Heima er bezt - 01.08.1978, Blaðsíða 10

Stefán og Kristensa, Vöglum.
starfsár. Þar voru einnig fyrir faðir þeirra og stjúpa og
fleira skyldulið frá Bakkaseli.
Ekki festi Stefán rætur þama. Eftir fjögurra ára vinnu
við landbúnað og sjósókn hvarf hann norður til Akureyrar
og stofnaði þar heimili 1899, fyrir sig og vandafólk, sem
kom með honum að vestan: fóstru sína, Kristbjörgu;
Margrétu fóstursystur, föður sinn, sem þá var orðinn
ekkjumaður, og tvö hálfsystkin.
Næstu tvö árin kenndi Stefán stærðfræði við Kvenna-
skólann á Akureyri, en hafði jafnframt ýmis önnur störf
með höndum. Síðar mældi hann út bæjarland Akureyrar
og gerði kort af því 1904.
Árið 1901 breytti Stefán enn til, fór til Danmerkur og
dvaldist þar mikið til næstu fjögur ár við nám í landbún-
aðarfræðum og skógrækt. Hann var fyrsti íslendingurinn,
sem lagði síðarnefndu greinina fyrir sig og gerði að ævi-
starfi.
Nokkrir stórhuga hugsjóna- og umbótamenn voru um
þessar mundir að hefja sókn til landverndar ogskógrækt-
ar, meðal þeirra Sigurður Sigurðsson frá Draflastöðum —
síðar búnaðarmálastjóri — og Páll Briem amtmaður.
Leiðir þeirra og Stefáns lágu saman á Akureyri, og munu
þeir hafa haft áhrif á námsval hans.
Á Alþingi 1903 var samþykkt frumvarp til laga um
kaup skóglendis til friðunar og skógræktar, og voru þá
258 Heima er bezt
skógamir á Hallormsstað og á Vöglum og Hálsi í
Fnjóskadal hafðir í huga. Jafnframt veitti Alþingi þrjá
námsstyrki árlega — 300 krónur hvem — til skógræktar-
náms. Hannes Hafstein tók forystuna í þessum málum,
fékk hækkuð fjárframlög til þeirra og litlu síðar samþykkt
og staðfest lög um skógrækt og varnir gegn uppblæstri
lands. Allt frá árinu 1898 hafði Alþingi veitt nokkurt fé
árlega til könnunar skógarleifa í landinu og til tilrauna við
skógrækt. — Það var danskur áhugamaður, Ryder
kapteinn, sem fór með stjóm þessara mála fyrstu árin
fram til setningar skógræktarlaga, ásamt Prytz prófessor í
skógfræði við landbúnaðarháskólann danska. Á þeirra
vegum ferðaðist danskur skógfræðingur, Flensborg að
nafni, á hverju sumri um landið, samdi skýrslur um skóga
og kom upp gróðurreitum, meðal annars á Grund í Eyja-
firði og í Hálsskógi í Fnjóskadal — á Kumblafleti. Þrjú
sumur var Stefán Kristjánsson í för með Flensborg um
landið og tók þátt í störfum hans, en vorið 1905 varð hann
fyrsti skógarvörður á íslandi — á Hallormsstað. Þar var
Stefán í fjögur ár, tvö hin fyrri einn síns liðs samtímis fyrri
ábúendum jarðarinnar, en vorið 1907 stofnaði hann þar
eigið heimili og hóf búrekstur. Unnusta hans, dansk-
menntuð kona, kom og brúðkaup fór fram 29. júlí. —
Hann kallaði einnig til sín fóstru sína, fóstursystur og
föður og réði sér vinnuhjú. Mun hann hafa hugsað gott til
framtíðar á þessum stað. Það urðu honum því nokkur
vonbrigði, er hann varð að víkja þaðan vorið 1909 fyrir
Guttormi Pálssyni, sem þá var kominn heim frá skóg-
ræktarnámi og kaus sér af eðlilegum ástæðum starfssvið á
heimaslóðum.
Stefán og kona hans hurfu þá til Danmerkur á ný. Faðir
hans var þá dáinn, og annað vandafólk leitaði um sinn á
nýjar leiðir.
Vorið 1910 var Stefán skipaður skógarvörður á Vögl-
um, og þeirri stöðu gegndi hann samfellt í átján ár, uns
hann lést í maí 1928, fimmtíu og sjö ára að aldri.
Árin þau voru viðburðarík, bæði fyrir þjóðina i heild og
einstaklinga. Annaríkur maður í lítt mótuðu starfi, bóndi,
og forsjármaður sveitar sinnar í ýmsum greinum, hlaut að
þurfa við mörgu að bregðast. Það fékk Stefán Kristjáns-
son að reyna, og þá komu atgjörfi hans og mannkostir æ
betur og betur í Ijós.
Heimilið á Vöglum
Þegar Stefán kom að Vöglum var þar nokkuð gamall bær,
lítil íbúð í framhúsi úr timbri, en torfbyggingar að baki. Á
næstu árum reif hann hluta þeirra húsa og byggði dálítið
steinhús, sem bætti mjög úr brýnni þörf og féll haganlega
við þær eldri byggingar, er eftir stóðu. Mun það vera elsta
steypta íbúðarhúsnæðið í Fnjóskadal. — Eins og áður er
getið var kona Stefáns danskmenntuð. Hún hét Kristensa
Benedikta Stefánsdóttir Daníelssonar „borgara“ á Grund
í Grundarfirði og konu hans Jakobínu Árnadóttur Thor-
steinssens sýslumanns á Krossnesi í Eyrarsveit. Meðal
systkina hennar var Jón Stefánsson rithöfundur og kenn-