Bjarmi - 01.02.1997, Blaðsíða 24

Benedikt Arnkelsson
Sjaldgæft er að menn játi syndir sínar opinberlega. Þó
kemur það íyrir, t.d. í vakningum. Þá ganga menn fram,
viðurkenna syndir sínar í heyranda hljóði og biðjast
íyrirgefningar. Segja má að þeir séu að skrifta. Skriftir
eru þó að jafnaði leynilegar. Maður játar syndir sínar í áheym
annars sem hann ber traust til. Sá sem hlustar á hann er
leikmaður eða prestur. Presturinn er stundum kallaður
skriftafaðir. Þegar syndirnar hafa verið játaðar lýsir sá er
hlustar yfir því að syndirnar séu fyrirgefnar. Hann veitir
aflausn.
Skriftirnar eiga rætur
Biblíunni. Benda má á
að Jesús sagði við
lærisveinana:
„Ef þér fyrir-
gefið einhverj-
um syndirnar
eru þær fyrir-
gefnar" (Jóh. 20,23).
Jesús sendi 70 lærisveina
til starfa og sagði þá: „Sá sem á yður
hlýðir hlýðir á mig“ (Lúk. 10,16). Hann sagði við lærisveinana
eftir upprisuna að boða ætti iðrun til fyrirgefningar syndanna
(Lúk. 24,46-47). Kristnir menn hafa því umboð Jesú til að
boða þeim, er játa syndir sínar af hreinskilni, fyrirgefningu og
sátt við Guð.
Fólk skriftaði opinberlega í söfnuðunum til foma en seinna
tíðkuðust skriftir í einrúmi. Kaþólska kirkjan setti reglur um
hversu oft ætti að skrifta og hvaða syndir skyldi þá játa.
Síðar var tekið að bæta við játninguna og aflausnina svo-
kölluðum yfirbótarverkum sem mönnum var skylt að vinna.
Algeng yfirbótarverk voru bænir, föstur, ölmusugjafir og
pílagrímsferðir.
Menn gátu dregið úr yfirbótarverkum eða losnað undan
þeim með þvi að kaupa sér aflát en þau vom fengin úr góð-
verkasjóði sem rekja mátti til dýrlinganna og kirkjan réð yflr.
Þannig hófst aflátssalan. Hún færði kirkjunni ógrynni fjár.
Leó X. páfi lét selja aflát í stómm stíl til þess að afla peninga
til að byggja Péturskirkjuna í Róm.
Einn aflátssalinn hét Jóhann Tetzel. Hann fór að stunda
viðskipti í grennd við Wittenberg í Þýskalandi þar sem
Marteinn Lúther var prestur þegar hann var í kaþólsku kirkj-
unni. Sóknarbörn Lúthers versluðu við
hann og þegar Lúther vildi
finna að við þau drógu
þau upp aflátsbréf
Hvaö eru
skriftir?
sm
og skelltu
skollaeyrum við
öllum áminning-
um.
;•••
!•;%
*:•!
*;•;«
•;•;•
;•;•;;;;*
'•;;•;•;•;•;•*
•*•*••••
•!•#••*«
• m9 m 4
* mw m
mmmm t
t ^m mm m
•»•*•*•'
Þá var Lúther nóg
boðið og hann ritaði
hinar frægu 95 greinar um
yfirbótina og festi á hurð hallarkirkjunn-
ar í Wittenberg. Er venjulega talið að þetta hafi verið upphaf
siðbótarinnar.
Róttæk breyting varð í mörgum málum kirkjunnar í
siðbótinni eins og kunnugt er, m.a. varðandi skriftir. Lúther
lagði áherslu á að skriftir væm tvennt, að játa syndir sínar og
síðan taka á móti aflausninni, trúa því að Guð fyrirgæfi
syndimar sakir Jesú Krists.
Lútherska kirkjan hætti ekki við skriftimar en í Ágsborgar-
játningunni segir að „halda skuli leynilegri aflausn í söfnuð-
unum þó að upptalning allra synda sé ekki nauðsynleg i
skriftunum. Þvi að það er ókleift samkvæmt orðum sálmsins:
„Hver verður var við yfirsjónimar?" (Dav. sálm. 19.13).“ Með
þessari rökfærslu var ekki verið að hvetja til hirðuleysis.
Menn litu svo á um daga Lúthers að fyrirgefningin í skrift-
unum væri ógild ef einhveijar tilteknar syndir hefðu gleymst.
Því er verið að uppörva menn að þeir trúi náð Guðs þó að
þeim hafi yfirsést eitthvað þegar þeir skriftuðu.
Biblían skipar ekki svo fyrir að játa beri syndirnar fyrir
mönnum svo að Guð íyrirgefi þær. Guð fyrirgefur án milli-
göngumanns, sakir Jesú Krists.
En það er gömul reynsla og ný að skriftir geta orðið
mönnum til hjálpar. Syndarinn getur áttað sig betur á sjálfum
sér og stöðu sinni ef hann ræðir við trúnaðarmann. Og
stundum á syndarinn erfitt með að trúa íyrirgefningunni. Þá
getur verið gott að leita til einhvers sem viðkomandi treystir,
létta á sér við hann og hlýða á íyrirheitið: „Ef vér játum syndir
vorar þá er hann trúr og réttlátur svo að hann íyrirgefur oss
syndimar og hreinsar oss af öllu ranglæti" (1. Jóh. 1,9).
Heimildir:
• Magnús Jónsson: Saga kristinnar kirkju, Reykjavík.
• Kirkjan játar, Salt hf, Reykjavík.
• Etisk oppslagsbok, Lunde Forlag, Osló.
> w m m » ^ m m *
m99 ' .•«•#