Vikan - 29.08.2000, Page 15

FRIÐUR OG RÚ
Börn og fullorðnir hafa
misjafnar skoðanir á því hvað
felst í friði og ró.
Barnið þarf frið til við lær-
dóminn. Börn að 10-11 ára
aldri vilja helst læra nálægt
einhverjum fullorðnum þeg-
ar þau eru að læra heima. Ef
barnið lærir t.d. við eldhús-
borðið getur þú aðstoðað það
á meðan þú sýslar í eldhúsinu.
Yngri systkini mega hins veg-
ar ekki trufla barnið og út-
varpið má ekki vera hátt stillt
í nálægð við litla nemandann.
Einnig er gott og jákvætt að
eldri systkini nemandans
hjálpi honum við lærdóminn.
Námið ætti alltaf að hafa for-
gang þegar heim er komið úr
skólanum. Það ættu vinirnir
líka að vita og því er ekkert
athugavert við það að segja
þeim að koma síðar ef barn-
ið situr við lærdóminn.
Til að heimanámið skili ár-
angri þarf að koma góðri
reglu á það. Verkefni barns-
ins eru alveg jafn merkileg og
annarra á heimilinu og eiga
því ekki að sitja á hakanum.
Best er að taka frá fastan tíma
til að sinna heimanámi og
helst ætti að ljúka því fyrir
kvöldmat. Þessu þarf að huga
að frá upphafi skólagöngu því
erfiðara getur verið að skapa
fastar reglur og venjur er
lengra líður á námið.
ENDURTEKNING ER MIKIL-
UÆG
Einn tilgangur heimanáms-
ins er að endurtaka efni sem
þegar hefur verið farið yfir,
þ.e. þjálfa betur ákveðin at-
riði. Margföldunartaflan er
sígilt viðfangsefni og hana er
hægt að æfa með barninu
nánast hvar sem er. A með-
an barnið er að læra að lesa
þarf það að lesa bæði upphátt
fyrir einhvern og í hljóði á
hverjum degi.
Ef lestraráhuginn er tak-
markaður er ágætis tilbreyt-
ing að leyfa barninu að lesa
upphátt fyrirsagnir úr blöð-
um, auglýsingar og annað
slíkt. Þegar barnið hefur
þjálfast örlítið í lestrinum fer
því líka að þykja gaman að
lesa textann á sjónvarpsskján-
um.
Þótt endurtekningar geti
gert námið þurrt og leiðinlegt
festa þær námsefnið betur í
huga barnsins og kenna því
vissan aga sem mörg íslensk
börn virðist stundum skorta.
LÍKflMI 0G SÁL
Þótt námið og hin andlega
ræktun séu afar mikilvæg fyr-
ir litla nemendur er afar mik-
ilvægt að þeim líði vel í skól-
anum að öllu leyti. Hluti af
vellíðaninni felst í því að
koma saddur í skólann og
hafa með sér hollt nesti.
Manneldisráð setur
svokölluð manneldismark-
mið fyrir börn frá tveggja ára
aldri og fullorðna í þeim til-
gangi að stuðlal að æskilegri
þróun í mataræði þjóðarinn-
ar og efla heilbrigði. Foreldr-
ar geta auðveldlega haft þessi
markmið í huga þegar skóla-
nestið er útbúið. Ef farið er
eftir markmiðunum er t.d.
rétt að velja frekar gróft
brauð en fínt, nóg af ávöxt-
um og grænmeti og mjólk í
stað sykurbætts safa.
Æskilegt er að heildar-
neysla sé í samræmi við orku-
þörf til að tryggja eðlilega lík-
amsþyngd, vöxt og þroska
barna.
Hæfilegt er að samsetning
fæðunnar sé þannig að prótín
veiti að minnsta kosti 10%
heildarorku.
Hæfilegt er að fullorðnir fái
25-35% orkunnar úr fitu en
börn og unglingar um 30-
35%. Ekki er æskilegt að
meira en 15% orkunnar komi
úr harðri fitu.
Hæfilegt er að úr kolvetn-
um fáist um 50-60% af
orkunni, þar af ekki meira en
10% úr fínunnum sykri.
Æskilegt er að neysla fæðu-
trefja sé að minnsta kosti 25
g á dag, ef miðað er við að
manneskjan neyti 2500 hita-
eininga á dag.
Stefnt skal að sem fjöl-
breyttustu fæði úr öllum
fæðuflokkum í þeim hlutföll-
um orkuefna sem að framan
greinir. Fæðuflokkarnir eru:
kornmeti, grænmeti og ávext-
ir, mjólkurvörur, kjöt, fiskur
og egg.
FJÖLBREYTNINIFYRIRRÚMI
Hvert barn í grunnskóla
þarf nesti fyrir u.þ.b. 150
skóladaga. Því er mikilvægt
að nestið sé fjölbreytt og
freistandi. Oft má útbúa nest-
ið kvöldið áður og geyma það
í kæli eða frysti yfir nótt.
Brauð með osti má t.d. stinga
í frysti ef ekki á að borða það
fyrr en um miðjan næsta dag.
Frystingin kemur í veg fyrir
að osturinn sé orðinn linur og
slepjulegur þegar borða skal
brauðið.
Hér á eftir fara nokkrar
hugmyndir að nestispökkum
þar sem manneldismarkmið-
in eru í hávegum höfð, þ.e.
sykurneyslu stillt í hóf og
kornmatur og ávextir stór
hluti nestispakkans.
3) Upplagt er að byrja vikuna
á grófri samloku með
tómötum, osti, hálfri app-
elsínu og 1/4 lítra af létt-
mjólk sem kaupa má í
flestum grunnskólum.
U) Næsta dag má t.d. hafa
grófa samloku með létt-
hangikjöti, banana og
fernu af léttmjólk.
C) Um miðja vikuna mætti
t.d. hafa grófa samloku
með lifrarkæfu, nokkur
vínber og fernu af létt-
mjólk.
d) Þar á eftir væri upplagt að
hafa t.d. léttjógúrt með
trefjum, gróft rúnnstykki
með agúrkum og káli og
hreinan ávaxtasafa.
6) í vikulokin má stundum
gera sér glaðan dag. Þá
væri t.d. hægt að hafa með
sér grófa langloku með
eggjum og agúrkum,
hreinan ávaxtasafa og litla
muffinsköku í eftirrétt.
RANGHUGMYNDIR
Allt árið um kring dynja á
okkur auglýsingar um ýmiss
konar matvæli sem eiga sér-
staklega að höfða til barna og
vera upplögð í skólann, s.s.
skólajógúrt og skólaskyr.
Sykur- og fitumagn í þess-
um „skólamat“ er hins vegar
bara svipað og í öðrum vörum
og því villandi að telja fólki
trú um að þær henti betur í
skólann en hefðbundnar
mjólkurvörur.
Það er því ljóst að foreldr-
ar verða að leggja heilann í
bleyti áður en þeir útbúa nesti
barna sinna.
Vikan 15