Æskan - 01.07.1976, Page 43

INGÓLFUR DAVÍÐSSON:
I suðaustanverðum Bandaríkjunum vex fenjatréð
(Taxodium) og myndar þar skóga. Þetta merkilega
tré þrffst ágætiega í 2—3 metra djúpu vatni í strand-
fenjurn og þar, sem ár flæða yfir marga mánuði á
^ri> t. d. sums staðar í Flórída.. Geta þessir fenja-
skógar orðið 30—50 m háir, og verða mörg trén
500—700 ára gömul og bolirnir 2—3 m í þvermál,
en verða oftast holir innan með aldrinum.
Upp af rótum fenjatrjánna vaxa angar eða tein-
ungar upp á við og geta náð um einn metra upp úr
vatninu. Þetta eru loftrætur, sem afla súrefnis úr
loftinu, en á því vill verða skortur niðri I vatninu.
Ekki hafa þó öll trén loftrætur. Trén eru harla ein-
kennileg með alla þessa smástólpa kringum stofn-
lr)n, sem oft er afar gildur neðst, ef til vill til að
standa betur fastur I leðjunni. Fenjaskógarnir eru
Tjög gróskumiklir I bleytunni, en það dregur úr þeim,
ef um þornar og ef mikil sjávarselta kemst að. Sumar
tegundir vaxa best við ár, en aðrar mynda kraga
af skógi kringum fen og stöðuvötn. Til eru ræktuð
allt að 20 m há Taxodiumtré I Danmörku, en þar
þrífast þau skást á þurru, því að vatnið er of kalt.
Allvíða I hitabeltinu vaxa skógarbreiður alveg fram
I sjó. Það eru sérstök fjörutré (Mangrove) og runnar,
flest sígrænar tegundir, sem vaxa I lygnum fjörðum
og sjávarlónum. Leðjan er auðug af lífrænum efn-
um, en fremur snauð af súrefni. Þess vegna verða
rætur fjörutrjánna að vera gljúpar með nægum loft-
göngum. Líka vaxa margir rótarendar upp úr leðj-
unni, og ná þessar loftrætur sér í súrefni úr loftinu.
Einkennilegt er það, að fræin byrja að spíra, áður
en þau losna af móðurtrénu. Frá greinum ungra fjöru-
trjáa vaxa teinungar niður í leðjuna og standa að
lokum eins og súlur umhverfis trén til að styðja þau
og hlífa við sjávarróti.
Til eru líka „fjölsúlutré" á þurru landi, t. d. banyan-
tréð í Suðaustur-Asíu. Vex fjöldi tein’unga niður
frá sumum greinum til jarðar, festa rætur og mynda
heila lundi. Frægt er rúmlega aldargamalt banyantré
í grasagarðinum í Kalkútta á Indlandi. Það byrjaði
að vaxa af fræi uppi í toppi döðlupálma. Nú er pálm-
inn fallinn, en tréð hafði áður skotið rótum til jarðar
og vex síðan þar, sem pálminn stóð. Er aðalstofn
þess 4 m ( þvermál, og um tvöhundruð nýir bolir
vaxa umhverfis og mynda skógarlund, sem er um
300 m að ummáli.
Forn þjóðsaga hermir, að Alexander mikli hafi
slegið herbúðum undir banyantré, sem var svo um-
fangsmikið, að það gat skýlt öllum her hans — sjö
þúsundum manna.
GjJÐLAUG
j^ggSTEINSDÓTTIR
si<ákkona er fædd í Reykjavik 2.
mars 1961, en fluttist aðeins 2 ára
Qörnul tii Kópavogs, þar sem hún
efur síðan átt heima. Foreldrar
erinar eru Þorsteinn Guðlaugsson,
rennismiður og kona hans Sigur-
au9 Sigurðardóttir. Guðlaug á 3
^ystkini, Sigurð 18 ára, Ragnheiði
Vu 7 ára og Ólaf Þór, sem er á
°ðru ári.
Quðlaug byrjaði snemma að tefla,
enda er mikill skákáhugi í fjölskyldu
þennar. Hún var eins 5 ára, þegar
0rsteinn, faðir hennar, sem er mik-
áhugamaður um skák, kenndi
nenni að tefla.
Til að byrja með tefldi hún ekki
mjög mikið, en nú seinni árin hef-
ur áhuginn og getan vaxið hröðum
skrefum. Skemmst er að minnast
hins glæsilega árangurs hennar (
Norðurlandamótinu í skák, þegar
hún hreppti Norðurlandameistaratit-
il kvenna í Sandafjord í Noregi fyrst
íslenskra kvenna. Hún er meistara-
fiokksmaður í Taflfélagi Kópavogs.
Einnig hefur Guðlaug unnið þau
skákmót, sem hún hefur tekið þátt
í hjá hinni nýstofnuðu kvennadeild
í Taflfélagi Reykjavíkur.
Guðlaug lauk barnaprófi frá
Kársnesskólanum í Kópavogi, sem
henni líkaði mjög vel við. Eftir það
hóf hún nám í Kvennaskóla Reykja-
víkur, þar sem hún nemur nú. Þar
er Guðlaug í landsprófsbekknum.
L
41