Æskan - 01.01.1970, Blaðsíða 5

MARGT BÝR í SJÓNUM
f íslenzkum þjóðsögum er til fjöldi frásagna um alls
kyns kynjadýr í sjónum. Bera þau ýmis nöfn, svo sem sæ-
skrímsli, marbendlar, fjörulallar o. s. frv. Víst er um þaö,
að dýralifið i sjónum er ekki siður fjölskrúðugt en dýra-
lifið á þurrlendi jarðarinnar. Ætla mætti, að vísindamenn
nútímans væru nú þegar búnir að uppgötva öll dýr hafsins,
einkum þó hinar stærri dýrategundir. Þó er það svo, að
margir gæla við þær hugmyndir, að til séu í sjó og jafn-
vel stöðuvötnum ókennd dýr eða skrimsli. I Skotlandi er
t. d. stórt stöðuvatn, sem er svo frægt fyrir skrímsii, er i
því á að iifa, að það dregur að fjölda ferðamanna á hverju
ári. Síðustu fréttir frá því vatni eru þær, að nokkrir áhuga-
samir sjóskrímslaunnendur komu þangað með lítinn kaf-
bát meðferðis til þess að kanna vatnið undir yfirborðinu.
Einnig hafa verið fregnir um það i blöðum nýlega, að
tveir visindamenn frá háskóla í Columbiu leiti nú að sjó-
skrímsli, sem sagt er vera um það bil níu metra langt, með
eins og hálfs metra langan háls og höfuð sem likist hross-
haus. Segja vísindamennirnir, að skrimslið hafi sézt úti
fyrir ströndum á vissum stað síðan árið 1912 og beri lýs-
ingum manna um útlit þess yfírleitt saman. Segir annar
þessara vísindamanna, að skrímsli þessu svipi mjög til
sækýrinnar, sem aðsetur halði í Barentshafi á árunum
kringum 1750.
Við skulum nú rifja upp gamla sjóskrímslasögu, sem
gerðist í Flatey á Skjálfandaflóa fyrir aldamótin síðustu.
Flateyj arskrímslið
Haustið 1886 áttu nokkrir unglingspiltar í Flatey á Skjálf-
anda að reka saman fé á áliðnum degi; það var um vetur-
náttaleytið. Vorum við fimm saman: tveir bræður nær
tvítugu, Kristján og Benedikt að nafni, myndarlegir menn
og vel greindir, og þrir drengir innan við fermingu: Sigfús
Eiríksson í Uppibæ og Kristján Sigurpálsson, nú búfræð-
ingur á Húsavík, báðir 10 ára, og ég, tólf ára að aldri.
Við röðuðum okkur niður eins og í göngur á holti einu,
sem er skammt utan við túngarðinn; varð minn hlutur að
ganga eftir holtinu; þeir bræður gengu nær sjónum, en
drengirnir ofar. Urðum við engra kinda varir þar á vana-
legum slóðum, en sáum fáeinar langt til vesturs, og var
ein þeirra stök.
Hundur einn var með okkur, er Tryggur var nefndur.
Ætluðum við félagarnir að senda Trygg fyrir stöku kind-
ina og koma henni saman við hitt féð. En Tryggur brást
öðruvísi við, en hann var vanur, því að hann var vænsti
fjárhundur. En nú bylti hann sér á hrygginn hvað eftir
annað og spangólaði ámáttiega. Skildum við ekkert í
þessu, en þó fór okkur að þykja vafasamt, hvort þessi
staka skepna væri sauður eða þá einhver ókind, því að
ekkert sáum við hana bæra á sér, hvernig sem hundurinn
spangólaði. Lfka sýndist okkur skepna þessi nokkru stærri
en fjögurra vetra sauður, en þá voru þeir til í eynni. Þeir
bræður voru á þvf, að þettá gæti ekki annað verið en
kind, og yrði annarhvor okkar Sigfúsar að sækja hana;
beið ég svo enn um stund, meðan félagar mfnir voru að
Hún er merkileg að þvi leyti, að hún gerist um hábjartan
dag og margir menn sáu skrímslið. Saga þessi er úr bók-
inni „Þjóðsagnir og þjóðtrú", er Oddur Björnsson gaf út.
Sögumaður er Theodór Friðriksson rithöfundur, þá 12 ára
að aldri, er sagan gerðist.
NÝR ÞÁTTUR
raða sér. Svo tókum við allir á rás f einu vestur eyna,
hóandi og sigandi. Aldrei bærði kindin á sér; bjóst ég við,
að Sigfús tæki hana, þvf að hundurinn fylgdi honum, en
hann mun hafa ætlað mér það.
Þegar nokkuð dró lengra til vesturs, urðu fyrir mér
sauðir nokkrir heimanvert við holtið og rak ég þá heim á
tún, og hljóp svo upp á holtið aftur til þess að sjá, hvort
Sigíús hefði tekið kindina. Þótti mér illt, ef hún yrði eftir
og mér yrði kennt um.
Þegar upp á holtið kom, var þessi skepna enn grafkyrr
og Sigfús og Kristinn komnir framhjá henni. Heyri ég þá,
að Kristinn kallar og segir mér að láta þetta vera — það
sé ekki kind. En ég hafði reiðzt af því, að Sigfús hafði
ekki tekið kindina og skeytti því ekki orðum Kristins en
hljóp úteftir sem fætur toguðu, því að ég gat ekki betur
séð en þetta væri kind. En eigi leið á löngu áður en ég
sá, að þetta var ekki allt með felldu. Sá ég þá glöggt, að
þetta var engin sauðkind, heldur einhver skepna, sem ég
hafði aldrei séð áður. Varð ég hálf-hræddur, en langaði
þó til að sjá, hvernig skepna þessi væri. En Kristinn var
alltaf að kalla, svo að ég sneri fljótlega vestur til þeirra,
og dró þá ekki af mér.
Eigi get ég gert nákvæma lýsingu á skepnu þessari, en
eftir því sem hún kom mér fyrir sjónir, var hún mjallahvít
á skrokkinn og gljáði á, Ifkt og hvelja væri. Hún hallaðist
upp við stóra þúfu og sneri út og suður. Fætur sá ég enga
og engan háls eða rófu. Augun voru afarstór og langur
5