Heima er bezt - 01.07.1985, Blaðsíða 27

EyjAPAKKA-
sJÖKULL SNÆFELL
/
Oddur Sigurðsson jarðfræðingur skrifar
KVERKFJÓLL
BARÐARJ3UN&A
PYNGJUEJÓLL
SUÐUR-
DALUR
VIPIVELLIfi?
YTRI ■
NO^ÐUR-
VAL bjÓF&sTAe’Uf? _ //'°/'
/ ^ ■ BÍ \ / rí o_ír-i t \r
þradaháls . T- - E>A/i"4f5ö1'
, G//s5ryot/i
r-/o/mavaiti -■ -
Garðavatn
HRAFM-
KHLS-
PALUR
’Ve&AR^UR
SKR’/PUKLAUÖTUR
eg 1 ls - /A- - •ðeyjfjsfjorður-- Kleskatmsteðifr= ,,.-C ?

JHIHIF 1 FLJÓTS^DALUR ^
.SNÆFELL % 'CBÍeiðclalSVÍ'k
Berið þessa mynd saman við litmyndina í næstu opnu.

á undan. Þó hlýtur alltaf að hafa verið
jökulgormur í ánni því Jökulsá hefur hún
heitiðfráöndverðu.
Bæir sem enn eru í byggð í Fljótsdal
að austanverðu heita: Vallholt yst, þá
Hrafnkelsstaðir, Víðivellir ytri I og II (sjá
mynd). Klúka, Víðivellir fremri, Víðivalla-
gerði og Sturluflöt innst. Á Víðivelli ytri féll
mikll skriða 26. október 1979 í úrhellis
rigningu og hjó stórt skarð í Víðivalla-
skóg, tók þar af mikil tún, fór í gegnum
súrheysgryfju, tók með sér vélar, drap
um 40 fjár og stíflaði loks Kvísl úr Keldá
við Kvíslarbrú.
Annars eru hlíðar Fljótsdals mjög
skriðurunnar, einkum Múli í Suðurdal.
Þar er hlíðin öll í örum, sérstaklega eftir
skriðuföll haustið 1941 þegar heimilis-
Ifólkið á Arnaldsstöðum komst nauðug-
lega af á flótta, meðan skriður hlupu yfir
slóð þeirra í bak og fyrir. Sama kvöld og
skriðan féll á Víðivelli 1979 hljóp önnur
skriða skammt fyrir utan Glúmsstaði I í
Norðurdal og skemmdi þar veginn. I
Fljótsdælasögu segir frá skriðuföllum og
manntjóniáþeimbæ.
Múli skiptir Fljotsdal í Suður- og
Norðurdal. Bæirnir Múla-megin í dölun-
um eru kallaðir Múlabyggð eða bara
Múli. Nú eru einungis Arnaldsstaðir eftir
í byggð í Suðurdal, en I Norðurdal eru
Langhús, Glúmsstaðir I og II og Glúms-
staðasel. Glúmsstaðabændur hafa verið
voldugir á öldum áður og eru ýmsar þjóð-
sögur og heimildir til vitnis um það. Auk
þess heitir Glúmsstaðadalur annar
tveggja dala sem gengur upp af
Fljótsdalur er við innanvert Lagarfljót, 5 km breið-
ur dalur og 20 km langur, að Múla sem skiptir hon-
um í Suður- og Norðurdal.
Fljótsdælir búa við eitthvert sælasta veður á
landinu, enda er dalbotninn í aðeins 20 m hæð
yfir sjó, þótt 70 km séu til strandar við Héraðs-
flóa.
Dalurinn er girtur 1000 m háum fjöllum að suð-
austan (Hraungarði) og tæplega 700 m hárri heiði
(Fella- og Fljótsdalsheiði) að norð-vestan.
Hrafnkelsdal í Jökuldalshreppi, og hinn
Þuriðarstaðadalur, og eru þeir til vitnis
um hve víða bæir í Fljótsdal áttu haga-
gönguogönnurítök.
Að norðanverðu í Fljötsdal heita
bæir frá Hrafnsgerðisá á sveitarmörk-
um: Droplaugarstaðir, Arnheiðarstaðir,
Geitagerði, Hús, Brekkugerði, Brekka,
Hjarðarból, Melar, Bessastaðagerði,
Eyrarland, Bessastaðir, Skriðuklaustur,
Valþjófsstaður, Hóll, Þuríðarstaðir, Egils-
staðir og Kleif, sem er nýfarinn í eyði.
Arnheiðarstaðir og Bessastaðir eru
sögustaðir úr Fljótsdælasögu. Á Brekku
var á síðustu öld og langt fram á þessa
læknissetur og þar oft kallaður spítali.
Á Skriðu var stofnað klaustur 1493,
hið yngsta á landinu. Hét það síðan
Skriðuklaustur og heitir svo enn. Þar bjó
Hans Wíum sýslumaður, sá er hafði
Sunnevu í haldi, þar til hún hvarf á dular-
fullan hátt. Þess vegna gældu menn við
þá hugmynd, að það væru bein hennar
sem fundust fyrir 4 árum í Bessastaða-
árgilinu (réttutan myndarhægra megin).
Á Skriðu byggði Gunnar Gunnars-
son skáld veglegt steinhús 1939. Það
er talsvert frábrugðið öðrum þeim húsum
sem gefur að líta í sveitinni og þótt víðar
væri leitað hérlendis, skreytt með steina-
hleðslu að utan. Árið 1947 gaf Gunnar
ríkinu jörðina með húsum, og var þar
stofnuð tilraunastöð landbúnaðarins árið
eftir. Skammt frá bænum er gamall graf-
reitur, þar sem er meðal annarra leiði
Jóns hraks, sem snýr ,,út og suður" og á
því er legsteinn Jóns, þó ekki nema nokk-
urra áratuga gamall. Þar skammt frá er
leiði Hans Wíums sýslumanns.
Heima er hezi 251