Menntamál - 01.10.1970, Blaðsíða 10

verkum, hugsa í framkvæmdum, eSa þá í
arði, öll eigum við það þó sameiginlegt, að
ORÐIÐ, þetta flugbeitta tákn og samgöngu-
tæki — hugsunar manna á jörð er túlkandinn,
tengillinn, er gerir mynd huga okkar öðrum
skiljanlega.
í RITNINGUNNI STENDUR:
,,í upphafi var orðið
og orðið var hjá Guði
og orðið var GUÐ.“
Er ORÐIÐ þar? Er orðið Guð?
Er það enn tákn máttarins?
ORÐIÐ, yddað, afvegaleitt, ofnotað, ei lengur í huga
tært, eimað, hugsað, heldur frá Guði íarið í hundskjafta:
FRÉTTASNÁPA, PÓLITÍKUSA.
Að viðbættum okkur kennurunum.
ORÐIÐ er orðið úrelt. Þanið, teygt
hefur það hundelt okkur og segir okkur
ei lengur það, sem við hugsum.
Það er MYNDIN, sem er tekin við
og var frá upphafi
Og þarf ei fjölyrða: hve löng væri saga manns á
á jörð, ef myndin gæfi ei upplýsingar um hana, annað
hvort með höggnum, skornum, mótuðum, ristum
myndum forsögulegra tímabila mannlífs hér, eða þá
uppgröfnum fundnum mannvistarleifum eftirskildum, eða
þá vísindalega tímasettum og greindum jarðlögum og
sjávardjúpa eða annarra hnatta náttúrufyrirbærum?
Athugum samt nánar samvinnu þessara
tveggja afla í öllu mannlegu lífi: ORÐS og
hins sýnilega tákns orðs: MYNDAR : LETURS.
Hversu hrikalegar svokallaðar „framfarir",
sem iðnbylting 19. og nú 20. aldar hafa leitt
yfir menn og málleysingja, lifandi og dauða
náttúru þessa hnattar og brátt annarra, —
„framfarir“, sem virðast stjórnlaust án vits
stefna öllu lífi á jörð í voða, eru þó þær vís-
inda- og tækniuppgötvanir, þær „framfarir“
EKKERT á móti því ef þær mættu ORÐINU
í afli máttarins, því lifandi ORÐI, er lysti niður
í huga mannanna að hugir þeirra samstörf-
uðu gegn aðsteðjandi vanda.
ORÐ! Þessi enn mesta uppgötvun manna á
jörð, ORÐ: Það mannvit í mótun, er myndaði
málið, og mynd þess táknið, ORÐ, HEYRN,
MINNI, það eru samt, enn ótvírætt, undir-
staðan í öllu uppeldi, sú ríkjandi hefð í fram-
kvæmd skólunar.
Og það er útilokað að tala um þróun mynd-
vits, án þess að viðurkenna, að ofnotkun
hljóðminnis hefur ásamt kröfunni um orð-
minni skert jafnvægið milli skilningarvita, milli
jafngildra, jafn nauðsynlegra, jafn mikilvægra
eðlisþátta í heildar-persónumótun allrar skóla-
æsku í dag, bæði innan okkar nú ríkjandi
menntunarkerfis, samkvæmt lögbundinni
námsskrá skyldufræðslu, og innan heilabúa
þeirra, er ábyrgir gjörast varðandi næstu út-
gáfu heildarlöggjafar ditto.
Og á ég þar ekki við, að
MYNDINA sem slíka vanti í uppeldi, í þjóð-
líf, í heildarframleiðslu þess, sem boðið er
fram í þessu neytendaþjóðfélagi, þessu of-
neyzluþjóðfélagi okkar, heldur
MYNDVITIÐ,
MYNDGILDIÐ,
MYNDÁBYRÐ.
Fjölmiðlar okkar eru vægast sagt lítt myndvandir.
Stjórnarvöld okkar myndblind á myndgildi lands og
listar? Yfirvöld menntamála myndvana I afstöðu til mynd-
vits? Hvað stoða slík stóryrði, jafnvel þó sönn væru?
Því að það er enginn vandi að tala um hlutina. Það er
jafnvel enginn vandi að framkvæma hlutina. En að
framkvæma þá á þann veg, að afleiðingar framkvæmd-
anna verði til góðs. Þar liggur vandinn. Engin manna-
verk standast tímann: 4. víddina, sem dregur sinn fiðlu-
boga og jafnar það liðna, að það sem gert er, geti þó
orðið þvi grasi áburður, sem yfir grafir grær:
Sé upprunaleikans gætt.
Og jafnvægis:
Einnig á þeim metaskálum, sem útdeila mennlun.
Þeim metaskálum, er ákvarða hvert sinn, hvað sé
menntun:
Menntun heilans hefur á þessari vísinda- og
tækniöld algjört setið í fyrirrúmi fyrir mennt
hjartans: tilfinninganna, innsæisins: Þess
NÆMIS á gildi, á sönn innri gildi þess jafn-
vægis, er hverjum heilvita manni er meðfætt
að skynja, að nauðsynlegt er í öllu uppeldi
sínýrra manna á sínýrri jörð: Það eina,
MENNTAMÁL
156