Heima er bezt - 01.11.1995, Blaðsíða 7

David á vettvangi.
inn maður séð áður. Það er allt öðruvísi, þegar maður er
að mynda dýr. Þá er það frekar spurning um, hvort maður
nær myndunum í fókus. En þegar myndað er með þess-
um búnaði, hefur maður enga hugmynd um, hvað maður
mun sjá,“ sagði Attenbourough.
Plöntur lifa í öðru tímarúmi en við, og þess vegna hefði
verið óhugsandi að gera kvikmynd eins og þessa fyrir
nokkrum árum, þar sem enginn búnaður var til, sem
megnaði að ná hreyfingum plantna. En með tilkomu
tölvutækni og þróun í kvikmyndagerð er nú mögulegt að
ná á kvikmynd atriðum, sem mannsaugað nær ekki að
skynja. Þannig hefur Attenborough náð að draga fram í
dagsljósið ýmis atriði, sem áður var ekki vitað um.
„Þegar maður sá það t.d. á kvikmynd, hvernig bróm-
berjaplanta hreyfist, líkist það einna helst því að sjá
blindan mann með staf reyna að komast leiðar sinnar.
Þegar plantan finnur autt svæði, setur hún frá sér fræ-
korn. Það er dásamlegt að sjá þetta gerast og ótrúlegt.
Þetta hefur enginn séð áður,“ sagði Attenborough.
Samhliða myndinni skrifaði hann bókina Einkalíf
plantna. Bókinni og myndinni er ætlað að vinna saman.
„Það eru margt, sem maður getur gert í kvikmynd, sem
ekki er hægt að koma til skila í bók. Það er einnig margt,
sem maður getur sagt frá í bók, sem ekki er hægt að
skýra frá í kvikmynd. Maður sér hluti gerast í mynd og
maður veit, hvernig þeir líta út. En það á ekki við í kvik-
mynd að fara allt í einu að tala um grundvallarlögmál í
náttúrunni, atriði sem byggjast á vísindalegum rannsókn-
um og kenningum. En í bók getur maður gert það,“ sagði
Attenborough.
Með því að nota bæði kvikmynd og ritmál nær hann að
sýna og segja frá fyrirbærum, þannig að heildstæð úttekt
á sér stað. Þannig mætast þessir tveir miðlar á miðri leið.
„Mér finnst erfiðast að skrifa. Það er auðveldara að
kvikmynda. Hlutimir geta farið úr böndunum, á meðan
verið er að kvikmynda, en maður getur samt alltaf gert
eitthvað. En þegar um skriftir er að ræða, er það annað
mál. Maður situr með tómt blaðið fyrir framan sig og
penna í hendinni, það er allt og sumt. Það er kannski auð-
velt að skrifa leiðinlega setningu, en vel skrifuð setning
með skýra hugsun á bak við kemur ekki auðveldlega,“
sagði Attenborough.
Það er margt, sem maður verður áskynja um náttúruna
við slíkan könnunarleiðangur.
„Það, sem kom mér mest á óvart með plöntur, er hæfi-
leiki þeirra til að segja til um tímann. Ef maður tekur t.d.
limgerðisplöntu og setur hana inn í herbergi, þar sem
engrar birtu nýtur, snýr plantan sér áfram í sömu áttir á
sömu tímum. Mér finnst það hreint ótrúlegt. Þannig geta
plöntur sagt til um tímann,“ sagði Attenborough.
Hann er á ferð og flugi um allan heiminn og dvelur
stundum nokkra mánuði í öðrum löndum. Það er erfitt að
sjá fyrir sér, að maður sem hefur jafn mikið að gera, hafi
hreinlega tíma til að eignast fjölskyldu. En Attenborough
hefur verið giftur í fjörutíu og fimm ár og á tvö uppkom-
in börn.
„Konan mín tók þá afstöðu fyrst eftir að við giftumst,
að það væri fullt starf að vera eiginkona og móðir. Við
vorum félagar, og ég vona að henni finnist líka, að þetta
hafi verið samkomulag okkar á milli. Hún sá um börnin,
því að ég var stundum að heiman í þrjá til tjóra mánuði.
Andstyggilegt karlasamfélag,“ segir hann og brosir kím-
inn.
Það var hins vegar meira fyrir tilviljun, að hann sneri
sér að því að gera náttúrulífsmyndir og skrifa bækur.
„Ég hefði aldrei getað sagt, að mig langaði að verða
stjórnandi sjónvarpsþátta, því að árið 1945 hafði ég aldrei
séð sjónvarp, svo að ég gat ekki haft þann metnað,“ segir
Attenborough.
Áhugi hans beindist snemma að vísindum. Hann hóf
nám á því sviði, en hugmyndir hans um vísindin sam-
ræmdust ekki því, sem skólinn bauð upp á.
„Ef maður var nemandi upp úr 1940, virtist sem rann-
sóknir á dýrum snerust annaðhvort um að kryfja dauð dýr
eða loka þau inni í búrum. Mig langaði að verða vísinda-
maður vegna þess m.a., að mér fannst áhugavert að fara
til Afríku og fylgjast með fílum. Ég sá ekki, hvemig það
væri hægt í háskóla," sagði Attenborough.
Heima er bezt 363