Vikan - 15.08.2000, Blaðsíða 31

að máli. Sök hans sannaðist
aldrei, en vegna þess að ekki var
hægt að sanna neitt af eða á, gat
Elísabet ekki gifst honum. Arum
saman var hann hennar nánasti
vinur og hún úthlutaði honum
herbergjum við hlið sinna í
Windsorkastala. Aðeins einu
sinni reiddist Elísabet Dudley
sínum harkalega og það var þeg-
ar hann giftist á laun frænku
hennar, Lettice Knollys. Þá hafði
Elísabet dregið jarlinn á asnaeyr-
unum árum saman og hann var
orðinn uppgefinn. Líkt og aðrir
aðalsmenn þessa tíma taldi hann
skyldu sína að eignast erfingja og
hjónabandið var eina leiðin til
þess.
Jarlinn al Essex, veislur
og fagur vefnaður
Þriðja og síðasta ástin í lífi El-
ísabetar var jarlinn af Essex, Ro-
bert Deveraux. Erroll Flynn leik-
ur Essex af mikilli list í myndinni,
Elísabet og Essex, en mótleik-
kona hans, Bette Davis, stelur þó
senunni gjörsamlega. Elísabet
var orðin rígfullorðin þegar
Essex kom til og hún virðist hafa
kolfallið fyrir honum. Hún leyfði
ástinni þó aldrei að ná þeim tök-
um á sér að hún léti nokkuð af
völdum sínum í hendur ást-
manna sinna og þótt ómögulegt
sé að fullyrða eitt eða neitt um
það hvort meydrottningin var
jómfrú verður að líta svo á að
þetta hafi verið bráðsnjall póli-
tískur leikur. Elísabet gerði sem
stjórnmálamaður út á ímynd
hreinleikans. Hún svaf alltaf ein,
að eigin sögn, og hún marglýsti
því yfir að hún væri gift Englandi
og gæti ekki tekið annan maka
fram yfir það. I huga þjóðar, sem
rambaði á barmi borgarastyrjald-
ar og átti í stöðugum trúar-
bragðadeilum, var þetta stjórn-
andi sem mátti treysta. Hún vissi
líka sem var að kaþólsku öflin í
Evrópu hefðu aldrei sætt sig við
að hún giftist mótmælanda og
mótmælendakirkjan í hennar
eigin landi hefði ekki þolað
kaþólskan kóng.
En tímar Elísabetar voru
áhugaverðir fyrir fleiri hluta sak-
ir en flókin stjórn- og ástamál.
Hún lifði í vellystingum prakt-
uglega og var yfirleitt á ferðalög-
sem
Nokkrar þeirra lcikkvcnna scm hafa
spreytt sig á hlutvcrki nicvdroftningarinnar.
um milli aðalsmanna sem tóku á
móti henni líkt og hæfði voldug-
um þjóðhöfðingja. Þess á milli
bjó hún í Windsorkastala eða í
Hampton Court höllinni sem
faðir hennar byggði og gerði
glæsilega úr garði. Hallir þess
tíma voru klæddar að innan með
glæsilegum góbelínveggtjöldum
og púðar og dúkar í stíl voru í
stólum og á borðum. Glæsilegir
kertastjakar voru notaðir til lýs-
inga og málverk héngu á veggj-
um. Smámyndir af Elísabetu
sjálfri voru vinsælar meðal aðals-
manna við hirð hennar og þótti
það sýna ást þeirra á drottningu
sinni að hafa mynd af henni
hangandi uppi á vegg. Stórir og
þungir útskornir stólar einkenna
þetta tímabil og sömuleiðis mik-
il borð með útskornum fótum.
Ótal smáhlutir nutu mikilla vin-
sælda á þessum tíma, til að
mynda var farið að búa til bráð-
falleg spil og borðleiki sem hirð-
fólkið skemmti sér við. Bréfa-
skriftir voru algengar og allir áttu
skrautlega og faliega kassa und-
ir ritföng.
Elísabet og hirð hennar
hreyktu sér af því að ólíkt
sauðsvörtum almúganum, sem
borðaði yfirleitt þrjár máltíðir á
dag, var aðeins matast tvisvar á
dag í höllinni. En það voru eng-
ar smámáltíðir sem þá voru fram
bornar og oft tók það um fjórar
klukkustundir að ljúka máltíð-
inni. Nokkrir af málsverðum El-
ísabetar voru skráðir á blað og
samkvæmt þeirri skráningu voru
fyrst bornar fram kanínur, steikt
nautakjöt, kindakjöt, kálfakjöt,
álft, gæs, geld-
hani, ávextir,
búðingur,
franskbrauð,
öl og vín.
Næstu réttir
voru yfirleitt
alls konar villi-
bráð, sú bráð
sem náðist á
þeim árstíma,
og með henni
varð að hafa
ávaxtatertur,
smjör og deig-
hjúpaða djúp-
steikta ávaxta-
eða kjötbita
sem kallaðir
voru fritters.
Að sjálfsögðu
var ekki til
þess ætlast að
drottningin
lyki ein öllum
þessum mat en
aðalskonurnar
þjónuðu henni til borðs og sæng-
ur máttu bíða þar til hún var
mett. Þegar þær höfðu lokið við
sinn skammt af veislumatnum
fékk svo þjónustufólkið að naga
leifarnar.
En fyrir þá sem langar að slá
upp ögn umfangsminni veislu í
stíl Elísabetar fyrstu má benda á
að Wellington nautalund (upp-
skriftina er að fá í mörgum mat-
reiðslubókum) var mjög vinsæll
réttur á borðum hennar. Að vísu
var nafnið ekki tilkomið þá. (Það
kom til á nítjándu öld, ekki bara
vegna þess að þetta var mikill
uppáhaldsréttur Wellington lá-
varðar, sem sigraði Napóleon við
Waterloo, heldur fyrst og fremst
vegna þess að útlit kjötsins, sem
er innbakað í deigi, þótti minna
á stígvélatá hershöfðingjans
mikla). Með steikinni er kjörið
að bera fram smjörsteiktar græn-
ar baunir með rauðlauk, hvítlauk
og kokkteiltómötum. Grænmet-
ið er saltað örlítið og ein msk. af
balsamic ediki sett út í. Máltíðina
má svo enda með rauðvíns- og
púrtvínssoðnum perum. Þá eru
perurnar afhýddar og kjarn-
hreinsaðar og síðan soðnar í
jafnri blöndu af púrtvíni, rauð-
víni og sykri. Einni klofinni
vanillustöng er
stungið með
í pottinn.
Suðutíminn
fer eftir því
hversu
þroskaðir
ávextirnir eru en
gæta verður að sér
svo þærsjóði ekkií
mauk. Að lokum
er rifnum Stilton
osti blandað sam-
an við 1 bolla af
mjólk og þeirri
blöndu ausið yfir
perurnar og inn í
kjarnhúsið.
Rcttir scin vcl hcfðu gctað
verið á horðuni Elísabctar:
Wcllington nautalund, snijör-
stcikt grænmcti og rauðvíns-
og púrtvínssoðnar pcrur.