Heima er bezt - 01.05.1990, Qupperneq 23

Asgeir Asgeirsson.
Magnús Guðmundsson
Þorsteinn Briem.
maí 1932. Síðan var mynduð stjórn Framsóknarflokksins
og Sjálfstæðisflokksins, því að svo helst var talin von um
samkomulag í kjördæmamálinu og öðru sem gæti orðið til
einhverrar úrlausnar á sárasta vanda ríkissjóðs í kreppunni.
Samstjórnin var mynduð 3. júní og naut stuðnings þing-
flokks Sjálfstæðisflokksins alls og mikils meiri hluta þing-
flokks Framsóknarmanna og hafði því ærinn þingstyrk.
Ásgeir Ásgeirsson varð forsætisráðherra, en annar ráðherra
Framsóknarflokksins var sóttur út fyrir þingflokkinn, guð-
fræðingur eins og forsætisráðherrann, sr. Þorsteinn Briem.
Um hann sagði íslendingur á Akureyri í ritstjórnargrein að
hann ætti til góðra að telja á stjórnmálasviðinu. Má það til
sanns vegar færa. Faðir hans var Ólafur Briem, lengi
þingmaður Framsóknarflokksins og forystumaður í SÍS, en
sjálfur var Þorsteinn námægður sumum máttarstólpum
Sjálfstæðisflokksins. Líklega hefur hann átt að vera ein-
hvers konar tengiliður flokkanna sem stjórnina mynduðu.
Ásgeir Ásgeirsson var almennt talinn maður friðar og sátta,
og voru Sjálfstæðismenn ekki ósáttir við ráðherraval
Framsóknarmanna.
Sjálfstæðismenn fengu einn ráðherra í samstjórninni og
völdu til þeirrar vegsemdar, að verða fyrsti ráðherra
flokksins, Magnús Guðmundsson lögfræðing, þingmann
Skagfirðinga. Fyrir daga flokksins hafði hann tvisvar verið
ráðherra. Ýmsum Framsóknarmönnum misþóknaðist
mjög val Magnúsar, enda höfðu blöð þeirra oft gagnrýnt
hann harðlega og létu ekki af gagnrýninni eftir myndun
stjórnarinnar.
Þingmenn Alþýðuflokksins fluttu vantrauststillögu á
ríkisstjórnina, en hún var felld með 30:4 atkvæðum. Jónas
Jónsson og Steingrímur Steinþórsson greiddu ekki atkvæði
gegn vantraustinu, og Steingrimur tók sérstaklega fram að
hann veitti Magnúsi Guðmundssyni (samþingismanni sín-
um í Skagafirði) hvorki hlutleysi né stuðning. Tveir aðrir
þingmenn Framsóknarflokksins, Jónas Þorbergsson og
Björn Kristjánsson, greiddu atkvæði gegn vantraustinu
með þeim fyrirvara að þeir styddu Magnús ekki.
Hin mikla andstaða Framsóknarmanna gegn Magnúsi
Guðmundssyni má þykja kynleg. Hann var meðal stjórn-
lyndari þingmanna Sjálfstæðisflokksins, lét sér annt um
landbúnað, og var ekkert hafdjúp á milli skoðana hans og
ýmissa Framsóknarmanna í sumum mikilvægum málum.
Mörgum þótti skrýtið og var erfitt að átta sig á því, er
höfuðandstæðingar um mörg ár höfðu skyndilega myndað
stjórn saman, fyrirbrigðið var þá alltaf nefnt samsteypu-
stjórn. Voru naumast fordæmi fyrir slíku hérlendis, ef frá er
talin „stríðsstjórn" Jóns Magnússonar 1917, þriggja flokka,
og er ekki að öllu sambærileg. í stærstu dráttum var sæmi-
legur friður um stjórn Ásgeirs Ásgeirssonar framan af, en
þó gerðust atburðir sem nú þættu nokkurt efni til sam-
starfsslita. Á sumt af því verður brátt minnst.
Ásgeir Ásgeirsson forsætisráðherra skrifaði grein í
flokksblað sitt Tímann 20. ágúst 1932, og heitir Friður.
Nafngiftin segir sitt, og í greininni er þessi kafli:
„En meðan samstarf í samsteypustjórn helst, er þeim,
sem að henni standa, skylt að sýna henni velvilja, en ekki
óvild. Þar með á eg ekki við að allar aðfinnslur falli niður,
heldur hitt að ekki sé leitað að möguleikunum til árása.
Blöðum stuðningsflokkanna er skylt, samkvæmt þessari
ákvörðun, sem búið er að taka af þingflokkunum, að sýna
alla sanngirni, vanda aðfinnslurnar og sleppa öllum tylli-
sökum. Það er hið rétta hugarfar og þjóðinni engin hætta af
því búin. En hættulegt kann það að vera fyrir illindin í
landinu.“
Þetta voru orð forsætisráðherra, og ritstjóri Tímans, Gísli
Guðmundsson, mótmælir þeim ekki í sama blaði og
greinin er birt, en möglar þó. Jónas Jónsson, fráfarinn
ráðherra, mótmælir henni óbeint í næsta blaði með bull-
andi skammagrein um Sjálfstæðismenn.
í ritstjórnargrein í Morgunblaðinu 29. nóvember er
ýtarlega fjallað um þetta nýja stjórnarsamstarf, mælt með
því og sagt:
„Auðvitað styður það stjórnina geysilega að langstærsti
flokkur landsins, Sjálfstæðisflokkurinn, styður hana með
Heima er bezt 167