minnst lítið
við sig - nema sem tæki í
sjálfstæðisbaráttu þinni.
3. Hann getur „séð fyrir
þér“ svo foreldrunum líki.
Foreldrar, sem eru vel stæðir
og hafa getað búið vel að
börnum sínum, eiga oft erfitt
með að sætta sig við að þau
þurfi að basla eitthvað fyrstu
árin ef makinn er ekki í vel
launuðu starfi. Þetta er eðli-
leg umhyggja en getur orðið
að vandamáli því oft missa
þau sjónar á því hvað raun-
verulega skiptir þig máli í
sambandinu. Oft eru foreldr-
ar ómeðvitað að leita að
manni sem getur tekið við
ábyrgðinni á dótturinni af
þeim, líka fjárhagslega, og
fyllast skelfingu við tilhugs-
unina um fjárhagslegt óör-
yggi. Þá er það þitt að gera
þeim Ijóst að ást og tilfinn-
ingalegt öryggi skipti þig
meiru en eyðslufé og að láta
þau ekki beina þér í áttir
sem þú vilt ekki fara.
4. Hann getur uppfyllt
þarfir foreldra þinna. Þó að
fæstir foreldrar viðurkenni
það leynist oft með þeim sú
von að börn þeirra taki þeirra
þarfir með í reikninginn þeg-
ar maki er valinn. Þetta á
einkum við um roskna for-
eldra sem hafa ótrygga líf-
eyrisafkomu og gætu ómeð-
vitað þrýst á dótturina að
velja sér vel efnaðan mann,
sem gæti séð fyrir þeim í ell-
inni. Og suma foreldra, sem
ekki hafa eignast son,
dreymir innst inni um að
verða sér úti um einn slíkan
gegnum dótturina. Hér skipt-
ir mestu að yfirfæra ekki
smám saman þarfir foreldra
þinna sem þínar eigin.
5. Hann er fjölskyldu-
maður og vill eignast mörg
börn. Flestir foreldrar vilja
fyrir alla muni eignast barna-
börn og það sem fyrst svo
að þeir geti átt sem flest ár
með þeim. Foreldrar okkar
eru yfirleitt mun meðvitaðri
um eigin dauðleika en við
sjálf sem eigum lífið fram-
undan og finnst ekkert liggja
á. Kona, sem orðin er þrítug
og enn ógift, getur því orðið
fyrir gríðarlegum þrýstingi frá
fjölskyldu sinni, allt að því
marki að þau ýti henni út í
samband við einhvern sem
vill stofna fjölskyldu en á
kannski ekkert sameiginlegt
með henni. Svo er líka til í
dæminu að foreldrarnir
bregðist hinir verstu við ein-
hverjum sem er fullkominn
að flestu leyti nema því að
hann vill ekki barna dótturina
umsvifalaust. Það er líklega
af sömu ástæðu sem margir
foreldrar þrýsta á dætur sín-
ar að giftast fremur en að
vera í sambúð. Það skiptir
miklu að vera meðvituð um
þessa þörf foreldra þinna og
skilja hana. Gott gæti verð
að ræða þetta við þau og
hreinsa þannig loftið og úti-
loka falskar forsendur.
Það á við um allar ofan-
greindar ástæður að hættan
á makavali á röngum for-
sendum vegna þrýstings frá
foreldrum liggur í ómeðvit-
aðri sannfæringu okkar um
að pabbi og mamma viti allt.
Þannig var það þegar við
vorum börn og mörgum veit-
ist erfitt að hrista af sér
þessa sannfæringu. En ef
við getum ekki litið á foreldra
okkar sem breyskar, duttl-
ungafullar en sjálfstæðar
manneskjur getum við varla
búist við því af þeim að þau
virði okkar skoðanir og til-
finningar. Samband barns
og foreldris þarf að geta þró-
ast eðliiega, frá því að barn-
ið er algerlega háð velvilja,
handleiðslu og umhyggju
foreldrisins til þess að þau
komi fram við hvort annað á
jafnréttisgrundvelli. Fyrir
marga er þetta erfið þróun
því að í henni felst um leið
aðskilnaður við áhyggjulaus-
an heim bernskunnar en hún
er samt sem áður nauðsyn-
legur hluti af því að verða
fullorðnar, heilbrigðar mann-
eskjur. □
9. TBL. 1994 VIKAN 39
MAKAVAL