Menntamál - 01.02.1970, Blaðsíða 22

framhaldsskólum. Skólaráðgjafar sinna einnig
ráðgjafarstörfum, svo sem námsmati, náms- og
starfsleiðsögn og persónulegri aðstoð, eftir því
sem samræmist sálfræðiþekkingu þeirra og mennt-
un. Þessir sérfræðingar, ásamt félagsráðgjöfum,
læknum og sérkennurum, beita allir (þótt tækni
sumra kunni að vera harla lítil) sérfræðilegri
starfstækni ráðgjafar, er þeir veita skjólstæðing-
um aðstoð. Hið ávirka og tæknilega stig ráðgjafar-
sambandsins ristir þó mjög misdjúpt í vitundar-
lífi skjólstæðinga. Af því leiðir ýmis vandkvæði
um verkaskiptingu og samstarf.
Freista skal að gefa stuttar skýringar á hand-
leiðslu og ráðgjafarhugtökunum eins og þau
virðast túlkuð í dag:
„Handleiðsla er stefnumið eða viðhorf' varð-
andi aðhæfingu menntunar í víðustu merkingu
að þörfum einstaklingsins, samræming alls náms
í kennslustofu og utan, þannig að nýtist sem
bezt nemandanum til persónulegs skilnings,
skerpi dómgreind hans og auki hæfi hans til að
taka „skynsamlegar“ ákvarðanir og velja milli
leiða.“ (Gilbert C. Wrenn). Síðasti hluti þessarar
lýsingar gæti eins átt við ráðgjafarstarf. Er það
raunar eðlilegt og sýnir, að kennsla og ráðgjöf
geta á vissum sviðum nálgast mjög. Wrenn legg-
ur mikla áherzlu á þátt skólastjóra og stjórnunar-
manna fræðslumála í framkvæmd handleiðslu og
uppeldisstarfa í skólum.
Vorið 1969 hélt Evrópuráðið ráðstefnu sérfræð-
inga um handleiðslu, almenna ráðgjöf og mennt-
un kennara og ráðgjafa með tilliti til uppeldis-
starfs skólans. Handleiðsla er í greinargerðum frá
ráðstefnunni á sínum stað svo skýrð: „Markmið
handleiðslu er að hjálpa nemanda til að lifa
lífinu sem vel uppfræddur og dugandi maður.
Þetta skal gera með því að efla hæfi hans til að
velja og hafna, ekki aðeins í skólanum, heldur
einnig síðar í lífinu sjálfu. Aðstoða skal nemanda
að velja nám og starf sem honum hentar."
Geðræn ferli og nám.
Framsýnir skólamenn benda nú sterklega á
nauðsyn þess að efla handleiðslu og uppeldisstarf
MENNTAMÁL
16
kennara, m. a. með því að bæta menntun þeirra
almennt í sálfræði. (Sjá annars staðar um liand-
leiðsluþátt kennara í kennslustarfi). Brautryðj-
endur í geðfræðum og félagssálfræði liöfðu, þeg-
ar kom fram um 1940, glögglega sýnt fram á
mikilvægi tilfinninga, geðlífs og skapgerðar í lííi
manna. Jafnvel þeir, sem ófúsastir voru að líta
á manninn í Ijósi nýrrar þekkingar, urðu að láta
nokkuð undan síga. Menn fer að gruna mikilvægi
geðrænna ferla (dynamic processes) í vitundarlífi
og alferli, einnig við nám.
Orðið ráðgjöf (counseling á enskri tungu) er í
ýmsum löndum og af mörgum starfsstéttum notað
til að lýsa aðstoð, sem sérfræðingar eða embættis-
rnenn veita skjólstæðingum, sem til þeirra leita
ráða. Má þar til nefna lögmenn, presta, kennara,
lækna o. s. frv. Almenn ráðgjöf, með nokkurri
sérhæfðri starfstækni, þróaðist þó einkum hjá
skólaráðgjöfum. Það var einkum innan skólanna
og í sálfræðistöðvum tengdum þeim, sem breyt-
ingin úr leiðsögn (guidance) til ráðgjafar (coun-
seling) átti sér stað. Skrefið yfir í sálfræðiráðgjöf
(psychological counseling) innan framhaldsskól-
anna var stigið smátt og smátt, eftir því sem sál-
fræðilegum sjónarmiðum óx fylgi. Seinni heims-
styrjöldin markaði tímamót að þessu leyti. Starfs-
ráðgjafar sáu, að vitneskja um starfsgreinar einar
saman var ónóg, hlutlægar upplýsingar um
hæfileika og skapgerð nemenda voru nauðsyn-
legar ásamt túlkun þessara „staðreynda.“ Aukin
sálfræðimenntun ráðgjafa leiddi til skýrari af-
mörkunar á hlutverki skólaráðgjafa.
Félagsráðgjöf mikilvæg.
Breyting á menntun og starfshlutverki félags-
ráðgjafa bæði í Bandaríkjunum og annars staðar
hefur átt verulegan þátt í þróun ráðgjafar-
hugtaksins, frá því að vera tilviljanakennd miðl-
un vitneskju, síðar að nokkru marki hlutlæg og
markviss almenn ráðgjöf og loks eiginlegt ávirkt
ráðgjafarsamband (dynamic process of counsel-
ing)-
Félagsráðgjöf var lengi framan af bundin ein-
hliða félagslegri hjálp við fátæka og bágstadda.