Menntamál - 01.02.1970, Qupperneq 33

Hún verður ekki áhrifameiri né virkari en
menntakerfið sem skipulagseining gerir
kleift og valdamenn telja nauðsyn.
Sálfræðiþjónusta skólanna er helzti full-
trúi þeirra fræða, sem leitast við að skilja
manninn, eðlisgerð hans og atferli. í
þessum skilningi er sálfræðiþjónusta í
skólum einnig aðaltalsmaður nemenda
og kennara í stöðugri viðleitni þeirra að
sjá glýjulaust kjarna mannlegs veruleika
og endurtúlka hann með hverri nýrri kyn-
slóð. Þannig verður sálfræðileg þekking
helzta tæki skólans sem þjóðfélagsstofn-
unar til að stuðla að og berjast fyrir þró-
un menntastefnu og félagslegum fram-
förum.
13. Krafan í dag er mótun menntastefnu,
sem geri nemanda og kennara í mann-
eskjulegum samskiptum að kjarna og
viðfangi skólastarfsins. Undanfarið hefur
mest verið hugsað um skólamál sem kerfi
og námsefni á bókum, er síast skuli inn
í nemendur. Raunar er þess aðeins vænzt
um þá, sem geta ,,lært“. Nemandinn og
kennarinn hafa báðir gleymzt.
14. Helztu einkenni og aðalvandi íslenzkra
skólamála í dag er frumstæði og þróunar-
leysi stofnana menntamála. Þessu fylgir
vanræksla og handahóf á framkvæmd
skólamála. lnnra starfi skóla er lítið sinnt.
Léleg fagmenntun kennara, stjórnenda
skóla og stofnana er hér í senn afleiðing
og orsök.
Stofnanir og störf verða til á pappírnum.
Yfirlýsingar, orð, lagaákvæði, koma í stað
athafna. Þetta mætti nefna,,fiatlux“—að-
ferðina verði Ijós. Og sjá, allt er harla gott.
Forystumenn kennarasamtaka móta ekki
stefnu og gefa pólitískum aðilum og em-
bættismönnum aðstöðu til að reka ein-
hliða innihaldslitla hentistefnu.
Dæmi um „keisaraleg föt“ af þessu tagi
eru mýmörg. Nefna má Æfinga- og til-
raunaskóla Kennaraskólans og Kennslu-
stofnun Háskólans í uppeldisvísindum,
sem aldrei hefur fengið starfsaðstöðu.
Fræðslulögin frá 1946 eru merk yfirlýsing,
en aldrei verið framkvæmd. Stöðnun
Kennaraskóla íslands eftir heimstyrjöld
og skeytingarleysi um eflingu mennta-
málaráðuneytisins eru dæmi um þróunar-
leysi stofnana. Fræðsluskrifstofur hafa
aldrei hlotið viðurkenningu né verið skipu-
lagðar, nema í Reykjavík, sem hefur þó
alltaf átt í vök að verjast.
Mál er að töfrahyggju Ijúki, þar sem nafn-
giftir koma í stað verka. Draumurinn og
ævintýrið voru íslendingum nauðvörn í
umkomuleysi og björguðu sjálfsagt oft
frá vonleysi og uppgjöf. Öfughverfa er
þjóðrembingur og sjálfsblekkingar. Til-
finning fyrir tilgangsleysi og síðan kald-
hæðni fylgja oft í kjölfarið. Linka og sýnd-
armennska okkar í menntamálum, er eitt
hættulegasta tilræði síðari tíma við sam-
hengi íslenzkrar menningarviðleitni.
15. Foreldrar og kennarar eiga að sameinast
í baráttu fyrir þeirri stefnu, að skólinn
bjóði nemanda og kennara vinnuað-
stöðu, sem gerir kennslu og nám fram-
kvæmanlegt með mannúðlegum hætti
fyrir mjög ólíka nemendur. Hér er átt við
atriði eins og starfshæfi kennara, náms-
bækur, daglegan vinnutíma í skóla, lengd
skólaárs, bókasafn og lestrarsal, vinnu-
aðstöðu kennara, samstarf við foreldra
og þátt skólans í félags- og menningar-
lífi byggðarlags eða bæjarhverfis.
Skólamál eru ævinlega stjórnmál.
MENNTAMÁL
27