Menntamál - 01.10.1970, Síða 13

áfanga er ekki lokið, áður þanki staðnar við
annan möguleika á útfærzlu. Þetta er kross-
götufólk og vatnaskila, en vita hvorki veg, né
hitt hve „vötn eru fegin að falla í hæfilegum
halla“: Valfrelsið er þessum þörnum synda-
klafi.
Eru þau að reka niður stoðir undir sér of
erfiðan raunveruleika?
Eru þau að leita sátta við einmanaleikann?
Því aS það eru einnig þessi börn, sem eiga svo bágt
með að tala. Það er svo langt frá því að þau lifi ung
I orðum sínum, að þau deyja þar. Hugur þeirra er ei
orðahugur, heldur sýna og kennda. Þau skynja í skyndi-
leiftrum, sem grip orða góma ekki, þau ná ekki þanka
þeim í selfluttum orðum, hugsunin verður hálf eftir á
hrakhólum miðleiðis, eða þeim finnst í miðju kafi ei
taka því að gera öðrum skiljanlegt, hvað þau kannske
meintu? Og þá ekki fyrr en löngu seinna, að þau e.t.v.
detta oná að segja
þann einfalda sannleik í Ijóði, tón, mynd,
ef tími dokar, þá andartaksstund, sem nemur.
En einmitt i höndum þessara barna skapast stöku
sinnum listaverk, upphafin í nakinni einfeldni sinni: eins
konar æðri myndræn stærðfræði, útmæld á blaði í lit
og línu og fleti, og þessi opinberun er allt í senn:
FRIÐUR - UMBUN - AFLAUSN:
með sindur í sjáöldrum og táragljáa hafa þau setið í
þögn og hvorki vitað stund né stað og undan vingur-
gómum magnað galdur mynda yfir auðnir arkanna loks
án tregðu. Loks án efa?
Sé nokkuð nokkurntíma nýtt og ekki áður
reynt eða gjört á einhvern hátt, má e.t.v.
segja, að í huga þessara þarna gæti síðar
skapast áður óhugsuð hugsun og í höndum
þeirra list áður óséð: Ef heild næðist heim,
þá eru þetta vísindamennirnir, listsköpuðir,
sem nýta orku úr angistinni.
Á milli þessara tveggja
andstæðna:
FÉLAGSLYNDU, OPINSKÁU barnanna og
DULU, HUGSÆJU barnanna, mætti e.t.v.
segja að lægju leiðir allra hinna:
Vegur eða vegaleysa allra hinna, hið mikla haf eða
hafleysa allra hinna, þessarar mannlífsmergðar í sínu
missjóa streymi á grynningum eða dýpi í óendanleikan-
um, eða á fremur að miða myndvitstúlkanir við músík:
SÖNG, þar sem allir syngja í einu og hver með slnu
lagi, þann óð, hvar hver rödd spinnst sem línuvaf á
aðra, þversker tón eða samhljómar af algjörri hending,
og möguleikar tóntengslanna og tónandstæðnanna til
misræmis eða samræmis, mishljómunar eða samhljóm-
unar eru algjört óendanlegir, jafnvel að slepptum takti,
hraða, tíma. Líklega væri þó íslendingi auðskildara
umræðuefnið, ef myndvit, myndmáti, myndstlll, þessi
,,list“ þarna væri borin saman við list orðsins; víravirki
bragarhátta og kenninga, þá íþrótt, sem er landlæg og
tungumálinu samrunnin, eða innrímstilbrigði og sér-
hljóðasöng hins ,,órímaða“ Ijóðs ATÓMS, eða þá bara
orðalýsingar I mæltu máli: hver og einn skilur á stund-
inni, hvað við er átt, ef einhver er sagður vera mállaus,
málhaltur, málgefinn, málstirður, ef sagt er, að einhver
stami, reki í vörður, sé orolaus, orðfár, orðhagur, eða
þá orðhákur, orðljótur, jafnvel orðheldinn, sannorður,
gagnorður, stuttorður, stórorður, talað er um táknmál,
dulmál, launmál o.s.frv., tungumál okkar, íslenzkan, á
orðgnótt slíkra hugtaka þar eitt orð snöggnær þanka
heim; hugtök um málnotkun manna, sem finna má
sína hliðstæðu að i MYNDLIST almennt, en í BARNA-
TEIKNUN sérstaklega glöggt, eftir þvl hvar niður er
borið: hliðstæðan myndrænan, eðlislægan og ómeðvit-
aðan bakþanka höfundar eða máta á túlkun hugsunar í
mynd: teikni.
Meðalvegurinn, hófið, er sumum eðlislægt í myndlist
sem öðru. Það er t.d. nokkuð langur vegur milli mál-
leysis og málæðis, eða frá algjört niðurskornu formi og
lit í mynd til mestu, næstum óleyfilegra ofláta, um-
sláttar; hraðboða um ekkert?
MENNTAMÁL
159