Heima er bezt - 01.05.1990, Side 27

fjórða sæti var Sigurður Ólafsson, lengi forystumaður í
félagssamtökum sjómanna og Alþýðuflokksins.
Þá er B-listi Kommúnistaflokksins, en flokkurinn var
aðeins þriggja ára gamall. í efsta sæti var Brynjólfur
Bjarnason ritstjóri og kennari, seinna lengi alþingismaður,
og menntamálaráðherra í Nýsköpunarstjórn Ólafs Thors.
Annað sæti skipaði Guðjón Benediktsson múrari, lengi
einn af grjótpálum kommúnismans á íslandi. í 3. sæti var
Guðbrandur Guðmundsson verkamaður og í hinu 4. Stef-
án Pétursson, þá blaðamaður við Verkalýðsblaðið, síðar
mikill andstæðingur kommúnista og þá ritstjóri Alþýðu-
blaðsins, og enn síðar þjóðskjalavörður.
Á lista Sjálfstæðismanna, C-listanum, voru þingmenn-
irnir þrír, fyrstur Jakob Möller. Hann hafði lengi verið
þingmaður Reykvíkinga, þó ekki óslitið, var einn af aðal-
leiðtogum Frjálslynda flokksins, meðan hann var og hét.
Jakob varð seinna ráðherra og sendiherra. f öðru sæti á
C-listanum var Magnús Jónsson, sem verið hafði þing-
maður Reykvíkinga óslitið frá 1921 og átti eftir að vera það
til 1946. Hann var dósent og síðar prófessor í guðfræði og
ráðherra hluta ársins 1942. Honum var margt til lista lagt,
rithöfundur og málari. f þriðja sætinu var svo Pétur
Halldórsson, sem kosinn var árið áður, sem fyrr sagði,
bóksali og kunnur söngmaður og templari. Hann varð
borgarstjóri eftir Jón Þorláksson látinn 1935 og til dauða-
dags sins 1940. í fjórða sæti var Jóhann Georg Möller,
seinna skamman tíma þingmaður Reykvíkinga. Hann var
þá háskólastúdent, 26 ára gamall, og langyngsti frambjóð-
andinn í Reykjavík. Miklu elst var Jónina Jónatansdóttir,
64 ára.
Kjörsókn i Reykjavík var slök, ekki nema 67.4%. Fram-
sóknarmenn hafa líklega flestir setið heima. Sjálfstæðis-
menn unnu mikinn sigur, fengu 5693 atkvæði af tæpum tíu
þúsundum, eða um 58% og alla sína þrjá þingmenn end-
urkjörna. A-listinn fékk 3224 og Héðin Valdimarsson
endurkjörinn, en Kommúnistar, B-listinn, 737 og engan
þingmann. Fáum komu úrslitin í Reykjavík verulega á
óvart.
Förum nú sólarsinnis í kringum landið og stöldrum við í
Borgarfjarðarsýslu. Þar hafði Pétur Ottesen fyrst verið
kjörinn á þing 28 ára gamall 1916 og fylgdi þá Sjálfstæðis-
flokknum þversum. Hann var nú kominn í Sjálfstæðis-
flokkinn nýja og hafði alltaf verið kosinn í Borgarfjarðar-
sýslu með miklu fylgi, fyrir hvaða flokk sem hann bauð sig
fram. Þess má geta að Pétur var samfleytt þingmaður
Borgfirðinga í 43 ár, og er það íslandsmet í þingsetu og
trúlega þótt víðar sé leitað. Pétri lá hátt rómur og lá ekki á
skoðunum sínum. Tíminn sagði að þeir, sem kysu Pétur,
mætu meira hávaða en rök. En Borgfirðingar létu þetta
ekki á sig fá.
Framsóknarmenn buðu fram gegn Pétri góðan og gildan
bónda, Jón Hannesson í Deildartungu. Alþýðuflokksmenn
buðu líka fram í Borgarfirði, áttu svolítið fylgi þá þegar á
Akranesi, og fulltrúi þeirra var Sigurjón Jónsson bankarit-
ari og skáld í Reykjavík, lengi mikill baráttumaður sósíal-
ista á landi hér.
Pétur vann kosninguna með miklum yfirburðum, fékk
upp undir 60% atkvæða.
Á næsta bæ við, Mýrasýslu, fengu menn að velja um
fjóra frambjóðendur. Þar hafði Bjarni Ásgeirsson frá
Knarrarnesi verið kosinn þingmaður Framsóknarflokksins
1927 og reyndist síðan jafn-ósigrandi þar og Pétur Ottesen í
Borgarfirði, svo lengi sem hann leitaði þar kjörfylgis, þó
ekki með sömu yfirburðum í atkvæðamun sem Pétur.
Einkum átti Bjarni eindregið fylgi í Álftanes- og Hraun-
hreppum. Hann varð seinna ráðherra og sendiherra. Bjarni
var afburðasnjall hagyrðingur og eru ýmsar okkar bestu
þingvísur eftir hann.
Nú tefldu Sjálfstæðismenn gegn honum mjög hættuleg-
um keppinaut, ungum lögfræðingi, ættuðum úr Borgar-
firði, Torfa Hjartarsyni, fyrsta formanni SUS. Torfi var
sonur Hjartar Snorrasonar sem var þingmaður Borgfirð-
inga á undan Pétri Ottesen og seinna landskjörinn fyrir
Sjálfstæðisflokkinn þversum. Mátti nú Bjarni Ásgeirsson
tjalda því sem til var og sigraði Torfa með 70 atkvæða mun.
Matthías Guðmundsson verkamaður úr Reykjavík fyrir
Kommúnista og Hallbjörn Halldórsson prentsmiðjustjóri
úr sama stað, fyrrum ritstjóri Alþýðublaðsins, fyrir Al-
þýðuflokkinn, fengu óverulegt fylgi, svo að Bjarni hlaut
51% atkvæða.
Áður en gengið væri frá framboðum Framsóknar-
flokksins í Borgarfjarðar- og Mýrasýslum, var haldinn þar
flokksfundur, og var samþykkt tillaga frá Jóni í Deildar-
tugu og Sverri Gíslasyni í Hvammi, þar sem þess var krafist
sem skilyrðis fyrir stuðningi við væntanlega frambjóðendur
að þeir viðurkenndu skipulag flokksins eins og það hefði
verið samþykkt á síðasta flokksþingi og ynnu eindregið
með miðstjórn flokksins. Er hér skírskotað til samþykktar
sem miklum deilum olli og var af andstæðingum nefnd
Handjárnin. Þessi samþykkt hljóðaði svo:
„Ef meiri hluti miðstjórnar og meiri hluti þingmanna
flokksins gerir þá samþykkt um afgreiðslu máls á alþingi,
að það skuli vera flokksmál, er sú samþykkt bindandi fyrir
alla þingmenn flokksins í því máli.“
í klofningi þeim, sem skammt var undan í flokknum, var
oft til þessa vitnað, en Bjarni Ásgeirsson lýsti því yfir, áður
en framboð hans var ákveðið, að hann væri fús til að hlíta
þessu.
í Snæfellsnessýslu var kosningin harðsótt og talin sérlega
spennandi. Svo stóð á, að þar gaf ekki lengur kost á sér
þingmaður kjördæmisins, Halldór Steinsson héraðslæknir í
Ólafsvík, en hann hafði verið þingmaður Snæfellinga nær
óslitið frá 1911 og kom þá inn sem Heimastjórnarmaður. í
þingkosningunum 1931 hélt hann sýslunni með aðeins 17
atkvæða mun, er Hannes Jónsson dýralæknir, frambjóð-
andi Framsóknarflokksins sótti svona á hann. Nú var
Hannes þarna aftur í kjöri, vinsæll og fylgisæll, og áttu
margir von á sigri hans.
Hannesi var ekki síst spáð sigri vegna þess að hinn nýi
frambjóðandi Sjálfstæðisflokksins var ungur og fremur litt
reyndur, Thor Haraldur Thors, lögfræðingur og forstjóri í
Reykjavík, ekki orðinn þrítugur að aldri.
Framhald í næsta blaði.
Heima er bezt 171