Menntamál - 01.02.1970, Blaðsíða 40

MÓÐURMÁJL
Höfundur Arsœll Sigurðsson.
Teikningar: Baltasar.
Útgef.: Riltisútgáfa námsbóka.
----------------------------------------------------------------J
Um langt áuabil lieíur verið
nokkuð einhliða kennsla í móður-
máli í skólum landsins. Áherzla
iiefur einkum verið lögð á réttrit-
un og málfræði.
Mörgum hefur þótt sem skól-
arnir hefðu þar ekki erindi sem
erfiði.
hetta liefur einkum stafað af
þeim handbókaskorti, sem kenn-
arar hafa átt við að stríða hér á
landi. Þeim bókum, sem notaðar
hafa verið, var aldrei ætlað að
leysa allan vanda, en tóku fyrir
þröngt svið af vandvirkni og ná-
kvæmni. Það er því ekki þeim að
kenna, þótt þær kunni að hafa ver-
ið misnotaðar um sinn, vegna
skorts á liandbókum við kennslu
annarra þátta móðurmálsins.
Ársæll Sigurðsson, fyrrv. skóla-
stjóri, iiefur unnið mikið að móð-
urmálskennslu á kennaraferli sín-
um og veit því, hvar skórinn
kreppir.
Hann hefur nú sent frá sér tvær
bækur í móðurmálskennslu sem
framhald Ritæfinga, sem komu út
fyrir nokkrum árum hjá sama for-
lagi.
Ritæfingar voru hugsaðar sem
byrjunaræfingar í skriflegri móð-
urmálskennslu. Þar er að finna
margar góðar æfingar, en ég hygg,
að þar mætti þó auka tíðni hinna
iéttu algengu orða, sem sett eru
fram í samþjöppuðum æfingum.
Þessar tvær bækur, sem nú liafa
komið á markaðinn, eru gefnar út
sem handrit. Slíkt er góðra gjalda
vert, og ættu kennarar að koma
þeim breytingum á framfæri, sem
þeir óska að gerðar séu á bókun-
um.
Að mínum dómi er hér uin
merkilega tilraun að ræða af hendi
höfundar. Hann reynir hér að sam-
eina marga þætti móðurmáls-
MENNTAMÁL
34
kennslunnar í eina lieild og bygg-
ir bækurnar þannig upp, að öll-
um sé gerð nokkur skil.
Höfundur heldur áfram á svip-
aðan hátt með uppbyggingu frá-
sagnar eins og í iyrstu bókinni.
Hann notar sögur sagðar í mynd-
um til þess að örva og lijálpa nem-
endunum til við að byggja upp frá-
iíögn. Uinnig erti verkefni, þar
sem nemendurnir eiga að semja
sögur án mynda, en eftir fyrirsögn.
— Þar eru þarfar ábendingar um
uppbyggingu slíkra frásagna, t.d.
á bls. 7 11. hefti.
Þá er einnig vakin atliygli á því,
hvernig segja má sömu liugsun á
margan hátt.
Þarna er einnig að finna æfingar
til þess að útrýma liinum þrálátu
þágufallsvillum.
Hinum almennu reglum réttrit-
unar eru gerð góð skil, bæði með
því að skrila orðin í samhengi, án
samhengis og fella þau inn í setn-
ingar. Ekki er ástæða til að lýsa
þessu nánar liér, en auðvelt er að
finna reglurnar í bókinni, því efn-
isyfirlit er greinilegt.
Hvað málfræðinni viðkemur, þá
er henni gerð skil á óvenjulega
skennntilegan hátt víða í bókun-
um. Nægir t.d. að nefna eintölu
og fleirtölu nafnorða á bls. 34, I.
hefti og stigbreytingu lýsingarorða
á bls. 62 og 63, II. hefti.
Þá má nefna rím, sem mætti vera
meira af, en er t.d. notað við að
finna sagnorð á bls. 78, I. hefti.
í bókunuin er kennt að semja
sendibréf, og margt fleira mætti
telja þeim til ágætis.
Á bls. 65 1 I. hefti er kennd at-
kvæðaskipting, og minnir það mig
á þá miklu þörf, sem er á því að
breyta reglum um atkvæðaskipt-
ingu í íslenzku máli — en það kem-
ur þessum bókum eða umsögn um
þær annars ekki við.
Gallar á þessari bók eru þeir, að
uppsetning er ekki aðgengileg. Þar
virðist ráða það sjónarmið að spara
pappír. Kaflaskil eru ekki íiógu að-
greind, og virðist sem skáletur eigi
að bæta úr þeim ágalla, sem fólg-
inn er í of mikilli samþjöppun efn-
isins.
Skáletur er nemendum 1 barna-
skóla hvimleitt og eykur því frern-
ur en minnkar þennan galla.
Þessar skáletursgreinar eru veiga-
miklar skýringar eða fyrirskipan-
ir og ættu því að skrifast með
stóru og áberandi letri.
Suins staðar bregzt Baltasar boga-
listin við teikningarnar, t.d. má
benda á myndina af drengnum á
bls. 28 í I. liefti.
Þá er prentun sumra myndanna
ekki neinu lík, og þar geta fag-
menn naumast hafa verið að verki.
Myndirnar á bls. 69, 73, 76 og 77
í fyrsta hefti bera þessu Ijósastan
vott.
Þá er það að mínu áliti galli að
taka það fram, að bókn sé ætluð
fyrir barnaskóla. Það útilokar oft,
að hún sé notuð af nemendum
annars skólastigs, þótt hún kynni
að vera allra hóka bezt við hæfi.
Magnús Magnússon.