Heima er bezt - 01.07.1985, Blaðsíða 54

Steindór Steindórsson
frá Hlöðum
Bókahillan
Hermann Pálsson:
Áhrif hugsvinns-
mála á aðrar
fornbókmenntir.
Rvík 1985.
Menningarsjóður.
Hermann Pálsson lætur ekki
deigan síga í rannsóknum sín-
um og ritum um fornbók-
menntir vorar og tengsl þeirra
bæði innbyrðis og við erlend rit
þeim samtíða eða eldri. Hér
tekur hann fyrir kvæðið Hug-
svinnsmál, sem í raun réttri er
íslensk þýðing á frægu latn-
esku kvæði, sem mjög var not-
að í skólum miðalda, bæði til að
kenna ungmennum latínu og
ýmis siðalögmál um leið, rétt
eins og þegar börnum hér á
landi var kennt að stafa á Nýja
testamentið. í þessu riti Her-
manns er bæði hin íslenska
þýðing og latnesti textinn. Og
síðan tekur hann dæmi úr
mörgum fornum ritum, þar sem
samhljóða spakmæli og siða-
lærdómur kemur fram. Allt er
þetta efni þannig fram sett, að
auðskilið er hverjum læsum
manni. En hvað sem segja má
um áhrif þessa ágæta kvæðis á
önnur rit og skoðun manna, þá
er gaman að fá þetta allt á
prenti á einum stað, ekki síst
þar sem flestum munu Hug-
svinnsmál hafa verið lítt kunn-
ug öðrum en fræðimönnum.
Þess skal getið að rit þetta er
hið 43. í ritröðinni Studia is-
landica.
Islenskar
smásögur VI.
Þýðingar. Rvík 1985.
Bókaklúbbur AB.
Með þessu bindi lýkur smá-
sagnasafni því er Kristján
Karlsson hefir valið og Al-
menna bókafélagið gefur út.
Lýkur því með eftirmála
Kristjáns, stuttum en greina-
góðum eins og formálar hans
hafa allir verið. Eru þeir vissu-
lega mikil bókarbót til skilnings
og fróðleiks um smásöguna
sem bókmenntagrein.
í þessu bindi eru sögur eftir
höfunda þessarar aldar, hinn
elsti fæddur 1898 en hinn
yngsti 1932. Eru þeir af mörg-
um þjóðum og allir viðurkennd-
ir öndvegishöfundar í heims-
bókmenntunum. Sögurnar í
bindinu eru eftir 29 höfunda og
nær jafnmargir eru þýðendurn-
ir, og hefir þá safnið alls flutt
sögur eftir 73 erlenda höfunda,
og hlýtur það að gefa lesandan-
um nokkra yfirsýn í menntir
annarra þjóða. Til útgáfunnar
er vandað að öllu leyti, og mætti
hún vel verða til að kenna ís-
lendingum að meta smásöguna
sem bókmenntaform. Ekki fæ
ég varist því, að mér þykir all-
mjög gæta ömurleika í sögum
þessa bindis, meira en fyrr, og
mér verður að spyrja, er þetta
undirtónn aldarinnar og er
gamansemi og glettni úr sög-
unni? Ef til vill er þetta einungis
ímyndun mín en þó —. Aftast
í bindinu er stutt yfirlit um
höfundana og þýðendatal allra
bindanna.
Sigíús Sigfússon:
íslenskar þjóð-
sögur og sagnir. V.
Rvík 1984.
Þjóðsaga.
Þegar Óskar Halldórsson mag-
ister féll frá óttuðust ýmsir að
torvelt yrði að finna mann, sem
gæti haldið áfram útgáfunni af
Þjóðsögum Sigfúsar með
jafnmikilli prýði. En þetta V.
bindi sýnir að sá ótti hefir verið
ástæðulaus. Grímur Helgason
bókavörður heldur áfram verki
Óskars með sömu ágætum og
hann hafði unnið að fyrstu
bindunum fjórum og enginn
þarf að óttast um framhaldið í
höndum Gríms. í þessu bindi er
áttundi flokkur sagnasafns Sig-
fúsar er hann kallar Kyngi-
sögur. Kennir þar margra grasa
og raunar margra ólíkra. For-
málar Sigfúsar eru hér sem
áður hinir athyglisverðustu og
kynna lesendanum bæði við-
horf hans sjálfs og alls almenn-
ings til hverskonar galdra-
bragða, kyngi og ákvæða. En
þetta bindi er raunar hreinni
þjóðsögur en mörg önnur, því
að nær allt eru þetta sagnir lið-
inna tíma, og því einn spegil-
flötur af andlegu lífi tíma, sem
ómengaðir eru af nútímanum,
vísindum hans, trú eða trúleysi.
En hinsvegar þykir mér hin
bindin mörg skemmtilegri af-
lestrar. En allir unnendur þjóð-
sagna og íslenskrar þjóðmenn-
ingar fagna bindinu og bíða
framhaldsins með eftirvænt-
ingu.
Charles Francis Potter:
Árin þöglu
í ævi Jesú.
Rvík 1984. Þjóðsaga.
Undanfarin ár höfum vér við og
við heyrt fréttir af merkilegum
handritum, sem fundist hafa í
nágrenni við Dauðahafið, og
margir hafa talið, að vörpuðu
nýju ljósi á ævi Jesú Krists og
upphaf kristinnar trúar. Samt
hefir verið hljóðara um þau en
vænta mætti svo mjög sem þau
snerta uppruna kristinnar trúar
og um leið lífsskoðun allra krist-
inna manna. Bók þessi er eftir
amerískan höfund og leitast
hann þar við að gera grein fyrir
meginefni handritanna eftir því
sem unnt er í stuttu máli. Eng-
inn vafi hvílir á því, að handritin
eru úr bókasafni trúflokks þess,
sem Essenar hétu og bjuggu
við Dauðahafið, en annars verið
mjög hljótt um þá, enda hafi
þeir verið einskonar leyniregla.
Leiðir höfundur rök að því, að
Jesús hafi dvalist meðal Ess-
ena þau ár, sem ekkert segir frá
æviferli hans í ritum Nýja testa-
mentisins, og jafnframt að
margt í kenningum hans megi
rekja til trúfræði Essena. Segir
höfundur afdráttarlaust, að
kirkjunnar mönnum sé engin
aufúsa á ritum þessum, og því
sé svo hljótt um þau, og raunar
gætir ádeilu í þessa átt mjög í
bókinni. Ekki er það á mínu færi
að leggja á þetta fræðilegan
dóm, en mér þykir bókin for-
vitnileg og vissulega gefur hún
oss innsýn í hin helgu fræði,
sem hefur þau fremur en lægir.
Því að ekki get ég fundið að þau
kynni, sem þarna fást af trúar-
og siðgæðishugmyndum Ess-
ena dragi á nokkurn hátt úr
virðingu manna og trú á Jesúm,
þó að hann hafi gengið í skóla
Essena. Er það eitthvað minna
við hæfi, en að ferðast í sam-
kunduhúsum Gyðinga? Bókin
er áhugaverð í hvívetna öllum
sem eitthvað hugsa um trúar-
leg efni. Þýðendur eru síra Áre-
líus Níelsson og Gísli Ólafsson.
Og varla mundi svo vel metinn
klerkur sem síra Árelíus leggja
nafn sitt við ritið, ef honum
þætti sem hér væri boðuð ein-
hver villutrú.
SAFNMÖPPUR
hafa reynst mjög vinsælar. svo við
höfum vart haft undan að sinna pönt-
unum. Þetta er mjög hentug leið til að
halda blöðunum saman. Hver mappa
tekur einn árgang og kostar kr. 160.00.
Skrifiðeða hringiðpantanirykkar til
Heima er bezt
Tryggvabraut 18-20, pósthólf 558.
Sími 96-22500,600 Akureyri.
278 Heimaerbezt