Menntamál - 01.02.1970, Blaðsíða 23

Lítil áherzla var lögð á að skilja orsakasamhengi
til báginda einstaklinga og fjölskyldna. Þetta
breyttist smátt og smátt og vinnubrögð félags-
ráðgjafa eru nú meir en áður mótuð af sálfræði-
legri þekkingtt og starfstækni. Þessi þróun ásamt
viðurkenningu lækna á nothæfi sálfræðilegrar
meðferðar fyrir taugaveiklaða og geðtruflaða,
leiddi til þess, að sálfræðileg ráðgjöf ruddi sér
æ meir til rúms eftir 1950 í framhaldsskólum og
ýmsum félagsstofnunum. A þetta einkum við um
Bandaríkin, þar sem greinin er viðurkennd sem
sérfræðisvið innan sálfræði og kennd sem slík
til doktorsgráðu í háskólum vestra.
Hvernig greinist sálfræðiráðgjöf (psychological
counseling) frá skólasálfræði og frá kliniskri sál-
lræði (clinical psychology). Játa verður, að þessi
aðgreining er oft harla óljós. Meginmunur á
þekkingu og starfsaðferðum er sjaldnast beinlínis
að rekja til náms í háskóla, heldur tengdur því,
hvar starfið er unnið og á hvaða aldri skjólstæð-
ingar eru. Skólasálfræðingar vinna mest að atluig-
un barna og aðstoða kennara þeirra og foreldra.
Sálfræðiráðgjafar vinna mest í framhaldsskólum,
en einnig í vaxandi rnæli í ýmsum stofnunum,
svo sem heilsuverndarstöðvum og öðrurn ráðgef-
andi stofnunum, einnig sjúkrahúsum. Kliniskir
sálfræðingar starfa einkum við sjúkrahús og geð-
verndarstofnanir, þar sem skjólstæðingar eru
flestir mjög sjúkir og líta á sig sem sjúklinga.
Þróunin í menntun og starfstækni jæssara sér-
fræðinga er hröð, færir þá að sumu leyti stöðugt
hvern nær öðrum, en þó fjær í sérhæfingu á viss-
um sviðum. Nokkuð ólík fræðileg sjónarmið og
kenningar um eðli persónuleika og mótun skap-
gerðar eru einnig atriði, sem hér skipta miklu
máli.
Skjólstæðingur virkur aðiii.
Kenningar Carl R. Rogers, existentialista og
þeirra sálfræðinga sem einkum kenna sig við
„humanisma", eru ntikilvægar, ef skilja á stöðu
ráðgjafarhugtaksins í dag á sviði kennslu, félags-
aðstoðar, starfs- og námsleiðsagnar, sálfræðiráð-
gjafar og læknisþjónustu. Þessir aðilar leggja
meiri áherzlu en áður á virka þátttöku skjól-
stæðings í ráðgjafarstarfinu og lækningunni. Þeir
treysta á vaxtarmátt og löngun skjólstæðinga til
heilbrigðis, og þeir viðurkenna gildisbundna og
tilfinningalega aðild ráðgjafans að ráðgjafarsam-
bandinu. Þetta síðast nefnda er beinlínis talið
hluti af starfstækni aðhverfrar ráðgjafar (Rog-
ers). Þetta greinir þá að nokkru leyti frá sál-
fræðingum, sem fylgja hefðbundinni aðferð sál-
könnuða (Freud). Áherzla þeirra á tilfinninga-
lífið merkir þó ekki, að þeir geri lítið úr hlut
greindar og skýrrar rökhugstmar. Þeir leggja og
flestir mikla áherzlu á vísindalegar rannsóknir
og eru kröfuharðir í aðlerðafræðum.
Þróunarferill ráðgjafarhugtaksins er ekki auð-
rakinn né hin misvirku stig ráðgjafarsambancls-
ins auðveld í túlkun, nema í löngu máli. Því
verður hér látið staðar numið að sinni.
Mikilvægi hugtaksins liggur einkum í nýtingu
nýfenginnar þekkingar um tilfinningar- og geðlíf.
Sú þekking er enn gloppótt, þrátt fyrir verulega
sigra í geðfræðum og félagssálfræði. Aukin ])ekk-
ing á öflum vitundar og hóplífs er líkleg til að
efla afrek mannsins við nám og störf og vonandi
einnig auka líkur hans til að lifa trúverðugu og
persónulegu lífi.
MENNTAMÁL
17